Η Ελληνίδα ηθοποιός στη φωτογραφία είναι 22 ετών, στην πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση στην ταινία “Χαμένοι Άγγελοι” το 1948.
Γεννήθηκε ως Ειρήνη Λελέκου στο Χιλιομόδι Κορινθίας στις 3 Σεπτεμβρίου 1929 και έκανε διεθνή καριέρα. Το 1995 τιμήθηκε με το Παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος.
Συμμετείχε σε σημαντικές διεθνείς παραγωγές όπως “Τα κανόνια του Ναβαρόνε” το 1961, “Αλέξης Ζορμπάς” το 1964 και το “Z” του Κώστα Γαβρά το 1969.
O παππούς, οι γονείς της και η θεία της, ήταν όλοι εκπαιδευτικοί και την επηρέασαν στη διαμόρφωση της κουλτούρας της. Η μητέρα ήταν δασκάλα και είχε ακούσει από κείνην πολλά παραμύθια και ιστορίες.
Ο πατέρας της ήταν καθηγητής κλασικού δράματος, υπήρξε διευθυντής στο σχολείο του Σοφικού Κορινθίας και την έμαθε να διαβάζει με αγάπη την αρχαία ελληνική γραμματεία.
Ανίψια της ήταν ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Μανούσος Μανουσάκης και ο ηθοποιός Αίαντας Μανθόπουλος.
Το 1947 παντρεύτηκε τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Άλκη Παπά, με τον οποίο χώρισαν το 1951, αλλά κράτησε το επίθετό του. Σύμφωνα με άλλες πληροφορίες ο γάμος τους διήρκεσε από το 1943 έως το 1947. Δεν απέκτησε παιδιά.
Ο Αλέκος Σακελλάριος έγραψε στην αυτοβιογραφία του για εκείνη, ότι δεν την είδε πρώτη φορά στη Σχολή, αλλά στο Σύνταγμα να περπατά. Την περιέγραψε ως “ένα πανέμορφο πλάσμα με ένα απλό μακρύ φόρεμα, όλο πτυχώσεις, που κινούταν με μεγαλοπρέπεια και συνάμα απλότητα. Σαν να ζωντάνεψε μια Καρυάτιδα”.
Παρακολούθησε μαθήματα υποκριτικής στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, με δασκάλους όπως τους Γιώργο Γληνό, Νικόλαο Παρασκευά, Πέλο Κατσέλη, Δημήτρη Ροντήρη.
Στο θέατρο πρωτοεμφανίστηκε το 1948, στη Λυρική Σκηνή, στην επιθεώρηση των Σακελλάριου-Γιαννακόπουλου “Άνθρωποι… Άνθρωποι”, με τους σημαντικότερους ηθοποιούς της εποχής.
Ο Αλέκος Σακελλάριος την παρουσίασε στον Φίνο και έπαιξε στην πρώτη της ταινία το 1948, που ήταν οι “Χαμένοι άγγελοι” του Νίκου Τσιφόρου.
Διεθνής αναγνώριση
Το 1951 έγινε γνωστή διεθνώς με τη δραματική ταινία “Νεκρή Πολιτεία” της Φίνος Φιλμ που προβλήθηκε, αντιπροσωπεύοντας την Ελλάδα, στο Φεστιβάλ των Καννών. Σκηνοθέτης ήταν ο Φρίξος Ηλιάδης και συμπρωταγωνιστής ο Γιώργος Φούντας.
Τρεις από τις ταινίες στις οποίες πρωταγωνίστησε προτάθηκαν για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, με την γαλλόφωνη “Ζ” του Κώστα Γαβρά να το κατακτά. Υποψήφιες υπήρξαν επίσης και δύο ελληνικές ταινίες, μεταφορές στην μεγάλη οθόνη αρχαίων τραγωδιών, η Ηλέκτρα και η Ιφιγένεια.
Συμμετείχε σε πολλές χολιγουντιανές παραγωγές, ενώ πρωταγωνίστησε και στο θέατρο Μπρόντγουεϊ το 1967.
Στην Ελλάδα δεν έχει αναγνωριστεί τόσο, όσο διεθνώς. Τιμήθηκε με το Παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο το 1995.
Το 2008, η Ιταλία την τίμησε με το «Βραβείο Ρώμη» στο θέατρο «Όστια Αντίκα». Τότε, όταν παρέλαβε το βραβείο είχε πει: «Δεν ξέρω αν πρέπει να γελάσω ή να κλάψω, μπορώ μόνο να πω ότι η Αθήνα θα είναι πάντα η μητέρα μου, αλλά η Ρώμη, είναι δεύτερη μητέρα μου, από ξεκάθαρη επιλογή μου».
Το 2000 τιμήθηκε με τον τίτλο «Γυναίκα της Ευρώπης» και το 2009 με τον Χρυσό Λέοντα Μπιενάλε του Θεάτρου της Βενετίας.
Τα τελευταία χρόνια είχε τιμηθεί και με τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα στο Πανεπιστήμιο Τορ Βεργκάτα της Ρώμης στην Ιταλία. Συνολικά έλαβε περισσότερες από 24 τιμητικές διακρίσεις και βραβεία.
Η ίδια είχε αποκαλύψει το 2004 στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera, μετά τον θάνατο του Μάρλον Μπράντο, ότι είχαν συναντηθεί το 1954 στη Ρώμη, και ότι είχαν συνάψει μακροχρόνια σχέση. Όπως είπε τον εκτιμούσε πολύ, ήταν το «μεγάλο πάθος της ζωής της». Συναντήθηκαν για τελευταία φορά το 1999 στην Αθήνα.
Το 2013, διαγνώστηκε με τη Νόσο Αλτσχάιμερ. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της έμενε στην οικία της ανιψιάς της στη Κηφισιά, όπου και πέθανε στις 14 Σεπτεμβρίου του 2022 σε ηλικία 93 ετών.
Είναι η Ειρήνη Παπά
