Κείμενο Απόστολος Κων. Καρακώστας, Φωτογραφίες Στέφανος Κούτρας
Στον Αγρινιώτη με Αργιθεάτικες και Σουλιώτικες ρίζες Δημοσιογράφο, συγγραφέα και ποιητή Κωστή Νικολάου Τσιάκαλο απονεμήθηκε το βραβείο «Ρήγας Φεραίος» από την Ομοσπονδία Θεσσαλικών Σωματείων «Η Πανθεσσαλική Στέγη». Η εκδήλωση ήταν εντυπωσιακή και έγινε στην ‘Ενωση Ελλήνων Λογοτεχνών στο κέντρο της Αθήνας-Γεναδίου 8 & Ακαδημίας-την Παρασκευή το βράδυ της 15ης Δεκεμβρίου.
Η τιμητική αυτή εκδήλωση για τον καταξιωμένο ποιητή Τσιάκαλο έγινε στα πλαίσια των εορτασμών για τα 142 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλίας.
Ο Συντονισμός της εκδήλωσης έγινε από τον Δρ. Στέφανο Γ. Κούτρα, Πρόεδρο της «Πανθεσσαλικής Στέγης» (Σημ. 1η) και μίλησαν για τον τιμώμενο λογοτέχνη σημαντικοί ομιλητές.
Εκτενή αναφορά στο λογοτεχνικό έργο του Κωστή Τσιάκαλου έκαναν η καθηγήτρια Γλωσσολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κυρία Ρινέτα Βλάχου και ο Δικηγόρος, ποιητής και Λαογράφος κύριος Μενέλαος Παπαδημητρίου. Ο αγαπητός σε όλους Μενέλαος μίλησε αναλυτικά για δυο ποιήματα του του Κωστή. Τα «Στις Πέτρες μας» και «Βρύση της Αργιθέας». Μίλησε στην συνέχεια ο συμμαθητής του Κωστή στο Γυμνάσιο Αγρινίου, γνωστός δημοσιογράφος κύριος Παναγιώτης Σόμπολος, Πρόεδρος τρεις φορές της Ε.Σ.Η.Ε.Α. Αναφέρθηκε στην επαγγελματική σταδιοδρομία του φίλου του Κωστή. Ξεκίνησε από την «παλιά» του βράβευση το μακρινό 1974 από το Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός». Η βράβευση εκείνη την δύσκολη εποχή ήταν το «φυτίλι» για την μετέπειτα ποιητική «έκρηξη» του Κωστή Τσιάκαλου που τα ποιήματά του που εκτύπωνε σε χειροκίνητο πολύγραφο τα υπέγραφε ως «Κωστής Φιλικός» ή «Τσακάλωφ». Μίλησε ο Πάνος για τα 35 «Δημοσιογραφικά» χρόνια του Κωστή που πέρασε από όλες τις βαθμίδες της ημερήσιας οικονομικής εφημερίδας «Εξπρές» που είχε 30 χιλιάδες συνδρομητές. Τον θυμάμαι όταν πρωτόπιασε Αρχισυντάχτης και έτρεχε τα μεσάνυχτα πάνω κάτω στο τυπογραφείο της εφημερίδας στο Μαρούσι. Τον ρώτησα γιατί αυτή η αγωνία. Και μου είπε ότι από αυτό το πόστο έχει την ευθύνη της πρώτης, τρίτης και πέμπτης σελίδας και φυσικά όλων των άλλων. Και μου εξήγησε ότι σ’ αυτές τις σελίδες πρωτοπέφτει το μάτι του αναγνώστη και πρέπει εκεί να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην διάταξη των άρθρων, τίτλων και στηλών. Έπαιρνε τα πρώτα φύλλα που βγαίνανε από τις μηχανές και τα ξεφύλλιζε για να προλάβει να διακόψει την εκτύπωση αν κάτι πάει στραβά. Στην επαγγελματική του ζωή ήταν πάντα πολυάσχολος. Αλλά όταν του ερχότανε κάποια «ποιητική» έμπνευση έπιανε το μολύβι και το μπλοκ και την σκέψη την έκανε στίχο και στροφή.
