Στη σημερινή εποχή, όπου οι σχέσεις συχνά χτίζονται πάνω στην επιφάνεια, την εγωκεντρική απαίτηση και την άρνηση της υποχώρησης, η πράξη της Μάρπησσας είναι μια υπενθύμιση: ότι η αληθινή αγάπη δεν ζητά τελειότητα, αλλά συνύπαρξη. Δεν αντέχει την αιώνια νεότητα, αλλά ωριμάζει μέσα στην κοινή πορεία προς τα γηρατειά.

Του Γιώργου Π.Μπαμπάνη

Ο μύθος της Μάρπησσας και του Ίδα δεν είναι μονάχα μια ρομαντική ή ηρωική ιστορία από τα βάθη του χρόνου. Είναι μια διαχρονική αλληγορία που αντικατοπτρίζει τις αξίες, τις επιλογές και τα διλήμματα που εξακολουθούν να μας αφορούν. Η Μάρπησσα, παρότι μπορούσε να επιλέξει τον θεϊκό, αθάνατο και όμορφο Απόλλωνα, διάλεξε τον θνητό Ίδα, διότι προτίμησε την αληθινή συντροφικότητα, τη φροντίδα, την αγάπη που ανθίζει και ωριμάζει μαζί με τον χρόνο.

Στη σημερινή εποχή, όπου οι σχέσεις συχνά χτίζονται πάνω στην επιφάνεια, την εγωκεντρική απαίτηση και την άρνηση της υποχώρησης, η πράξη της Μάρπησσας είναι μια υπενθύμιση: ότι η αληθινή αγάπη δεν ζητά τελειότητα, αλλά συνύπαρξη. Δεν αντέχει την αιώνια νεότητα, αλλά ωριμάζει μέσα στην κοινή πορεία προς τα γηρατειά. Οι άνθρωποι σήμερα συχνά αρνούνται να αγαπήσουν με αφοσίωση, να υποχωρήσουν με σεβασμό, να σταθούν δίπλα σε κάποιον ‘ως το τέλος’.

Ο μύθος μάς καλεί να ξανασκεφτούμε τι αξίζει. Μήπως τελικά η θνητότητα, το κοινό πέρασμα μέσα από το χρόνο, είναι αυτή που δίνει στην αγάπη την αληθινή της δύναμη; Διότι, ο μύθος της Μάρπησσας δεν είναι απλώς ιστορία αγάπης.Είναι ύμνος στην ελεύθερη βούληση, στη γυναικεία σκέψη και στη δύναμη της αφοσίωσης. Μέσα σε έναν κόσμο γεμάτο θεϊκή έπαρση και πολεμικές νίκες, η Μάρπησσα έκανε τη σοφότερη επιλογή: επέλεξε όχι τον δυνατότερο, αλλά εκείνον που θα μείνει μαζί της ως το τέλος!

Ο μύθος

Σε μια εποχή μακρινή, τότε που οι θεοί είχαν κουραστεί να ανακατεύονται με τους ανθρώπους και προτιμούσαν τις σκιές του Ολύμπου, οι μέρες κυλούσαν ήρεμες, σχεδόν ανιαρές. Οι αθάνατοι αποτραβηγμένοι στα ουράνια δώματα ζούσαν στην αιώνια νεότητά τους, χορτασμένοι από ιστορίες ηρώων και μοιραίων παθών. Άφηναν τη γη να κυλά στη ροή της, χωρίς να παρεμβαίνουν πια στις ερωτικές επιθυμίες ή τις ηρωικές φιλοδοξίες των θνητών.

Ο Απόλλων δεν σκορπούσε πια τον πόθο με τη λύρα του. Ο Δίας δεν κατέβαινε πια σε μορφές μοιραίες για να σπείρει δυναστείες. Οι άνθρωποι αγαπούσαν, πονούσαν, μάχονταν, γερνούσαν, δίχως θεϊκές σκιάσεις στους ώμους τους. Κι όμως…
Μια σπίθα άλλαξε την ακινησία των ουρανών. Μια πνοή ομορφιάς και μια απόφαση καρδιάς έμελλε να ξυπνήσει και πάλι τη ζήλεια των θεών, την ορμή των ηρώων και να φέρει τον ίδιο τον Δία μπροστά σε ένα δίλημμα θνητής καρδιάς.
Η Μάρπησσα, κόρη του βασιλιά Εύηνου και της Αλκίππης, δεν ήταν απλώς όμορφη. Ήταν μια ενσάρκωση της χάρης, χόρευε σαν να μιλούσε η ψυχή της με τα άστρα και οι θεοί την κοιτούσαν με θαυμασμό. Οι μνηστήρες συνέρρεαν από κάθε γωνιά της Ελλάδας για να τη ζητήσουν σε γάμο. Όμως ο πατέρας της, αλαζόνας και φοβισμένος από την απώλεια της κόρης του, έθεσε έναν σκληρό όρο: θα την έπαιρνε μόνο όποιος τον νικούσε σε αρματοδρομία· οι χαμένοι πλήρωναν με τη ζωή τους.Ο Εύηνος νικούσε πάντα, χάρη στα θεϊκά του άλογα. Τα παλικάρια έπεφταν το ένα μετά το άλλο. Το αίθριο του παλατιού είχε γεμίσει με τα κομμένα κεφάλια τους – τρόπαια μιας φρικτής παράδοσης.

