Το λουκέτο ξεκλείδωσε. Η πόρτα της τεράστιας καπναποθήκης Παπαστράτου στο Αγρίνιο άνοιξε με ένα ελαφρύ τρίξιμο. Άφησε το φως του ήλιου και την ηχώ να περάσει στα σανίδια του πατώματος που αναστέναξαν απαλά από τα πατήματά μας.
Κάποτε άντεχαν τα πέρα-δώθε εκατοντάδων εργατών και το βάρος από τις αρμάθες, τα καπνοδέματα που στοιβάζονταν έτοιμα να εξαχθούν σε διάφορα μέρη του κόσμου. Τώρα μάζευαν σκόνη και σκοτάδι, περιμένοντας τη μετατροπή του πιο εμβληματικού κτιρίου της πόλης σε χώρο πολιτισμού και στέγη κάποιων υπηρεσιών του δήμου.
Σκέφτηκα ότι στο Αγρίνιο το πρώτο πράγμα που αντιλαμβάνεται κανείς είναι το «κενό αέρος» ανάμεσα στο παλιό που έφυγε και στο νέο που δεν έχει έρθει ακόμα. Οχι μόνο στα κελύφη μιας άλλης εποχής, αλλά στην ψυχολογία των ίδιων των κατοίκων, έναν πληθυσμό 100.000 ανθρώπων μαζί με τα χωριά μιας γεωγραφικής ζώνης προικισμένης με ορεινούς και υδάτινους όγκους, όπως είναι η μεγαλύτερη φυσική λίμνη στην Ελλάδα, η Τριχωνίδα. Τι συνέβη και πάγωσε ο χρόνος; «Οι Αγρινιώτες ήταν ταυτισμένοι με τα καπνά όλο τον 20ό αιώνα και όταν σταμάτησε η καλλιέργειά τους, στις αρχές του 2000, ούτε η οικονομία, ούτε η κοινωνία, ούτε η αγροτιά ξαναβρήκαν τον δυναμισμό τους», μας λέει ο Ηλίας Ντζάνης. Ο ίδιος στα 76 του χρόνια θυμάται το άρωμα των φύλλων του Τσεμπελιού και των Μυρωδάτων που σημάδεψε όλη του τη ζωή, από παιδάκι που δούλευε στα χωράφια με όλη του την οικογένεια μέχρι τις σπουδές του στη Γεωπονική. Και από εκεί την πολυετή παρουσία του στον τοπικό καπνικό σταθμό του Αγρινίου από το 1978 έως το 2010, όπου είχε γνωρίσει προσωπικά χιλιάδες καλλιεργητές.
Η ιστορική στροφή
Ο πολιτικός μηχανικός Κώστας Πατρώνης είναι από τους ενεργούς πολίτες που κατάφερε με αγώνα να σώσει από το γκρέμισμα μερικά εμβληματικά κτίρια στο Αγρίνιο, όπως τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό και τον κινηματογράφο «Ελληνίς». Αποδίδει την εσωστρέφεια του Αγρινίου στην ιστορία και τη γεωγραφία. [ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]
«Τα τελευταία χρόνια πριν από την οριστική παύση της καλλιέργειας 25.000 οικογένειες ασχολούνταν με το προϊόν, μιλάμε για το 90% της πόλης. To 2004 η Αιτωλοακαρνανία παρήγε τόσα καπνά όσα και η Γαλλία. Η αστική τάξη προήλθε από το καπνεμπόριο αλλά και η τάξη των εργατών και επαγγελματιών κάθε είδους. Μετά το 2000 η παραγωγή έπεσε θύμα της αντικαπνιστικής εκστρατείας της Ευρώπης. Είχαμε να επιλέξουμε ανάμεσα στη μερική και την ολική αποσύνδεση με την παραγωγή καπνού. Επικράτησε ένα κλίμα φόβου αλλά και οι λάθος επιλογές των συνδικαλιστών, που προτίμησαν την ολική αποσύνδεση με μεγάλα χρηματικά πριμ. Οι αγρότες που είχαν μάθει να εργάζονται νυχθημερόν πήραν 150.000 και 200.000 ευρώ μόνο και μόνο για να κάθονται. Το είδαν κακώς σαν “εφάπαξ” και σύνταξη. Ο κόσμος του μόχθου άφησε τα χωράφια και πήγαινε στα καφενεία και στα μπαρ. Δεν ήξεραν τι να κάνουν το πρωί που σηκώνονταν από το κρεβάτι. Ο προσωρινός πλούτος δεν έφερε ευτυχία. Μετά τελείωσαν και τα έτοιμα λεφτά χωρίς να έχει βρεθεί κάτι που να αποδίδει στρεμματικά τόσο όσο και ο καπνός. Αυξήθηκαν οι αυτοκτονίες εκείνη την περίοδο. Το κράτος, από την άλλη, δεν έδωσε καμία κατεύθυνση συνολικά για το ποιο προϊόν θα ήταν κατάλληλο για διαδοχή. Ενώ άλλες χώρες προώθησαν την παύση του καπνίσματος χωρίς να αγγίξουν την καλλιέργεια, εδώ το είδαν κοντόφθαλμα και καταστροφικά. Κανείς στη Βόρεια Καρολίνα δεν πήγε να διώξει τον καπνό, ενώ η Αμερική είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη και πιο επιτυχημένη εκστρατεία κατά του τσιγάρου».
