To Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατέληξε σε συμφωνία (γενική προσέγγιση) σχετικά με πρόταση τροποποίησης του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ (EMD).
Αυτό θα επιτρέψει στην Προεδρία του Συμβουλίου να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την επίτευξη τελικής συμφωνίας.
Η μεταρρύθμιση στοχεύει να καταστήσει τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας λιγότερο εξαρτημένες από τις ασταθείς τιμές των ορυκτών καυσίμων, να προστατεύσει τους καταναλωτές από τις αυξήσεις των τιμών, να επιταχύνει την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να βελτιώσει την προστασία των καταναλωτών.
Η πρόταση αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, η οποία περιλαμβάνει επίσης κανονισμό που επικεντρώνεται στη βελτίωση της προστασίας της Ένωσης από τη χειραγώγηση της αγοράς μέσω καλύτερης παρακολούθησης και διαφάνειας (REMIT). Μια γενική προσέγγιση για το REMIT συμφωνήθηκε κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου Μεταφορών, Τηλεπικοινωνιών και Ενέργειας (ενέργεια) στις 19 Ιουνίου 2023.
Μακροπρόθεσμες αγορές ηλεκτρικής ενέργειας
Η μεταρρύθμιση στοχεύει στη σταθεροποίηση των μακροπρόθεσμων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας ενισχύοντας την αγορά για συμφωνίες αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΣΠΣ), γενικεύοντας αμφίδρομες συμβάσεις για διαφορά (CfD) και βελτιώνοντας τη ρευστότητα της προθεσμιακής αγοράς.
Το Συμβούλιο συμφώνησε ότι τα κράτη μέλη θα προωθήσουν την υιοθέτηση των συμφωνιών αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αφαιρώντας τα αδικαιολόγητα εμπόδια και τις δυσανάλογες ή μεροληπτικές διαδικασίες ή χρεώσεις. Τα μέτρα μπορεί να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, προγράμματα κρατικών εγγυήσεων σε τιμές αγοράς, ιδιωτικές εγγυήσεις ή διευκολύνσεις που συγκεντρώνουν τη ζήτηση για ΜΠΣ.
Το Συμβούλιο συμφώνησε ότι αμφίδρομες συμβάσεις για τη διαφορά (μακροπρόθεσμες συμβάσεις που συνάπτονται από δημόσιους φορείς για τη στήριξη επενδύσεων, οι οποίες συμπληρώνουν την τιμή της αγοράς όταν είναι χαμηλή και ζητούν από τον παραγωγό να επιστρέψει ένα ποσό όταν η τιμή αγοράς είναι υψηλότερη από ορισμένο όριο, προκειμένου να αποφευχθούν τα υπερβολικά απροσδόκητα κέρδη) θα ήταν το υποχρεωτικό μοντέλο που χρησιμοποιείται όταν η δημόσια χρηματοδότηση εμπλέκεται σε μακροπρόθεσμες συμβάσεις, με ορισμένες εξαιρέσεις.
Οι αμφίδρομες συμβάσεις για τη διαφορά θα ισχύουν για επενδύσεις σε νέες εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής που βασίζονται στην αιολική ενέργεια, την ηλιακή ενέργεια, τη γεωθερμική ενέργεια, την υδροηλεκτρική ενέργεια χωρίς δεξαμενή και την πυρηνική ενέργεια. Αυτό θα παρείχε προβλεψιμότητα και βεβαιότητα.
Οι κανόνες για αμφίδρομες συμβάσεις θα ισχύουν μόνο μετά από μια μεταβατική περίοδο τριών ετών (πέντε χρόνια για υπεράκτια έργα υβριδικών περιουσιακών στοιχείων που συνδέονται με δύο ή περισσότερες ζώνες υποβολής προσφορών) μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού, προκειμένου να διατηρηθεί η ασφάλεια δικαίου για τα τρέχοντα έργα.
Το Συμβούλιο προσέθεσε ευελιξία ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα αναδιανεμηθούν τα έσοδα που παράγονται από το κράτος μέσω αμφίδρομων συμβάσεων. Τα έσοδα θα αναδιανεμηθούν στους τελικούς πελάτες και μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση του κόστους των προγραμμάτων άμεσης στήριξης των τιμών ή των επενδύσεων για τη μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας για τους τελικούς καταναλωτές.
Μηχανισμός χωρητικότητας
Οι μηχανισμοί δυναμικότητας είναι μέτρα στήριξης που μπορούν να εισαγάγουν τα κράτη μέλη για να αμείβουν τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής προκειμένου να εγγυηθούν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια. Το Συμβούλιο συμφώνησε να αφαιρέσει τον προσωρινό χαρακτήρα τέτοιων μέτρων.
Το Συμβούλιο εισήγαγε παρέκκλιση από τις υφιστάμενες απαιτήσεις σχετικά με τα όρια εκπομπών CO2 για τους παραγωγούς, ώστε να λαμβάνουν υποστήριξη από μηχανισμούς δυναμικότητας, υπό αυστηρούς όρους και έως τις 31 Δεκεμβρίου 2028.
