Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έστειλε έγγραφο στη βελγική Προεδρία στο οποίο σκιαγραφούνται οι πρώτες πιθανές ενέργειες για τη μείωση του διοικητικού φόρτου που βαρύνει τους ώμους των αγροτών.

Το έγγραφο, το οποίο θα συζητηθεί με τα κράτη μέλη στο Γεωργικό Συμβούλιο της 26ης Φεβρουαρίου, απαριθμεί μια σειρά βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων δράσεων που μπορούν να ληφθούν για την επίτευξη απλούστευσης. Αυτό θα χρησιμεύσει ως βάση για συζητήσεις και κοινή δράση με τις χώρες της ΕΕ.

Οι ενέργειες που αναφέρονται στο έγγραφο λαμβάνουν υπόψη τις συνεισφορές των εθνικών διοικήσεων, των μεγάλων γεωργικών οργανώσεων της ΕΕ και της γεωργικής επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το έγγραφο απλούστευσης ανταποκρίνεται στη δέσμευση της Προέδρου von der Leyen που ανέλαβε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την 1η Φεβρουαρίου 2024.

Το μοντέλο υλοποίησης της τρέχουσας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΓΠ), που βασίζεται σε στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ που αποφασίστηκαν και εφαρμόστηκαν σε εθνικό επίπεδο, αντιπροσωπεύει ήδη ένα βήμα προόδου όσον αφορά την απλούστευση και την επικουρικότητα σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο. Τα κράτη μέλη διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη διατήρηση του διοικητικού φόρτου για τους γεωργούς περιορισμένο και αναλογικό για την επίτευξη των στόχων της νομοθεσίας της ΕΕ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο κάθε επιτυχημένη διαδικασία απλούστευσης πρέπει να πραγματοποιηθεί σε στενή συνεργασία με τις εθνικές διοικήσεις και τους ίδιους τους γεωργούς.

Υπό το πρίσμα αυτό, η Επιτροπή θα ξεκινήσει τον Μάρτιο μια διαδικτυακή έρευνα που θα απευθύνεται απευθείας στους αγρότες. Αυτή η στοχευμένη διαβούλευση θα βοηθήσει στον εντοπισμό των βασικών πηγών ανησυχίας τους και στην κατανόηση των πηγών διοικητικού φόρτου και πολυπλοκότητας που απορρέουν από τους κανόνες της ΚΓΠ καθώς και από άλλους κανόνες της ΕΕ για τα τρόφιμα και τη γεωργία στην ΕΕ, και την εφαρμογή τους σε εθνικό επίπεδο. Η έρευνα αυτή θα παρέχει ήδη από το καλοκαίρι μια σαφέστερη εικόνα των κύριων διοικητικών εμποδίων που αντιλαμβάνονται και αντιμετωπίζουν οι αγρότες. Τα αποτελέσματά του θα συμπεριληφθούν σε μια πιο λεπτομερή ανάλυση που θα δημοσιευτεί το φθινόπωρο του 2024.

Πέρα από αυτή την απαραίτητη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων, η Επιτροπή προτείνει βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα μέτρα που θα μπορούσαν να ανακουφίσουν τόσο τους γεωργούς όσο και τις εθνικές διοικήσεις , οι οποίες αποτελούν το πρώτο σημείο επαφής για τους αγρότες και είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση και την πληρωμή των κονδυλίων της ΕΕ.

• Πρώτον, η Επιτροπή προτείνει να απλοποιηθούν ορισμένες από τις απαιτήσεις όρων με τις οποίες πρέπει να συμμορφωθούν οι γεωργοί της ΕΕ. Το σύνολο των βασικών προτύπων - που αναφέρονται ως GAEC (καλές γεωργικές και περιβαλλοντικές συνθήκες) - με τα οποία πρέπει να συμμορφώνονται όλοι οι γεωργοί για να λάβουν την υποστήριξή τους στην ΚΓΠ έχει αποδειχθεί δύσκολο να εφαρμοστεί σε ορισμένες περιπτώσεις.

