Του Κώστα Κατίκου
Πέντε αδικίες κρύβουν τα πλασματικά έτη για τους ασφαλισμένους του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Μπορεί η νομοθεσία να προβλέπει ότι όλοι οι ασφαλισμένοι έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν πλασματικούς χρόνους για να θεμελιώσουν πιο γρήγορα συνταξιοδοτικό δικαίωμα, ωστόσο υπάρχουν διαφορές και ανισότητες τόσο ως προς τα έτη που μπορούν να εξαγοράσουν δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι όσο και ως προς τον σκοπό για τον οποίο μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν.
Μεταξύ των ασφαλισμένων ιδιωτικού και δημοσίου τομέα διακρίνονται 5 ανισότητες στα πλασματικά έτη που είναι οι εξής:
1. Σύνολο αναγνωριζόμενων χρόνων: Οι πλασματικοί χρόνοι που μπορούν να αναγνωρίσουν οι ασφαλισμένοι είναι από σπουδές, τέκνα, στρατιωτική θητεία, κενά ασφάλισης, ασθένεια και από ανεργία. Οι ασφαλισμένοι του ιδιωτικού τομέα μπορούν να αναγνωρίσουν από αυτές τις κατηγορίες έως 7 έτη. Οι ασφαλισμένοι του δημοσίου όμως, μπορούν να αναγνωρίζουν έως 12 έτη, καθώς ο χρόνος λόγω τέκνων (και μέχρι 5 έτη) δεν συμπεριλαμβάνεται στα 7 έτη, αλλά λογίζεται ως ξεχωριστός χρόνος προς εξαγορά για το δημόσιο.
2. Κόστος εξαγοράς: Οι πλασματικοί χρόνοι στον ιδιωτικό τομέα, αναγνωρίζονται με καταβολή εισφοράς 20% επί των μηνιαίων αποδοχών και με ελάχιστο κόστος ίσο με το 20% του εκάστοτε κατώτατου μισθού. Στο δημόσιο, η εισφορά 20%, καθιερώθηκε από το 2020 και μετά, ενώ μέχρι τότε η αναγνώριση των πλασματικών χρόνων, είχε κόστος από 6,67% έως 17,7% , που σημαίνει ότι η εξαγορά πλασματικών χρόνων μέχρι το 2020 ήταν φθηνότερη για τους δημοσίους υπαλλήλους. Για το λόγο αυτό άλλωστε, οι περισσότερες αιτήσεις για την αναγνώριση πλασματικών ετών στο δημόσιο, έγιναν με κόστος εξαγοράς 6,67%.
3. Κενά ασφάλισης: Οι ασφαλισμένοι του ιδιωτικού τομέα μπορούν να αναγνωρίσουν ως συντάξιμο χρόνο τα κενά διαστήματα που μεσολαβούν κατά την αλλαγή από τη μία εργασία στην άλλη. Για παράδειγμα, ένας υπάλληλος που φεύγει από μια εργασία και πάει σε άλλη με κενό διάστημα 6 μηνών, μπορεί το διάστημα αυτό να το εξαγοράσει και να το κάνει συντάξιμο χρόνο. Αντιθέτως, όταν ο ασφαλισμένος του ιδιωτικού τομέα μεταπηδά με πρόσληψη στο δημόσιο, δεν έχει δικαίωμα να εξαγοράσει ως δημόσιος υπάλληλος το κενό διάστημα που μεσολαβεί από την διακοπή απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα μέχρι την πρόσληψη στο δημόσιο.
4. Θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος: Οι πλασματικοί χρόνοι στο δημόσιο χρησιμοποιούνται για να θεμελιωθεί το δικαίωμα στη συνταξιοδότηση με 25ετία ως το 2010, ενώ από το 2011 και μετά χρησιμοποιούνται και για την 25ετία, αλλά και για να συμπληρωθεί ο συνολικός κατά περίπτωση χρόνος ασφάλισης για συνταξιοδότηση (35, 37, 40). Στον ιδιωτικό τομέα, οι ασφαλισμένοι για να θεμελιώσουν τις ελάχιστες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, (15ετία) μπορούν να αναγνωρίσουν μόνο τη στρατιωτική θητεία και διαστήματα ασθένειας.
5. Χρόνος τέκνων: Οι μητέρες ασφαλισμένες στον δημόσιο τομέα, που επιλέγουν να συνταξιοδοτηθούν με διατάξεις ανήλικων τέκνων, επειδή έχουν ευνοϊκότερα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, έχουν δικαίωμα να αναγνωρίσουν ως πλασματικό χρόνο και τον χρόνο λόγω τέκνων. Αντιθέτως, οι μητέρες ασφαλισμένες σε ταμεία μισθωτών του ιδιωτικού τομέα, (ΙΚΑ, ΔΕΚΟ, τραπεζών) δεν έχουν δικαίωμα να αναγνωρίσουν χρόνο παιδιών όταν συνταξιοδοτούνται με διατάξεις μητέρων με ανήλικο τέκνο.