Τα κράτη μέλη συμφώνησαν επίσης ότι οι διαδικασίες έγκρισης για τους μηχανισμούς χωρητικότητας πρέπει να απλοποιηθούν. Το Συμβούλιο πρότεινε αλλαγές που επικεντρώνονται στον εξορθολογισμό της διαδικασίας στο ισχύον πλαίσιο μηχανισμού ικανότητας. Ζήτησε επίσης από την Επιτροπή να υποβάλει λεπτομερή έκθεση που θα αξιολογεί περαιτέρω πιθανούς τρόπους απλούστευσης της διαδικασίας εφαρμογής μηχανισμών ικανότητας. Την έκθεση θα ακολουθήσουν προτάσεις για την απλούστευση της διαδικασίας τρεις μήνες μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού.
Προστασία των καταναλωτών
Το Συμβούλιο εισήγαγε διευκρινίσεις στις διατάξεις για την προστασία των πελατών. Συμφώνησε να ενισχύσει την προστασία των καταναλωτών καθιερώνοντας την ελεύθερη επιλογή προμηθευτή και τη δυνατότητα πρόσβασης σε δυναμικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, συμβάσεις ορισμένου χρόνου και σταθερής τιμής , εκτός εάν οι προμηθευτές δεν προσφέρουν σταθερές συμβάσεις και υπό την προϋπόθεση ότι αυτό δεν μειώνει τη συνολική διαθεσιμότητα των σταθερών συμβάσεων.
Το Συμβούλιο συμφώνησε σε αυστηρότερους κανόνες από ό,τι προηγουμένως για τους προμηθευτές στις στρατηγικές αντιστάθμισης τιμών, προκειμένου να προστατεύσουν τους πελάτες από διακυμάνσεις στις αγορές χονδρικής. Συμφώνησε να προστατεύσει τους ευάλωτους πελάτες από αποσυνδέσεις εγκαθιστώντας συστήματα « προμηθευτής έσχατης ανάγκης» για να διασφαλιστεί η συνέχεια του εφοδιασμού τουλάχιστον για οικιακούς πελάτες, εάν τέτοια συστήματα δεν υπάρχουν ήδη.
Συμφωνήθηκε επίσης ότι όλοι οι πελάτες θα έχουν το δικαίωμα σε συστήματα κοινής χρήσης ενέργειας (χρήση, κοινή χρήση και αποθήκευση αυτοπαραγόμενης ενέργειας) και ότι όλα τα δικαιώματα των καταναλωτών θα επεκταθούν στους τελικούς πελάτες που συμμετέχουν σε συστήματα κοινής χρήσης ενέργειας.
Προσιτές τιμές ενέργειας σε περίοδο κρίσης
Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, τα κράτη μέλη μπορούν να εφαρμόζουν ρυθμιζόμενες τιμές για ενεργειακά φτωχά και ευάλωτα νοικοκυριά και ως μεταβατικό μέτρο για τα νοικοκυριά και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις ανεξάρτητα από το εάν υπάρχει κρίση τιμών ηλεκτρικής ενέργειας ή όχι. Η μεταρρύθμιση προσθέτει μια προσωρινή επιλογή για την εφαρμογή ρυθμιζόμενων τιμών, ακόμη και κάτω του κόστους, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) σε περιόδους κρίσης.
Τα κράτη μέλη ενίσχυσαν τον ρόλο του Συμβουλίου στην κήρυξη μιας προσωρινής περιφερειακής ή σε επίπεδο Ένωσης κρίσης τιμών ηλεκτρικής ενέργειας. Τροποποίησαν επίσης τους όρους για την κήρυξη κρίσης τιμής ηλεκτρικής ενέργειας, έτσι ώστε να μπορεί να κηρυχθεί κρίση όταν οι πολύ υψηλές μέσες τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται να διαρκέσουν τουλάχιστον για έξι μήνες και οι απότομες αυξήσεις στις τιμές λιανικής ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται να συνεχιστούν για τουλάχιστον τρεις μήνες.
Το Συμβούλιο συμφώνησε ότι τα κράτη μέλη μπορούν να εφαρμόσουν ανώτατο όριο στα υπερβολικά έσοδα της αγοράς από ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από παραγωγούς με χαμηλότερο οριακό κόστος, όπως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πυρηνικές πηγές και λιγνίτη («υποπεριθωριακές γεννήτριες») έως τις 30 Ιουνίου 2024, υπό τους ίδιους όρους με την κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Επόμενα βήματα
Η γενική προσέγγιση θα χρησιμεύσει ως εντολή για διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την τελική μορφή της νομοθεσίας. Το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων θα πρέπει να εγκριθεί επίσημα από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο.
Το κείμενο της γενικής προσέγγισης θα είναι διαθέσιμο σε μεταγενέστερο στάδιο.