Η Μάρπησσα, θλιμμένη αλλά αμίλητη, χόρευε κάθε χρόνο στο πανηγύρι της Ορτυγίας Αρτέμιδος. Εκεί την είδε ένας άντρας που επρόκειτο να αλλάξει το πεπρωμένο της. Ο Ίδας, γιος του Αφαρέα και της Αρήνης, δεν ήταν ένας απλός θνητός. Ήταν πανύψηλος, δυνατός σαν τον Ηρακλή, και φημισμένος για τη δεξιοτεχνία του στην τοξοβολία. Όμως ήξερε πως δεν είχε ελπίδα απέναντι στον Εύηνο στις αρματοδρομίες. Έτσι, ντύθηκε γέρος ζητιάνος, πλησίασε τη Μάρπησσα στο πανηγύρι, και, τη στιγμή που ο βασιλιάς έτρωγε αμέριμνος, την άρπαξε και την έβαλε στο φτερωτό του άρμα – δώρο του ίδιου του Ποσειδώνα.Πέταξαν στον αέρα, αφήνοντας πίσω την Αιτωλία και την πατρική βία.

Ο Εύηνος, τρελός από οργή και ντροπή, έσφαξε τα άλογά του και ρίχτηκε στον ποταμό. Από τότε, το ποτάμι ονομάστηκε Εύηνος, φέροντας για πάντα τη σφραγίδα της αποτυχίας και της πατρικής απόγνωσης.Όμως η ιστορία δεν είχε τελειώσει. Ο θεός Απόλλων, που είχε κι εκείνος γοητευτεί παλιότερα από τη Μάρπησσα, εμφανίστηκε ξαφνικά στη Μεσσηνία με το δικό του φτερωτό άρμα. Ζήτησε τη Μάρπησσα για σύζυγο, υποσχόμενος αθανασία, ομορφιά αιώνια και θεϊκή ζωή. Ο Ίδας αρνήθηκε. Οι δύο αντίζηλοι όρμησαν με δόρατα και ασπίδες. Ο ένας ήταν θεό, ο άλλος, όμως, είχε καρδιά αδάμαστη.Η μάχη τους ήταν σφοδρή και κανείς δεν υπερίσχυε. Ο ουρανός σκοτείνιασε. Από τον Όλυμπο κατέβηκε ο Δίας για να τους χωρίσει. Είπε πως αφού κανείς δεν νικά, θα αποφασίσει η ίδια η Μάρπησσα με ποιον θέλει να ζήσει. Η απόφασή της θα ήταν τελική, δεσμευτική ακόμη και για τους αθάνατους.

Η απόφαση της Μάρπησσας

Η Μάρπησσα στάθηκε ανάμεσά τους, με το βλέμμα καρφωμένο πρώτα στον θεό κι ύστερα στον θνητό. Σκέφτηκε βαθιά. Ο Απόλλωνας ήταν όμορφος, λαμπερός, παντοτινά νέος. Μα εκείνη θα γερνούσε. Τι θα γινόταν τότε; Εκείνος θα την εγκατέλειπε, όπως το φως εγκαταλείπει τη δύση του ήλιου.Και είπε:
«Εσύ, Απόλλωνα, θα παραμείνεις αιώνια όμορφος και θα με ξεχάσεις όταν χαθεί η λάμψη μου. Μα ο Ίδας… Ο Ίδας θα γεράσει μαζί μου. Θα είναι εκεί, όταν τα μαλλιά μου ασπρίσουν και τα μάτια μου σκοτεινιάσουν. Θα είναι δίπλα μου μέχρι το τέλος…»
Ο Απόλλωνας απομακρύνθηκε με βαθιά μελαγχολία, πληγωμένος όχι από ήττα πολεμική, αλλά από την αδυναμία του να νικήσει την ανθρώπινη αγάπη.

Η Κλεοπάτρα και οι απόηχοι του μύθου

Από την ένωση του Ίδα και της Μάρπησσας γεννήθηκε η Κλεοπάτρα, σύζυγος του ήρωα Μελέαγρου. Οι αρχαίοι τη φώναζαν και Αλκυώνη, γιατί, σύμφωνα με μια άλλη παραλλαγή του μύθου, ο Απόλλωνας τελικά κατάφερε για λίγο να αρπάξει τη Μάρπησσα. Οι θρήνοι της ακούγονταν σαν το σπαραχτικό κάλεσμα της αλκυόνας – του πουλιού του πόνου και της ελπίδας.

Η μυθολογία, όπως πάντα, άφησε αποτυπώματα σε τοπωνύμια και παραδόσεις. Στην περιοχή της Ίδης, κοντά στην Τροία, υπήρχε πόλη που λεγόταν Μάρπησσος.Στην ίδια περιοχή έγινε η Κρίση του Πάριδος και η αρπαγή του Γανυμήδη από τον Δία. Υπήρχε και ποταμός Εύηνος στη Μυσία της Μικράς Ασίας. Τα ονόματα δεν είναι τυχαία. Ο μύθος της Μάρπησσας ταξίδεψε, ακούμπησε λαούς, πολιτείες, ποταμούς, και έγινε σύμβολο της ανθρώπινης σοφίας απέναντι στην ομορφιά του εφήμερου.

agriniopress.gr