«Παραδίδουμε ξενιτεμό»
Ο Επαμεινώνδας Καμαριάρης παρά τις δυσκολίες έκανε βήματα μπροστά, στρεφόμενος μετά τα καπνά στα αρωματικά φυτά. Μάλιστα στην εταιρεία του, την «Ανθήρ», χρησιμοποιεί ακόμα τα αποξηραντήρια καπνού για το τσάι του βουνού, το μελισσόχορτο κ.λπ. [ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]
Μαζί του συμφωνεί και ένας σημερινός αγρότης που συναντήσαμε στα χωράφια του μια βροχερή μέρα που είχε κάνει τον λασπωμένο χωματόδρομο σχεδόν αδιάβατο. «Να φανταστείτε αυτήν την αγροτική οδό την είχε ανοίξει το ΝΑΤΟ δεκαετίες πριν και από τότε έχει μείνει στην ίδια κατάσταση», λέει ο Δημήτρης Φαρμάκης. «Οταν το 1980 ήμουν 20 χρονών, η αγροτική οικονομία πήγαινε καλά, ο δημόσιος υπάλληλος έβγαζε λιγότερα από αυτά που έβγαζα εγώ. Ομως λίγο αργότερα οι εργατοπατέρες προώθησαν την ολική αποδέσμευση. Και τελικά τι έγινε; Εμείς πήραμε στρέμματα από τους δικούς μας και παραδίδουμε στην επόμενη γενιά της οικογένειάς μας ξενιτεμό: Αθήνα, Αγγλία, Ολλανδία, Γερμανία. Και τα τέσσερα παιδιά μου έφυγαν από το Αγρίνιο, τώρα ζουν στην πρωτεύουσα. Βέβαια, σε αντίθεση με εμένα, έχουν Σαββατοκύριακο, ωράριο και την ξεκούραση. Κάποιοι προσπάθησαν μετά τα καπνά να βάλουν μπρόκολα, κουνουπίδια, ρόδια. Απέτυχαν. Το πρόβλημα δεν ήταν πως επρόκειτο για νέες καλλιέργειες. Αυτές τις μαθαίνεις. Ελειπε ο εμπορικός διάδρομος. Το Αγρίνιο ήταν γνωστό για ένα προϊόν. Αν εγώ, λόγου χάρη, βάλω 50 στρέμματα ντομάτες, δεν θα μπορώ να τις πουλήσω γιατί είμαι μόνος μου, δεν με ξέρει κανείς. Ολοι θα αγοράσουν τις κρητικές ντομάτες. Μέχρι σήμερα έχω κάνει πολλές πειραματικές καλλιέργειες: κοντούλες αχλαδιές, πυκνής φύτευσης ελιές, στέβια. Συνεχίζω να κάνω κτηνοτροφία με πρόβατα, παράγω χαμομήλι, θρούμπι, δεντρολίβανο. Οι καλλιέργειες πήγαιναν καλά, εγώ δεν πήγαινα καλά οικονομικά. Με κάθε πείραμα έμπαινα μέσα 10 χιλιάρικα. Τώρα ασχολούμαι με ελιές, πορτοκάλια και λίγα μανταρίνια. Δεν υπάρχει αύριο στην αγροτική παραγωγή. Το βιοτικό επίπεδο του Ελληνα ψήλωσε, όλοι θέλουν να γίνουν από γιατροί και πάνω. Κάποτε το μέλλον ήταν οι Αλβανοί, που έγιναν πια επιχειρηματίες, τώρα δουλεύουν οι Πακιστανοί, σε λίγο δεν θα υπάρχουν ούτε αυτοί. Οπότε;».