Μίλησε για τον Κωστή η κυρία Σοφία Σκλείδα, Φιλόλογος, Συγγραφέας, Διδάκτωρ Συγκριτικής Παιδαγωγικής. (Σημ. 2η) Ξεκίνησε την ομιλία της λέγοντας:
«Ο Κωστής Τσιάκαλος, άξιος και πολυβραβευμένος λογοτέχνης, πρωτοπόρος στα δημοσιογραφικά, πολιτικά και πολιτιστικά δρώμενα της χώρας μας, «στήνει διεθνώς, με το βαρύτιμο έργο του, ανδριάντες πολιτισμού, γενναιοδωρίας, φιλανθρωπίας, ψυχικής μεγαλοσύνης, υστεροφημίας…». (Η πλήρης ομιλία της κυρίας Σκλείδα ακολουθεί στο τέλος του κειμένου).
Στην όμορφη εκδήλωση παραβρέθηκαν πολλοί λογοτέχνες, πολιτικοί, φίλοι του τιμώμενου Τσιάκαλου από τον Μαραθώνα, από το Αγρίνιο, αλλά και ο αγαπητός του φίλος δημοσιογράφος Χρήστος Ρούσος που ταξίδεψε από την Κύπρο.
Η εκδήλωση πλαισιώθηκε μουσικά από το καλλιτεχνικό σχήμα «Αργιθεάτικη Ζυγιά» με τον Στέλιο Κωφό βιολί και τραγούδι, τον Γιώργο Κόνιαρη στο κλαρίνο, τον Νίκο Πάτα στο ντέφι και την σοπράνο Ελβίρα Παπά-Τσιάκαλου.
Αρμόζουν συγχαρητήρια στην «Πανθεσσαλική Στέγη» και τον Πρόεδρο της κ. Στέφανο Κούτρα.
(Σημ. 1η) Ο Στέφανος Γ. Κούτρας γεννήθηκε το 1967 στη Λάρισα και μεγάλωσε στην πόλη της Καρδίτσας. Από τα μαθητικά χρόνια του ασχολείται με τα «κοινά». Σπούδασε στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι απόφοιτος του Διδασκαλείου «Ευάγγελος Παπανούτσος» του Πανεπιστημίου Πατρών, με εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή. Είναι Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Θεσσαλικών Σωματείων Αττικής «Η Πανθεσσαλική Στέγη». Έχει κάνει μεταπτυχιακές Σπουδές. Το 2012 ανακηρύχθηκε Διδάκτωρ Ειδικής Αγωγής του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Εκπονώντας την διδακτορική του διατριβή κατασκεύασε και στάθμισε το «Τεστ Ανίχνευσης Διαταραχών Οπτικής Αντίληψης για παιδιά Προσχολικής Ηλικίας». Έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια πολυσχιδή επιστημονική δράση, πραγματοποιώντας διαλέξεις και επιμορφωτικά σεμινάρια με αντικείμενο την Ανίχνευση των Μαθησιακών Δυσκολιών. Είναι επιστημονικός συνεργάτης του Εργαστηρίου Ειδικής και Θεραπευτικής Αγωγής του Παιδαγωγικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Έχει εργασθεί σε σχολεία της Αττικής, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών, και την πενταετία 2014-2018 επελέγη στη θέση του Σύμβουλου Ειδικής Αγωγής του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Το 1996 ίδρυσε τον Επιστημονικό φορέα με την Επωνυμία «Πολιτιστική Κίνηση Εκπαιδευτικών Π.Ε.» Από το 2005 ασχολείται καθημερινά με την προβολή της Θεσσαλίας μέσα από Θεσμικές Θέσεις πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων πολιτιστικών φορέων. Την περίοδο 2007-2014 διετέλεσε πρόεδρος του Συλλόγου Απανταχού Μουζακιωτών Θεσσαλίας «Ο Γομφεύς», τόπος καταγωγής από την πλευρά του πατρός του, του Αειμνήστου Συγγραφέως Γεωργίου Κούτρα. Από το 2010 εκλέγεται συνεχώς Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Θεσσαλικών Σωματείων Αττικής «Η Πανθεσσαλική Στέγη», αναπτύσσοντας δράσεις για την προβολή της Θεσσαλίας στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Αυτή η εκλογή του τον κατατάσσει στον μακροβιότερο Πρόεδρο της Ομοσπονδίας.
