Γνωρίζατε πώς υπάρχουν ορισμένα φάρμακα, συνταγογραφούμενα και μη συνταγογραφούμενα, τα οποία μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο άνοιας;
Ο Δρ. Zain Hasan, αναισθησιολόγος με έδρα το Λος Άντζελες, υποστηρίζει ότι υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις κατηγορίες φαρμάκων που συνδέονται με την πάθηση – συμπεριλαμβανομένων ορισμένων αντικαταθλιπτικών, παυσίπονων και φαρμάκων για την αντιμετώπιση αλλεργιών.
Η άνοια είναι μια κοινή νευροεκφυλιστική διαταραχή που πλήττει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως, στερώντας τους τη μνήμη και την ανεξαρτησία τους.
Αντιισταμινικά
Η πρώτη κατηγορία που αναφέρει είναι τα αντιισταμινικά που χρησιμοποιούνται για την ανακούφιση των συμπτωμάτων των αλλεργιών, καθώς και τα αντιχολινεργικά, που χρησιμοποιούνται επίσης για τη θεραπεία των αλλεργιών.
Αυτά τα φάρμακα, ορισμένα από τα οποία διατίθενται χωρίς ιατρική συνταγή, χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας, του εκζέματος, της κνίδωσης και της επιπεφυκίτιδας, η οποία προκαλεί κόκκινα και φαγούρα στα μάτια.
Ο Δρ. Hasan δήλωσε ότι η μακροχρόνια χρήση τους έχει συνδεθεί με την άνοια.
Αμερικανική μελέτη του 2015 που παρακολούθησε την υγεία του εγκεφάλου3.400 και πλέον συμμετεχόντων άνω των 65 ετών μεταξύ 1994 και 2012, διαπίστωσε σύνδεση μεταξύ των αυξημένων δόσεων αντιχολινεργικών και εκείνων που εμφάνισαν άνοια.
Άλλη μελέτη του 2024 που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Journal of Allergy and Clinical Immunology αποκάλυψε επίσης μια σχέση μεταξύ των αντιισταμινικών και της άνοιας.
Οι ερευνητές διεξήγαγαν αναδρομική μελέτη χρησιμοποιώντας δεδομένα από την Taiwan’s National Health Insurance Research Database από το 2011 έως το 2017.
Περιελάμβανε περισσότερους από 700.000 ασθενείς με πρόσφατα εκδηλωθείσα αλλεργική ρινίτιδα. Χωρίστηκαν σε ομάδες – σε εκείνους που δεν λάμβαναν αντιισταμινικά και σε εκείνους που λάμβαναν.
Αφού έλαβαν υπόψιν άλλα προβλήματα υγείας, διαπίστωσαν ότι υπήρχε δοσοεξαρτώμενη αύξηση του κινδύνου άνοιας.
Οπιούχα
Μια άλλη κατηγορία φαρμάκων που θεωρείται ότι προκαλεί άνοια είναι τα οπιούχα, που χρησιμοποιούνται συχνά ως παυσίπονα μετά από χειρουργική επέμβαση, σοβαρό τραυματισμό ή καρκίνο.
Ο Δρ. Hasan δήλωσε: «Αυτό είναι αρκετά γνωστό, αλλά αν παίρνετε τακτικά οποιαδήποτε οπιούχα, όπως η μορφίνη, επηρεάζουν τον εγκέφαλό σας, προκαλούν καταστολή και οτιδήποτε προκαλεί καταστολή για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί πιθανώς να καταλήξει σε άνοια».
Μελέτη του 2024 , η οποία εξέτασε τα δεδομένα για ένα εκατομμύριο ασθενείς με χρόνιο πόνο, εκ των οποίων οι 21.000 ήταν χρήστες οπιούχων, διαπίστωσε ότι όσοι έκαναν χρήση οπιούχων είχαν 15% υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας.
Οι ερευνητές απέκλεισαν τους ασθενείς που είχαν διαγνωστεί με καρκίνο, που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση και όσους είχαν οικογενειακό ιστορικό άνοιας.
Αναστολείς αντλίας πρωτονίων
Ένα άλλο φάρμακο είναι η ομεπραζόλη, η οποία χρησιμοποιείται ευρέως για τη θεραπεία της δυσπεψίας και της καούρας.
«Εάν παίρνετε τακτικά ομεπραζόλη μπορεί να αυξήσει την ποσότητα του β-αμυλοειδούς στον εγκέφαλό σας, που μπορεί να οδηγήσει σε άνοια. Λειτουργεί ως αναστολέας της αντλίας πρωτονίων (PPI), μειώνοντας τα οξέα στο στομάχι και προκαλεί εντύπωση ότι συνδέεται με την άνοια».