Η κεντρική πλατεία του Αγρινίου «αγκαλιάζεται» από ένα δίκτυο πεζοδρόμων που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια και αλλάζουν τη φυσιογνωμία της πόλης. [ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]
«Είχαμε να επιλέξουμε ανάμεσα στη μερική και στην ολική αποσύνδεση με την παραγωγή καπνού. Οι αγρότες που είχαν μάθει να εργάζονται νυχθημερόν πήραν 150.000 και 200.000 ευρώ μόνο και μόνο για να κάθονται».
Ισως τη λύση τη βρήκαν άνθρωποι όπως ο Επαμεινώνδας Καμαριάρης. Είναι από εκείνους που παρά τις δυσκολίες έκανε βήματα μπροστά, στρεφόμενος μετά τα καπνά στα αρωματικά φυτά. Μάλιστα στην εταιρεία του, την «Ανθήρ», έχει προχωρήσει στο να χρησιμοποιεί ειδικούς θαλάμους αποξήρανσης –όπου κάποτε έβαζαν τα καπνόφυλλα– για το δεντρολίβανο, το μελισσόχορτο, το φασκόμηλο, τη ρίγανη, το θυμάρι και το τσάι του βουνού. «Ο ένας παππούς γιατρός, ο άλλος αγρότης. Εγώ σπούδασα οικονομικά στην Αγγλία, έγινα αγρότης. Δεν με γέμιζε τίποτε που να μην κάνω με τα ίδια μου τα χέρια. Ξεκίνησα το 1996 τα αρωματικά, πριν γίνει η ολική αποσύνδεση. Επειδή ήμουν πολίτης του κόσμου, αυτό με βοήθησε στη δουλειά, με διάβασμα και ταξίδια για να συναντήσω ειδικούς. Αν το κράτος είχε στηρίξει τους παλιούς καπνοπαραγωγούς να πάνε στα αρωματικά, θα είχαμε κερδίσει το στοίχημα, ακόμα και σήμερα έχει πολύ ψωμί η υπόθεση. Εξάγουμε στη Γερμανία, σε μεγάλες εταιρείες που αγοράζουν φυτά από όλο τον πλανήτη και μετά τα επεξεργάζονται και τα πουλάνε σε άλλες εταιρείες που φτιάχνουν από ροφήματα έως φαρμακευτικά σκευάσματα. Είμαι αισιόδοξος για το μέλλον έπειτα από μεγάλο αγώνα. Υπάρχει και κάτι άλλο που με κρατά σε αυτή τη δουλειά. Βλέπεις το αποτέλεσμα του κόπου σου και το καμαρώνεις. Κοιτάς την ντομάτα κάθε μέρα και έχει διαφορετικό χρώμα. Οταν ποτίζεις τα φυτά σε ευχαριστούν και μοσχοβολάνε. Ομως, ενώ βάζεις τον καλύτερό σου εαυτό, βλέπεις ότι το κράτος δεν κάνει τα πιο απλά πράγματα. Ερχεται η νταλίκα να φορτώσει και την προηγούμενη νύχτα δεν κοιμάμαι από την αγωνία. Θα καταφέρει να φτάσει έως τη μονάδα μου με το χάλι των δρόμων; Το πρώτο πράγμα για την αγροτιά είναι το οδικό δίκτυο και οι μεταφορές. Εμείς εδώ πάσχουμε. Η Ιόνια Οδός περνάει 20 χιλιόμετρα μακριά και το τρένο που σχεδίασε ο Τρικούπης έχει σταματήσει να λειτουργεί εδώ και δεκαετίες. Εχετε ακούσει άλλο μέρος με συνολικό πληθυσμό 100.000 να μην έχει άμεση πρόσβαση σε εθνικό οδικό άξονα;».