Με τον αείμνηστο πατέρα του Γεώργιο Κούτρα συνέγραψε τρία βιβλία ιστορικού περιεχόμενου. Επιμελήθηκε την έκδοση των βιβλίων «Παιδί και Κινηματογράφος» (2001), «Η Παιδαγωγική και Διδακτική Αξιοποίηση του Παραμυθιού» (2007), «Η Ψυχική Υγεία των Παιδιών στην Κοινωνία της Κρίσης» (2014). Υπό έκδοση βρίσκονται δύο επιστημονικές του μελέτες. Οργάνωσε συνολικά 10 συνέδρια και 12 ημερίδες για επιστημονικά και κοινωνικά θέματα.
(Σημ. 2η) Η κυρία Σοφία Σκλείδα είναι Φιλόλογος και Συγγραφέας, Διδάκτωρ Συγκριτικής Παιδαγωγικής, Αντιπρόεδρος της Ζακυνθινής Εστίας Πολιτισμού και Μέλος της Επιτροπής Κρίσης Νέων Μελών της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών
Ακολουθεί η πλήρης ομιλία της στην Βράβευση του Κωστή Τσιάκαλου.
Παρουσίαση του ποιητικού έργου του Κωστή Τσιάκαλου με τίτλο «ΠΡΟΣΑΝΑΜΜΑΤΑ», Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος, Αθήνα 2016
Ο Κωστής Τσιάκαλος, άξιος και πολυβραβευμένος λογοτέχνης, πρωτοπόρος στα δημοσιογραφικά, πολιτικά και πολιτιστικά δρώμενα της χώρας μας, «στήνει διεθνώς, με το βαρύτιμο έργο του, ανδριάντες πολιτισμού, γενναιοδωρίας, φιλανθρωπίας, ψυχικής μεγαλοσύνης, υστεροφημίας…».
Στην εν λόγω ποιητική συλλογή περιλαμβάνονται συνολικά 60 ποιήματα και ποιητικά αφηγήματα, όλα σε ελεύθερο στίχο. Το έργο χωρίζεται σε δύο ευρύτερες ενότητες, η πρώτη σαφώς εκτενέστερη, η δεύτερη, αφιερωμένη σε σημαντικά πρόσωπα, πνευματικούς ταγούς και πανάξιους δασκάλους, που επηρέασαν με τη στάση τους και το ζωντανό παράδειγμά τους, τη ζωή και το έργο του ποιητή μας, διαμόρφωσαν τη σκέψη, το στοχασμό του και το χαρακτήρα του και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πνευματική του πορεία και εξέλιξη. Τέλος, ένας αριθμός ποιημάτων του αφιερώνεται στα παιδιά του, σε αγαπημένους ζώντες και εκλιπόντες φίλους.
«…Οφείλω(ιερή οφειλή)/στους δασκάλους μου ευγνωμοσύνη εσαεί/γιατί, με έμαθαν δικαιοσύνη τι θα πει/ και πώς “ο Θεός εν ημίν ενοικεί”/Γιατί τεραστίως με ευεργέτησαν/τους χρωστάω το ‘ευ ζην’/Γιατί οι δάσκαλοί μου με δίδαξαν ελληνικά/τη γλώσσα των Θεών και των αγγέλων…»
Η επιλογή του τίτλου της εν λόγω ποιητικής συλλογής, «Προσανάμματα», είναι στοχευμένη και παραπέμπει στο κοσμολογικό επιχείρημα ή Πρώτης Αιτίας του Θωμά του Ακινάτη και κατ΄ επέκταση στο «Πρώτο Κινούν» του Αριστοτέλη. Υποστηρίζεται πως από την στιγμή που τα πράγματα έχουν ένα αίτιο, σημαίνει το σύμπαν έχει ένα αίτιο και αυτό είναι ο Θεός, ο οποίος ήταν το αρχικό αίτιο.
Αναλύοντας τον τίτλο του έργου μας, «Προσάναμμα» είναι το εύφλεκτο υλικό που χρησιμοποιείται για να ξεκινήσει μια φωτιά. Στο ομότιτλο ποίημα αποτυπώνεται περίτρανα η ιερή εκείνη μητρική μορφή που άναψε τη σπίθα στην καρδιά του συγγραφέα μας, σπίθα που έγινε φωτιά για να ζεσταίνει και να ακουμπάει την ψυχή του τις κρύες νύχτες του χειμώνα, να κυοφορεί νέες ιδέες, ν΄ ανδρώνεται πνευματικά, να διδάσκει με το παράδειγμά του, την ηθική του στάση, τις ακλόνητες αξίες του, τη στάση ζωής του. Γι΄ αυτό και το πρώτο και τελευταίο ποίημα της ποιητικής συλλογής αφιερώνεται στους σημαντικούς πυλώνες της ζωής του, τη μητέρα του και την κόρη του αντίστοιχα.
