Το Σάββατο, 21 Δεκεμβρίου 2024, είναι το χειμερινό ηλιοστάσιο, που σηματοδοτεί την επίσημη έναρξη του χειμώνα και κατ’ επέκταση τη μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου. Στην Αθήνα, ο ήλιος θα ανατείλει στις 07:37 και θα δύσει στις 17:09, με τη διάρκεια της ημέρας στις 9 ώρες, 31 λεπτά.

Από τα επόμενα βράδια, οι νύχτες θα αρχίσουν και πάλι να γίνονται πιο μικρές και να μεγαλώνουν οι μέρες.

Η λέξη «ηλιοστάσιο» προέρχεται ετυμολογικά από το «ήλιος» και το «στέκομαι»/«στάση» και αφορά στο σημείο που ο ήλιος βρίσκεται στη μεγαλύτερη απόσταση από τον ουράνιο ισημερινό. Πήρε το όνομά του επειδή κοντά στα ηλιοστάσια (λίγες ημέρες πριν ή μετά) ο ήλιος φαίνεται να επιβραδύνει τη φαινομενική κίνησή του προς τα βόρεια ή προς τα νότια (κίνηση στην απόκλιση), μέχρι που την ημέρα του ηλιοστασίου αυτή η κίνηση μηδενίζεται και αντιστρέφεται.

Το ηλιοστάσιο συμβαίνει όταν ο ήλιος βρίσκεται στο νοτιότερο σημείο της ετήσιας πορείας του στον ουρανό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μικρότερη διάρκεια ημέρας και τη μεγαλύτερη διάρκεια νύχτας. Από την επόμενη μέρα, το φως της ημέρας αρχίζει σταδιακά να αυξάνεται, με αποκορύφωμα την Εαρινή Ισημερία που σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη ημέρα του χρόνου.

Στη διάρκεια του χειμώνα, οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν πάνω στο βόρειο ημισφαίριο της Γης με πλάγιο τρόπο, ενώ συμβαίνει το αντίθετο στο νότιο ημισφαίριο οπότε εκεί έχουν καλοκαίρι.
Στην άνοιξη, ο ήλιος βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον ισημερινό της Γης, οπότε και τα δύο ημισφαίρια παίρνουν με τον ίδιο τρόπο της ζωογόνες ακτίνες του.
Στη διάρκεια του καλοκαιριού, ο ήλιος ευνοεί το βόρειο ημισφαίριο, οι ακτίνες του πέφτουν πάνω μας περισσότερο κάθετα, και ενώ εμείς έχουμε καλοκαίρι, στο νότιο ημισφαίριο έχουν χειμώνα.

Τέλος, το φθινόπωρο, ο ήλιος βρίσκεται και πάλι πάνω από τον γήινο ισημερινό, με ισομερή κατανομή της θερμότητας και στα δύο ημισφαίρια.
Χειμερινό ηλιοστάσιο στην αρχαία Ελλάδα

Οι αρχαίοι Έλληνες γιόρταζαν εκείνες τις μέρες τη γέννηση του Δία και του Διονύσου, αλλά και του Απόλλωνα-Ηλίου, παριστάνοντας τον πάνω στο ιπτάμενο άρμα του να μοιράζει το φως στη Γη. Το άρμα έγινε έλκηθρο, τα άλογα έγιναν τάρανδοι και το «δώρο» του φωτός που μοίραζε στους ανθρώπους, έγινε κυριολεκτικά το «μοίρασμα των δώρων» του Άη Βασίλη.

sinidisi.gr