«Ελεν, όχι Ελένη»
Η Ελεν Σοχωρίτη-Σκαβάρα –εδώ με τον γιο της, Δημήτρη– είναι από τους λίγους αστούς που ζουν ακόμα σε μονοκατοικία. «Το Αγρίνιο χάρη στους καπνεμπόρους, όπως ήταν και η δική μου οικογένεια, είχε επαφές με το εξωτερικό», θυμάται. «Οι Παπαστράτοι, ο Παναγόπουλος, ο Παπαπέτρου, όλοι έφερναν ξένο κόσμο εδώ, αλλά είχαν και το μυαλό τους στους μη έχοντες». [ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]
Μαζί με τα καπνά ξεριζώθηκε μια ολόκληρη τάξη που είχε ευεργετήσει την πόλη. Η Ελεν Σοχωρίτη-Σκαβάρα είναι από τις λίγες παλιές αστές που ζει ακόμα στη μονοκατοικία όπου γεννήθηκε. «Ελεν, όχι Ελένη, είπε η νονά μου να με βγάλουν και το έγραψε και στον βαπτιστικό σταυρό μου. Το Αγρίνιο χάρη στους καπνεμπόρους, όπως ήταν και η δική μου οικογένεια, είχε επαφές με το εξωτερικό μέσα από το εμπόριο και τις συναλλαγές, θυμάμαι τον πατέρα μου να συσκευάζει με τους εργάτες τα καπνά στο υπόγειο. Οι Παπαστράτοι, ο Παναγόπουλος, ο Παπαπέτρου, όλοι έφερναν ξένο κόσμο εδώ, αλλά είχαν και το μυαλό τους στους μη έχοντες. Να βοηθήσουν την πρόοδο της κοινωνίας με σχολεία, με στάδια, με συλλόγους που υποστήριζαν», μας δηλώνει, κερνώντας μας μερικά κουλουράκια που έχει φτιάξει η ίδια. «Ο άνδρας μου έφυγε πέρυσι έπειτα από 63 χρόνια. Η ζωή μας είχε τα πάνω και τα κάτω, αλλά λέω –σε αυτήν την ηλικία– πως η χαρά δεν φαίνεται αν δεν τη βάλεις πλάι στη στεναχώρια και στη δυσκολία. Στο Αγρίνιο περάσαμε τα δύσκολα και περιμένουμε ακόμα τα καλύτερα. Η περίοδος που μου έχει εντυπωθεί πιο πολύ ήταν όταν το 1970 και το ’80 εξαφανίστηκαν εν μια νυκτί τα παλιά νεοκλασικά με τις οροφογραφίες, αλλά και απλές μονοκατοικίες», λέει η κ. Ελεν. Τα μεσημέρια περνάει από το πατρικό ο γιος της Δημήτρης για να συζητήσουν τα τεκταινόμενα. «Η λύση θα έρθει από τον τριτογενή τομέα, όχι από τον τουρισμό», λέει εκείνος. «Χρειάζονται δουλειές, απασχόληση για να πάει ένας τόπος μπροστά».
Χωρίς πυξίδα
Ο πολιτικός μηχανικός Κώστας Πατρώνης, από τους πιο ενεργούς πολίτες του Αγρινίου και συνιδρυτής της κινηματογραφικής λέσχης, είναι αυτός που με προσωπικό αγώνα έσωσε κάποια από τα πιο γνωστά κτίρια, όπως τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό και τον θερινό κινηματογράφο «Ελληνίς». «Γεννήθηκα το 1950, όταν το Αγρίνιο ήταν μια μικρή ήσυχη πόλη των 15.000 κατοίκων με χωματόδρομους και χαμηλά σπίτια και καπνά. Το Αγρίνιο είναι εσωστρεφές, η πρόσβαση ήταν δύσκολη, δεν είχε θάλασσα. Επίσης, είναι μια πόλη δίχως ιδιαίτερη παράδοση, πριν στην ίδια θέση ήταν ένα τουρκοχώρι. Οι μεγάλες αποθήκες έγιναν τη δεκαετία του 1920 και σε αυτό συνέβαλε και η αύξηση των προσφύγων που έσμιξαν με τον ντόπιο πληθυσμό, που είχε έρθει κυρίως από τα κοντινά χωριά και από το Σούλι. Αυτό που λείπει πιο πολύ σήμερα είναι ένα όραμα για το παρακάτω. Πού πάμε; Τι μπορεί να φέρει μια επανεκκίνηση;». Την ώρα που η πόλη ψάχνεται, πάντως, κάποιοι καταφέρνουν να κάνουν τη δική τους μικρή επανάσταση.