«…Έχω τη μάνα μου κατάβαθα στην αιμάτινη καρδιά μου/γιατί με έμαθε από παιδί/να μαζεύω προσανάμματα/Κασταλίας- σοφίας αρχαίων νάματα…
Nα πώς περιγράφει ο συγγραφέας μας τη δική του μοναδική συγγραφική εμπειρία:
«Όταν στέριωνα έναν στίχο, μια στροφή, ή όταν ολοκλήρωνα ένα ποίημα με πλημμύριζε υπέροχο συναίσθημα εσωτερικής πληρότητας. Πνευματική διέγερση, ψυχική απόλαυση, τέρψη κι ευχαρίστηση ατέλειωτη…
/…Βλέπω το αύριο-κοιτάζω το χθες/και λέω ακόμα μια φορά: Ποίηση,/μύηση μοιραία-αντίδοτο του σήμερα…»
Επιπλέον, στο βιβλίο υπάρχουν διάσπαρτα αρκετές εισαγωγικές επεξηγηματικές, αφιερωματικές αναφορές και υποσημειώσεις που διευκρινίζουν, διασαφηνίζουν, επεξηγούν το περιεχόμενο των ποιημάτων και κινούν περισσότερο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Σταθερή αναφορά, άμεση ή έμμεση στη γενέτειρα πατρίδα του, τη Σπολάιτα, “αυτό το ειδυλλιακό τοπίο, την παντοτινή του αγάπη, που ραίνει με άνθη, ακουμπάει τη σκέψη του και ξαποσταίνει, όπου κι αν πάει, σ’ εκείνη γυρνάει…”. Ζει με τις αναμνήσεις του παρελθόντος, αναπολεί, ονειρεύεται, απορεί, ελπίζει, επιθυμεί, αναστοχάζεται.
Η πατρίδα του λοιπόν, σημασιοδοτεί την αυτοβιογραφική του μνήμη, τις πρώτες σημαντικές του σχέσεις, τις μνημονικές εντυπώσεις, που του προκαλούν νοσταλγικές συναισθηματικές δονήσεις. Έτσι, διαμορφώνεται η προσωπικότητα και η προσωπική ταυτότητα του συγγραφέα μας, με τα οποία κωδικοποιεί και αναπτύσσει τον κόσμου του και νοηματοδοτεί τη ζωή του.
Διαβάζουμε στο έργο:
«…Σπολάιτα, πανέμορφη/-τοπίο ειδυλλιακό, χάρμα ιδέσθαι-/παντοτινή μου αγάπη, με άνθη σε ραίνω-/ όπου κι αν πάω, σε σένα γυρνάω/τη σκέψη μου ακουμπάω και ξαποσταίνω/ Τυλιγμένος του παρελθόντος την αχλή/μαγεμένος εδώ ελπίζω να΄ ρθω εσαεί…»
Τα θέματα που διαπραγματεύεται είναι οι ανεξίτηλες παιδικές μνήμες, που συνδέονται πρωτίστως με το χωριό του και την οικογένειά του, η αγροτική ζωή, τα δύσκολα παιδικά χρόνια και τα εφηβικά όνειρα, τα αδιέξοδα και τα εμπόδια που συνάντησε στη μετέπειτα πορεία του, η προσωπική επαγγελματική εμπειρία του, που σημάδεψε την περαιτέρω πνευματική πορεία και εξέλιξη, η αξία της αγάπης και του έρωτα, η σκλαβιά, η συναισθηματική υποδούλωση, η πολιτική εκμετάλλευση, η ηθική εξαθλίωση, το αβέβαιο μέλλον, η επίπλαστη ειρήνη κ.ά.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι σημαντικός αριθμός ποιημάτων συνολικά 16, αφιερώνεται στο μεγαλείο του έρωτα, τον οποίο θεωρεί ιερό, της ειμαρμένης σχεδίασμα, τύχη αγαθή, το κατώφλι για την αιωνιότητα. Τα γυναικεία μάτια, αντανακλούν για τον ποιητή μας την ομορφιά, τον γήινο παράδεισο, την ηρεμία της φύσης, τη θεϊκή ευλογία.