Η Επιτροπή έχει ήδη ενεργήσει χορηγώντας για το 2024 μια μερική εξαίρεση για τους κανόνες για την αγρανάπαυση , την λεγόμενη GAEC 8. Η Επιτροπή προτείνει τώρα την αλλαγή των κανόνων για το πρώτο πρότυπο (GAEC 1), το οποίο επιβάλλει την απαίτηση διατήρησης των περιοχών των μόνιμων βοσκοτόπων στην ΕΕ σταθερή από το έτος αναφοράς 2018. Σύμφωνα με αυτήν την απαίτηση, οι πρώην κτηνοτρόφοι με μεγάλα βοσκοτόπια που αναγκάστηκαν να στραφούν στην παραγωγή αροτραίων καλλιεργειών λόγω των διαταραχών της αγοράς στον τομέα του κρέατος και των γαλακτοκομικών προϊόντων θα μπορούσαν να κληθούν να μετατρέψουν εκ νέου την αρόσιμη γη τους σε μόνιμους βοσκότοπους . Αυτή η υποχρέωση θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλεια εισοδήματος για τους ενδιαφερόμενους γεωργούς. Η Επιτροπή προτείνει να τροποποιηθούν αυτοί οι κανόνες έως τα μέσα Μαρτίου για να διασφαλιστεί ότι λαμβάνονται υπόψη οι διαρθρωτικές αλλαγές που προκαλούνται από τον αναπροσανατολισμό της αγοράς και τη μείωση του ζωικού κεφαλαίου, διασφαλίζοντας ότι οι αγρότες δεν τιμωρούνται στην εργασία τους και συμβάλλοντας στη μείωση του φόρτου, καθώς λιγότερες περιοχές θα έπρεπε να να μετατραπεί εκ νέου σε μόνιμο λιβάδι.

Η Επιτροπή θα επανεξετάσει επίσης ποιες γεωργικές πρακτικές είναι δυνατές κατά τη διάρκεια ευαίσθητων περιόδων κατά την εκπλήρωση της υποχρέωσης κάλυψης των εδαφών στο πλαίσιο της ΚΓΠΣ 6. Η Επιτροπή ενθαρρύνει επίσης όλους τους ενδιαφερόμενους να μοιραστούν την άποψή τους σχετικά με τη διοικητική επιβάρυνση που μπορεί να συνδέεται με την οδηγία για τα νιτρικά άλατα. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω της ηλεκτρονικής δημόσιας διαβούλευσης που είναι ανοιχτή έως τις 8 Μαρτίου 2024.

• Δεύτερον, η Επιτροπή προτείνει να απλοποιηθεί η μεθοδολογία για ορισμένους ελέγχους, με στόχο τη μείωση του αριθμού των επισκέψεων στο αγρόκτημα από τις εθνικές διοικήσεις έως και 50%. Το μέτρο αυτό ανταποκρίνεται άμεσα σε αιτήματα των κρατών μελών. Η Επιτροπή προτείνει τον εξορθολογισμό και την αποσαφήνιση του τρόπου αξιολόγησης της ποιότητας του συστήματος παρακολούθησης της περιοχής . Το τελευταίο είναι ένα σύστημα που βασίζεται σε αυτοματοποιημένη ανάλυση δορυφορικών εικόνων από το Copernicus, με σκοπό να μειώσει τις επιθεωρήσεις στα αγροκτήματα, να βοηθήσει τους αγρότες να αποφύγουν λάθη και να επιβληθούν κυρώσεις, καθώς και να διευκολύνει την υποβολή εκθέσεων. Με λιγότερες επισκέψεις από τη διοίκηση προς διαχείριση, οι αγρότες θα έχουν περισσότερο χρόνο να αφιερώσουν στην βασική τους εργασία.
• Τρίτον, η Επιτροπή προτείνει να διευκρινιστεί η χρήση της έννοιας της ανωτέρας βίας και των εξαιρετικών περιστάσεων. Αυτή η νομική έννοια επιτρέπει στους αγρότες που δεν μπορούν να εκπληρώσουν όλες τις απαιτήσεις της ΚΓΠ λόγω έκτακτων και απρόβλεπτων γεγονότων εκτός του ελέγχου τους (όπως σε περιπτώσεις σοβαρής ξηρασίας ή πλημμύρας) να μην τους επιβάλλονται κυρώσεις. Αυτή η διευκρίνιση θα υποστηρίξει τις εθνικές διοικήσεις στην εφαρμογή αυτής της διάταξης και θα διασφαλίσει την ομοιόμορφη εφαρμογή της σε ολόκληρη την Ένωση. Αυτό θα βελτιώσει επίσης τη βεβαιότητα λήψης στήριξης της ΚΓΠ για τους αγρότες που επηρεάζονται από τέτοια ατυχή γεγονότα. Γενικότερα, η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για να καθορίσει πιθανούς τρόπους εξορθολογισμού των ελέγχων.