Μελέτη του 2023 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Neurology ανέφερε ότι αυτός ο τύπος φαρμάκων για την παλινδρόμηση οξέων, έχει συνδεθεί με υψηλότερο κίνδυνο άνοιας.
Οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων ή PPI, λειτουργούν για τη μείωση του οξέος στο στομάχι αναστέλλοντας ένα ένζυμο που προκαλεί τη δημιουργία οξέος.
Στη μελέτη συμμετείχαν 5.712 άτομα που παρακολουθήθηκαν επί 45 χρόνια.
Οι ερευνητές εξέτασαν τα φάρμακα που έπαιρναν και τους χώρισαν σε τέσσερις ομάδες: εκείνους που δεν είχαν πάρει αναστολείς αντλίας πρωτονίων, εκείνους που είχαν πάρει για περισσότερο από δύο χρόνια, μέχρι τέσσερα χρόνια και πάνω από τέσσερα χρόνια.
Στο τέλος της μελέτης το 10% των ασθενών είχαν αναπτύξει άνοια. Οι ερευνητές συνεκτίμησαν διάφορους δημογραφικούς και υγειονομικούς παράγοντες και διαπίστωσαν ότι όσοι λάμβαναν αυτά τα φάρμακα για περισσότερα από τέσσερα χρόνια, είχαν 33% υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια σε σύγκριση με εκείνους που δεν τα έπαιρναν ποτέ.
Ωστόσο, η θεωρία ότι τα αντιόξινα αυξάνουν την ποσότητα της επιβλαβούς πρωτεΐνης στον εγκέφαλο, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο άνοιας, έχει αποδειχθεί ότι ισχύει μόνο σε ποντίκια.
Οι επιστήμονες θεωρούν επίσης ότι οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων μπορεί να μειώνουν τα επίπεδα απορρόφησης θρεπτικών συστατικών, όπως της βιταμίνης Β12, μιας απαραίτητης για την υγεία του εγκεφάλου βιταμίνης.
Αγχολυτικά
Μια ομάδα ηρεμιστικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του άγχους, της αϋπνίας και των επιληπτικών κρίσεων και ονομάζονται βενζοδιαζεπίνες -όπως το Valium και το Xanax- πιστεύεται επίσης ότι αυξάνουν τον κίνδυνο άνοιας εάν λαμβάνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ο Δρ. Hasan δήλωσε: «Είναι λογικό, μπαίνουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα, μουδιάζουν ολόκληρο τον εγκέφαλο, βοηθάνε στο άγχος και στη διαχείριση της απόσυρσης από το αλκοόλ. Αν τα παίρνετε για μεγάλο χρονικό διάστημα, ειδικά για να σας βοηθήσουν να κοιμηθείτε τη νύχτα, μπορεί να προκαλέσουν άνοια».
Μελέτη για τις βενζοδιαζεπίνες ομάδας ερευνητών από τη Γαλλία και τον Καναδά σε 2.000 άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ και 7.000 χωρίς τη νόσο, διαπίστωσε ότι όσοι είχαν πάρει βενζοδιαζεπίνες για 3-6 μήνες, είχαν 32% μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν Αλτσχάιμερ, ενώ όσοι έπαιρναν τα φάρμακα για περισσότερους από έξι μήνες είχαν 84% μεγαλύτερο κίνδυνο από όσους δεν είχαν πάρει κανένα φάρμακο στη διάρκεια της ζωής τους.
Ο Δρ. Hasan τόνισε επίσης ότι η λήψη τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών (TCA) -μια λιγότερο συχνά συνταγογραφούμενη κατηγορία φαρμάκων για την ψυχική υγεία σε σύγκριση με τους εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI)- θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει άνοια.
Ο λόγος είναι ότι επηρεάζουν άμεσα τον εγκέφαλο.
«Τα φάρμακα αυτά επηρεάζουν τον εγκέφαλο επειδή διασχίζουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό. Οτιδήποτε ηρεμεί τον εγκέφαλο για μεγάλο χρονικό διάστημα, συμπεριλαμβανομένης της αναισθησίας, μπορεί να προκαλέσει άνοια», προειδοποιεί ο Δρ. Hasan.
Προτρέπει όσους παίρνουν αυτά τα φάρμακα, να μιλούν πάντα με έναν γιατρό πριν τα σταματήσουν, ειδικά φάρμακα όπως τα οπιοειδή και οι βενζοδιαζεπίνες.
Ο Δρ. Hasan προτείνει επίσης σε όσους «φοβούνται ή ανησυχούν ότι μπορεί να αναπτύξουν άνοια στο μέλλον» να μιλήσουν με έναν γιατρό για τους κινδύνους.
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι ο πιο κοινός τύπος άνοιας, επηρεάζοντας το 50 έως 75% των ατόμων που διαγιγνώσκονται με την πάθηση.