«…Άξιζε να γεννηθούμε για να συναντηθούμε!/Ν΄ αγαπήσουμε, ν΄ αγαπηθούμε!/ Με όποιο τίμημα, με όποια θυσία/στον βωμό του Έρωτα…/
…Κι ύστερα να διαβώ την Ωραία Πύλη σου/στο άβατο της ψυχής σου να μπω/στα άδυτα του Ναού σου/ταπεινός προσκυνητής/στα απόκρυφά σου νικητής/να εισέλθω θριαμβευτής. /Κλάδους Βαΐων κρατώντας,/όντας του θανάτου τροπαιούχος…».
Κατά συνέπεια, ο έρωτας στο αναλυόμενο έργο, παραπέμπει στην πλατωνική παρουσίαση του έρωτα. Ο Πλάτωνας θεωρεί ότι μέσω του έρωτα οδηγούμαστε στην αληθινή φιλοσοφία, γι΄ αυτό αφιέρωσε δύο από τους ωραιότερους φιλοσοφικούς διαλόγους του στον έρωτα, το Συμπόσιο και το Φαίδρο, καθιερώνοντας έτσι τη φιλοσοφική σύλληψη του.
Στο έργο εναλλάσσεται η χρήση του α΄ και του γ΄ προσώπου. Ο συγγραφέας σε πολλές περιπτώσεις είναι ομοδιηγητικός και αυτοαναφορικός και ο τόνος γίνεται εξομολογητικός, προκειμένου να μιλήσει για γεγονότα που βίωσε ή να εκθέσει προσωπικές σκέψεις και απόψεις και άλλοτε πάλι ετεροαναφορικός, όταν ο συγγραφέας μας προσπαθεί να αποστασιοποιηθεί από τα πράγματα και να τα προσεγγίσει στις πραγματικές τους διαστάσεις, μέσα από μια εξωτερική οπτική γωνία.
Με αυτόν τον τρόπο, το έργο αποκτάει αμεσότητα, ζωντάνια, ζωηρότητα, αφού η αφήγηση εμπεριέχει το στοιχείο της προσωπικής μαρτυρίας, προκαλώντας συγκινησιακή φόρτιση στον αναγνώστη, που παρακολουθεί και βιώνει προσωπικές εμπειρίες του συγγραφέα.
Παράλληλα, στο εξαιρετικό αυτό έργο δεν υπάρχει κατανομή και οργάνωση σε στροφές σταθερής μορφής, οι στίχοι δεν έχουν ορισμένο αριθμό συλλαβών και πολλές φορές αποτυπώνονται με τρόπο που θυμίζει πεζό λόγο. Ο ποιητής μας δεν επιδιώκει τη χρήση εντυπωσιακών, σπάνιων και ποιητικών λέξεων, αλλά μάς χαρίζει εκφραστική τόλμη, πρωτοτυπία εκφράσεων και πολυσημία λέξεων, με τη χρήση ποικίλων εκφραστικών μέσων και σχημάτων, τολμηρών μεταφορών και εικόνων.
Κι αν κάποτε τα όνειρα ξεφεύγουν από τον προορισμό τους, ο συγγραφέας μας γκρεμίζει την πινακίδα ΑΔΙΕΞΟΔΟ και μ΄ αυτή γεφυρώνει το χάσμα, διότι γνωρίζει πολύ καλά ότι στην απέναντι όχθη τον περιμένει ο Θεός της Αγάπης.
Εν κατακλείδι, στο έργο αυτό συμπλέκονται αρμονικά Ποίηση και φαντασία, το όνειρο, το βαθύ συναίσθημα, η ομορφιά, η συγκίνηση, η αισθητική, η καλλιέπεια, οι ηθικές αξίες, τα ήθη, η άρτια χρήση της γλώσσας, ο στοχασμός. Ο λόγος του συμπυκνωμένος, περιεκτικός, ευθύβολος, προφητικός, αποκαλυπτικός.
Και όπως πολύ χαρακτηριστικά είχε πει ο μεγάλος Έλληνας ποιητής μας, Τάσος Λειβαδίτης,
«Η ποίηση είναι ένα αίνιγμα από συνηθισμένα λόγια. Η αληθινή ποίηση δεν είναι ανακάλυψη μα αποκάλυψη”
Α.Κ.Κ.
agrinionews.gr