Γυρίσαμε για να στήσουμε ένα εργαστήρι ρομποτικής
Οι επίμονες εξαιρέσεις σε μια κοινωνία που έχει αναπτύξει κουλτούρα φυγής
Ο Αθηναίος Παναγιώτης Θεοχάρης και η Αγρινιώτισσα Βασιλική Παντούλα είναι ένα ζευγάρι 40άρηδων επιστημόνων που ενώ ζούσαν στο Βέλγιο, αποφάσισαν να γυρίσουν στην πόλη και να φτιάξουν ένα επιτυχημένο ερευνητικό ινστιτούτο εκπαιδευτικής ρομποτικής και τεχνολογίας για παιδιά, το MakerLab. [ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]
Ο Παναγιώτης Θεοχάρης και η Βασιλική Παντούλα είναι ένα ζευγάρι 40άρηδων επιστημόνων που ενώ ζούσαν στο Βέλγιο, αποφάσισαν να γυρίσουν στην πόλη όπου γεννήθηκε η Βασιλική. Εχουν φτιάξει ένα ερευνητικό ινστιτούτο εκπαιδευτικής ρομποτικής και τεχνολογίας, το MakerLab. «Η Γάνδη των 250.000 κατοίκων με βοήθησε να εκτιμήσω τους ρυθμούς ενός μικρού τόπου όπου κάνεις γρήγορα όλες τις δουλειές σου, κινείσαι με το ποδήλατο. Μέσα στην κρίση η Βασιλική έμεινε έγκυος δεύτερη φορά, θέλαμε τα παιδιά μας να γίνουν Ελληνόπουλα. Πήραμε το ρίσκο να επιστρέψουμε γνωρίζοντας ότι το Αγρίνιο ήταν από τις πρώτες πόλεις στην Ελλάδα που θα ανέπτυσσαν το δίκτυο οπτικών ινών, βασική προϋπόθεση για τη λειτουργία μιας επιχείρησης στον τομέα της τεχνολογίας. Ετσι, ανοίξαμε το εργαστήρι ρομποτικής για να μπορέσουμε να εστιάσουμε σε μικρότερες ηλικίες, για να αγαπήσουν τα παιδιά τη μάθηση μέσα από αυτή την ενασχόληση», λέει ο Παναγιώτης που μεγάλωσε στην Αθήνα. «Διδάσκουμε δεξιότητες του 21ου αιώνα, όπως η υπολογιστική σκέψη. Αυτοσκοπός δεν είναι η τεχνολογία αλλά η επίλυση προβλημάτων. Η τοπική κοινωνία μάς αγκάλιασε. Και έχουμε μάλιστα μαθητές που πια μπήκαν στο πανεπιστήμιο. Στο Μετσόβιο, στην Πάτρα, στο Δημοκρίτειο, αλλά και στην Οξφόρδη. Ερχόμενα εδώ τα παιδιά είναι σαν να αποκτούν και στόχο για τη ζωή τους. Τα τελευταία χρόνια το Αγρίνιο έχει κάνει βήματα εκσυγχρονισμού στα πρότυπα ευρωπαϊκών πόλεων. Πεζοδρομήσεις, νέα δίκτυα ύδρευσης και εφαρμογές έξυπνης πόλης έχουν βελτιώσει την καθημερινότητα, διαμορφώνοντας ένα πιο σύγχρονο και λειτουργικό περιβάλλον. Ωστόσο, η μεγαλύτερη πρόκληση για την πόλη είναι η μαζική αποχώρηση των νέων, που συχνά αναζητούν ευκαιρίες αλλού. Το ερώτημα που τίθεται είναι: Πώς μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη χωρίς μια δυναμική νεολαία;» λένε στην «Κ», δείχνοντάς μας τα πολλά βραβεία που έχουν κερδίσει οι μαθητές τους σε διεθνείς διαγωνισμούς.
