Φωτο άρθρου: Τάξη δημοτικού της δεκαετίας του '70 φωτογραφίζεται πίσω από αληθινή καμήλα!
Σήμερα που το σχολείο γίνεται ψηφιακό, έχει σημασία να μην πέσουν στη λήθη τα βιβλία, τα υλικά και τα μέσα με τα οποία μεγάλωσαν γενιές και γενιές Ελληνίδων και Ελλήνων. Έχοντας ίσως στο μυαλό του τη φράση του Ουίνστον Τσόρτσιλ «όσο πιο πολύ πίσω πάμε στο παρελθόν, τόσο πιο μακριά στο μέλλον μπορούμε να δούμε», ο Θεόδωρος Τσιλίκας, ένας δάσκαλος με άσβεστη διάθεση για δημιουργία, μάζεψε από παλαιά ή ακόμη και εγκαταλελειμμένα σχολεία της Αιτωλοακαρνανίας χιλιάδες αντικείμενα από τα ελληνικά δημοτικά σχολεία του 20ού αιώνα, κάποια ακόμη και από τα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα.
Βιβλία που όμοιά τους δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στην Ελλάδα. Σχολική τσάντα από τη δεκαετία του ’60, με ένα πινακάκι που ήταν βασικό τετράδιο για τους σημερινούς παππούδες και γιαγιάδες, μαθητές εκείνης της εποχής. Βιβλία πραγματικοί πολιτιστικοί θησαυροί, όπως η «Ελληνική Χρηστομάθεια» του 1869 με συγγραφείς τον μεγάλο λογοτέχνη Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή και τον Σκαρλάτο Βυζάντιο. Ο Ραγκαβής ήταν πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1866, είχε διατελέσει υπουργός Εξωτερικών, ήταν καθηγητής Αρχαιολογίας, πρώτος γραμματέας της Αρχαιολογικής Εταιρείας, πολυγραφότατος. Ανέλαβε να συγγράψει το μάθημα της Χρηστομάθειας, «εκ των δοκιμωτέρων Ελλήνων πεζογράφων και ποιητών, μετά σχολίων γραμματικών, ιστορικών και γεωγραφικών, προς χρήσιν των απανταχού ελληνικών σχολείων και γυμνασίων».
Τα παραπάνω είναι μερικά μόνο από τα χιλιάδες εκθέματα στο Μουσείο Ιστορίας Εκπαίδευσης Αιτωλοακαρνανίας, στο Αγγελόκαστρο, ένα χωριό περίπου στο κέντρο του νομού, μεταξύ Μεσολογγίου και Αγρινίου.
Η προσπάθεια διήρκεσε πολλά χρόνια και έφερε ξανά στο φως σχολικά βιβλία της δεκαετίας του ’50, βοηθήματα για τα μαθήματα, χάρτες για την αρχαία Ελλάδα, τους Περσικούς Πολέμους και την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, πλούσιο εποπτικό υλικό από τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, μεγάλα ξύλινα αριθμητήρια, θρανία από το παρελθόν και μια σειρά από αντικείμενα που θα επαναφέρουν μνήμες από το παρελθόν στους άνω των 50 ετών.
Μύθοι του Αισώπου, χάρτης πρώτης ανάγνωσης, ο πίνακας με τα κεράσια που χρησιμοποιούνταν για να μαθαίνουν να μετράνε τα πρωτάκια, οι «Τέσσερες εποχές», αλλά και η μεγάλη ελληνική εγκυκλοπαίδεια από τον Πυρσό, ένα πραγματικά μνημειώδες έργο μπροστά στο οποίο οι πληροφορίες που είναι συγκεντρωμένες σήμερα στο διαδίκτυο μοιάζουν φτωχές.
Ένας πραγματικός θησαυρός γνώσεων, με στοιχεία για το εβδομαδιαίο πρόγραμμα απασχόλησης των νηπίων στο νηπιαγωγείο Αγίου Κωνσταντίνου Αιτωλοακαρνανίας την περίοδο 1980-1981, τότε που τα νήπια απασχολούνταν με τραγούδι, πρωινή συζήτηση, πλαστελίνη, ρυθμική γυμναστική, κουκλοθέατρο, θρησκευτική αγωγή, ασκήσεις αριθμήσεως και αισθητηρίων και βέβαια πολλά παραμύθια!
«Ας επιπλήττω απρόθυμα για να είμαι βέβαιος ότι τιμωρώ από αγάπη» γράφει η προσευχή του δασκάλου της Χιλιανής Γαβριέλα Μιστράλ, στην οποία απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1945 για τη λυρική της ποίηση. Είναι ακόμη ένα από τα αντικείμενα που περιλαμβάνονται στο Μουσείο Ιστορίας Εκπαίδευσης στο Αγγελόκαστρο της Αιτωλοακαρνανίας τα οποία έχει μαζέψει κομμάτι-κομμάτι ο δάσκαλος Θεόδωρος Τσιλίκας, η ψυχή του μουσείου.
Το μουσείο στεγάζεται σε κτίριο του 1930 στο οποίο λειτουργούσε το Παλαιό Δημοτικό Σχολείο Αγγελοκάστρου. Διεθνής Ημέρα Μουσείων σήμερα, αξίζει να ταξιδέψουμε στον χρόνο και να συμφωνήσουμε στην ανάγκη διαφύλαξης και συντήρησης του υλικού που χρησιμοποιήθηκε για το μεγάλωμα εκατομμυρίων Ελληνίδων και Ελλήνων, το οποίο κάθε άλλο παρά άχρηστο θα πρέπει να θεωρείται. «Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνεις και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον», έλεγε ο Γιώργος Σεφέρης. Και σε έναν τέτοιο χώρο έχει σημασία η προσφορά όλων μας, ακόμη και για τα πιο απλά ή αυτονόητα πράγματα, όπως οι κουρτίνες για την προστασία των ιστορικών αντικειμένων που είναι θησαυρός για τα μάτια των παιδιών από τα σχολεία όλης της Ελλάδας, τα οποία μπορούν να επισκέπτονται το σχολείο προφανώς χωρίς εισιτήριο.
Μάκης Πολλάτος