Στο έγγραφό της, η Επιτροπή αναφέρει επίσης πρόσθετα μεσοπρόθεσμα μέτρα που μπορεί να μειώσουν τα βάρη για τους αγρότες, ιδίως τους μικρότερους αγρότες, και μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο να προτείνει αλλαγές για τον σκοπό αυτό στους βασικούς κανονισμούς της ΚΓΠ που συμφωνήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο το 2021.

Μια πρόταση που υποβάλλεται μπορεί να είναι η εξαίρεση μικρών εκμεταλλεύσεων έκτασης κάτω των 10 εκταρίων από ελέγχους που σχετίζονται με τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις όρων (GAEC). Αυτή η εξαίρεση θα απλουστεύσει σημαντικά την καθημερινή εργασία των μικρών γεωργών που αντιπροσωπεύουν το 65% των δικαιούχων της ΚΓΠ, διατηρώντας παράλληλα τις περιβαλλοντικές φιλοδοξίες της ΚΓΠ δεδομένου ότι οι μικρές εκμεταλλεύσεις καλύπτουν μόνο το 9,6% των περιοχών που λαμβάνουν στήριξη της ΚΓΠ. Επιπλέον, εάν αλλάξουν οι βασικοί κανονισμοί μεσοπρόθεσμα, η ΕΕΑΕ 8 για την αγρανάπαυση, η ΕΕΑΕ 7 για την αμειψισπορά και η ΕΕΓΚ 6 για την κάλυψη του εδάφους θα μπορούσαν να αναθεωρηθούν για περαιτέρω μείωση της επιβάρυνσης για τους γεωργούς.

Παράλληλα, η Επιτροπή θα διευκολύνει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών απλούστευσης από τα κράτη μέλη μεταξύ των διαφόρων σχετικών φορέων συνεργασίας (δηλαδή, ομάδες εμπειρογνωμόνων, επιτροπές και άλλα).

Κατά την εξέταση των προτάσεων απλούστευσης, η Επιτροπή έλαβε υπόψη τις επιπτώσεις αυτών των προτάσεων στους περιβαλλοντικούς στόχους και τη φιλοδοξία της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Εξασφαλίζουν επίσης τη συνέχιση ενός σταθερού και προβλέψιμου νομοθετικού πλαισίου για τους αγρότες της ΕΕ, με βάση την τρέχουσα ΚΓΠ που τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2023 . Για να ανταποκριθεί περαιτέρω στην τρέχουσα κατάσταση κρίσης στον γεωργικό τομέα, η Επιτροπή εργάζεται επίσης σε ενέργειες για τη βελτίωση της θέσης των αγροτών στην τροφική αλυσίδα και την προστασία τους από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, οι οποίες θα παρουσιαστούν σύντομα. Δεδομένου ότι οι αγρότες είναι συχνά ο πιο ευάλωτος κρίκος στην αλυσίδα αξίας των τροφίμων, αυτές οι ενέργειες μπορεί να καλύπτουν ζητήματα όπως η διαφάνεια της αγοράς, οι εμπορικές πρακτικές στην αλυσίδα αξίας, το κόστος παραγωγής ή ο πιο ομοιογενής έλεγχος των υφιστάμενων κανόνων για τα εισαγόμενα γεωργικά προϊόντα.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε:

«Η Επιτροπή παραμένει πλήρως δεσμευμένη στην παροχή λύσεων για να αμβλύνει την πίεση που αισθάνονται αυτή τη στιγμή οι σκληρά εργαζόμενες αγρότισσες και οι άντρες μας. Μειώνουμε το διοικητικό φόρτο των αγροτών μας για να τους βοηθήσουμε να εγγυηθούν την επισιτιστική ασφάλεια για τους ευρωπαίους πολίτες. Η απλούστευση των γεωργικών πολιτικών μας αποτελεί σταθερή προτεραιότητα, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο. Με αυτό το φάσμα των ενεργειών, εκπληρώνουμε τη δέσμευση που δώσαμε στους αγρότες μας να επιταχύνουμε αυτή τη συζήτηση. Ανυπομονώ να ακούσω τις απόψεις των κρατών μελών μας».

Παράδειγμα βραχυπρόθεσμων μέτρων που υποβλήθηκαν για συζήτηση στα κράτη μέλη

 Προσδιορισμός του κύριου διοικητικού φόρτου που επιβαρύνει τους αγρότες