Ανοιχτές αγκάλες
«Σε όλους μας οι γονείς εμφυσούν την αίσθηση ότι πρέπει να φύγουμε μόλις τελειώσουμε το σχολείο», λέει η ηθοποιός και σκηνοθέτις του ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου Γιούλη Μαρούση. «Οντως πήγα στην πρωτεύουσα, έκανα σπουδές, έμπλεξα με το θέατρο. Πήρα την απογοήτευση της Αθήνας που μοιάζει να σου λέει: “Είμαστε πολλοί εδώ και δεν χωράμε όλοι”. Τελικά επέστρεψα για προσωπικούς λόγους έπειτα από μία δεκαετία, το 2015, και είδα ότι η πόλη είχε αλλάξει. Το ΔΗΠΕΘΕ είχε ανοιχτές τις αγκάλες του. Το καλό είναι ότι η δημοτική αρχή στήριξε τους ντόπιους νέους ανθρώπους του πολιτισμού με παραγωγές και έτσι μπορέσαμε να στεριώσουμε. Το να φύγεις είναι εύκολο, το να μείνεις και να παλέψεις πεισματικά είναι το δύσκολο. Και αν αυτό με το οποίο καταπιάνεσαι είναι δημιουργικό, τότε σε κρατά ακόμα πιο πολύ. Θεατρικά έχουμε 14 ερασιτεχνικές ομάδες και δίνουμε τον Σεπτέμβριο τον χώρο του ΔΗΠΕΘΕ για ένα φεστιβάλ τέτοιων θιάσων, ανάμεσά τους της αστυνομίας και των φοιτητών. Επίσης, έχουμε και μαθητικό θεατρικό φεστιβάλ. Εχουμε μουσικό σχολείο, φιλαρμονική, χορωδία. Το Αγρίνιο είναι σε μια φάση αναδιοργάνωσης έπειτα από μεγάλη παύση. Σαν μια ωραία κοιμωμένη που περιμένει το φιλί να ξυπνήσει. Αλλά δεν μπορούμε να περιμένουμε από την πολιτεία να μας το δώσει. Πρέπει να το κάνουμε μόνοι μας. Είναι ωραίο να ζεις εδώ. Υπάρχει ενσυναίσθηση, ο κόσμος νοιάζεται για εσένα και αυτό είναι ανεκτίμητο. Αν πέσεις δεν θα έρθει ένας, θα έρθουν όλοι να σε σηκώσουν. Είναι γλεντζέδες, αν κάθεσαι μόνος σου θα σε πάρουν στην παρέα τους, τρώνε καλά, πίνουν, είναι πιο οικονομική η ζωή. Και πιο ήρεμη…».
«Η πόλη είναι σε μια φάση αναδιοργάνωσης. Σαν μια ωραία κοιμωμένη που περιμένει το φιλί να ξυπνήσει. Αλλά δεν μπορούμε να περιμένουμε από την πολιτεία να μας το δώσει».
Εξίσου ευχαριστημένες με την πόλη δηλώνουν και η Ελευθερία Δημούλτση από την Καλαμαριά και η Μαρία Καπράνου από γειτονιά της Αθήνας, που φοιτούν στο 5ο έτος της Σχολής Τεχνικών Τροφίμων: «Για ένα νέο ξεκίνημα που φεύγεις πρώτη φορά από την οικογένειά σου είναι μια χαρά. Είναι μια συμμαζεμένη πόλη που κάνει και τους γονείς μας να αισθάνονται ασφάλεια. Με 300 ευρώ τον μήνα, χώρια το νοίκι, βγαίνεις άνετα. Εχει χειμωνιάτικο και θερινό σινεμά, έχει κινηματογραφική λέσχη, έχει αθλητισμό. Οι ντόπιοι μάς έχουν αγκαλιάσει. Να μια ιστορία. Εχοντας μεγαλώσει σε μια γειτονιά του αθηναϊκού κέντρου όπου φοβάσαι να βγεις αργά το βράδυ διότι υπάρχουν κίνδυνοι, όταν ήρθα εδώ θέλησα να μάθω ποιος μένει δίπλα, από ανασφάλεια και όχι από κοινωνικότητα. Είναι απίστευτο ότι όταν άκουσαν ότι είμαι φοιτήτρια και μένω μόνη μου, όλοι μου είπαν: “Είμαι εδώ ό,τι χρειαστείς”. Είναι άνθρωποι φιλόξενοι, ζεστοί και αμέσως έτοιμοι να σε βοηθήσουν. Δεν υπάρχει το απρόσωπο της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης. Τα ντόπια παιδιά στην ηλικία μας περιμένουν να ενηλικιωθούν για να φύγουν θεωρώντας ότι η πόλη τούς περιορίζει. Αν δεις γύρω σου στον δρόμο, είναι είτε από 18 χρονών και κάτω είτε από 35-40 και πάνω. Αυτοί που επιστρέφουν μετά τις σπουδές είναι αυτοί που έχουν λύσει το οικονομικό ή το εργασιακό. Αν είχα ένα μαγικό ραβδί θα έκανα κάτι που να φέρει περισσότερες δουλειές στους νέους».
Ενας από τους Αγρινιώτες που κάνει αγώνα να δώσει διέξοδο στη νεολαία είναι ο Μπάμπης Ποσονίδης, που μαζί με μερικούς άλλους φωτισμένους ανθρώπους έφτιαξαν τον Γυμναστικό Αθλητικό Σύλλογο Αγρινίου το 2020. Παρά τα πενιχρά μέσα που διαθέτουν οι αθλητές τους και το ότι το στάδιο όπου προπονούνται είναι ασυντήρητο, έχουν γνωρίσει πολλές διακρίσεις, όπως με τους πρωταθλητές αδελφούς Κώστα και Νίκο Σταμούλη. Μέσα σε μία πενταετία ο ΓΑΣ έχει ξεχωρίσει πανελλαδικά. «Είμαι 33 χρόνια προπονητής. Οι παππούδες μου ήρθαν ως πρόσφυγες σε μια πόλη με κατοίκους κλειστούς. Αρχικά ήταν ξένο σώμα. Ηταν πολύ προκομμένοι, όμως και με σκληρή δουλειά απέκτησαν τελικά δική τους γη. Οταν χάθηκε η καλλιέργεια του καπνού, το Αγρίνιο δεν βρήκε ποτέ μια νέα ταυτότητα που θα καθόριζε το μέλλον του. Για εμένα η μόνη λύση είναι η φύση του τόπου και κυρίως η λίμνη, η πιο καθαρή και μεγάλη στην Ελλάδα. Σε 20 λεπτά είσαι από το νερό της πάνω στην κορυφή ενός βουνού, στο έλατο. Και όμως, δεν υπάρχουν οι άνθρωποι που θα κινήσουν τα γρανάζια να αναπτυχθεί αυτό. Σημασία έχει πάντως να μην το βάζεις κάτω, και αυτό μαθαίνουμε εδώ τα παιδιά: την πειθαρχία, τις αρχές, το νόημα. Το έχουν απόλυτη ανάγκη όταν μεγαλώνουν σε μια πόλη που δεν βλέπει το αύριό της με φιλοδοξία».
Για μια Κυριακή
Μανιώδης φίλαθλος του Παναιτωλικού από παιδί, ο Σοφοκλής Γκουρνέλος είναι σήμερα η ζωντανή μνήμη της ομάδας, καθώς έχει διαφυλάξει φωτογραφίες, ντοκουμέντα και αποκόμματα εφημερίδων. [ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]
Οι ντόπιοι φίλαθλοι καμαρώνουν τον ΓΑΣ αλλά παθιάζονται με τον Παναιτωλικό, την ποδοσφαιρική ομάδα της πόλης. Ο Σοφοκλής Γκουρνέλος, ιδιοκτήτης πρακτορείου στοιχημάτων, είναι εκείνος που κρατά από παιδί όλα τα αναμνηστικά της ομάδας, από εισιτήρια και δημοσιεύματα έως παλιές φωτογραφίες. Τον συναντήσαμε όταν έφερε στο στάδιο την εγγονή του που παίζει στην ομάδα ποδοσφαίρου των νεανίδων: «Το Αγρίνιο δεν έχει τουρισμό. Δεν έχει ξένους. Ολοι λοιπόν περιμένουν πότε θα ‘ρθει η Κυριακή να πάνε γήπεδο. Και όταν παίζει η ομάδα εκτός, την ακολουθούν. Και τον αγώνα ακόμα που βλέπουμε, με πιάνει ταχυπαλμία». Οσο για τα παιδιά και τα εγγόνια του; Από μωρά ήξεραν το σύνθημα: Ελιά, καπνός, Παναιτωλικός!
