Πολλαπλές ευκαιρίες για την υποστήριξη των αγροτικών περιοχών με δημιουργικούς τρόπους, πέρα από τις γεωργικές δραστηριότητες.
Το πλαίσιο της ΚΑΠ χρηματοδοτεί, μεταξύ άλλων, επενδύσεις σε μη γεωργικές δραστηριότητες και υποδομές, δραστηριότητες συνεργασίας, κυρίως μέσω του LEADER, καθώς και τη σύσταση νέων αγροτικών επιχειρήσεων. Σχεδόν 25 δισεκατομμύρια ευρώ, που αντιστοιχούν στο 8% των συνολικών πιστώσεων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) από το 2023 έως το 2027, θα συμβάλουν άμεσα στην ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και κοινοτήτων.
- Αυτά είναι μερικά από τα συμπεράσματα της μελέτης που δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με τη συμβολή των στρατηγικών σχεδίων της ΚΑΠ στους στόχους του μακροπρόθεσμου οράματος για τις αγροτικές περιοχές της ΕΕ.
Οι αγροτικές περιοχές της ΕΕ καλύπτουν το 83% της επικράτειας της ΕΕ και φιλοξενούν το 30% του πληθυσμού της ΕΕ. Το 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το μακροπρόθεσμο όραμά της για τις αγροτικές περιοχές της ΕΕ, εντοπίζοντας τις προκλήσεις και τις ανησυχίες που αντιμετωπίζουν, καθώς και τις πολλές ευκαιρίες που έχουν στη διάθεσή τους.
Εκτός από τα Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ και τα Επιχειρησιακά Προγράμματα, το όραμα βασίζεται για την υλοποίησή του σε δύο πυλώνες που αλληλοσυμπληρώνονται: το Σχέδιο Δράσης για την Αγροτική Ανάπτυξη και το Σύμφωνο για την Ύπαιθρο.
Το Σχέδιο Δράσης προτείνει τέσσερις τομείς δράσης για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να δώσει ώθηση σε ισχυρότερες, συνδεδεμένες, ανθεκτικές και ευημερούσες αγροτικές περιοχές της ΕΕ.
Το Αγροτικό Σύμφωνο είναι ένα πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ αρχών και ενδιαφερομένων που είναι πρόθυμοι να δράσουν για την αγροτική ανάπτυξη σε ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Η μελέτη εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη επέλεξαν να εφαρμόσουν τα στρατηγικά τους σχέδια για την ΚΑΠ εν όψει των στόχων που ορίζονται στο όραμα για την αγροτική ανάπτυξη, ιδίως στους τέσσερις τομείς δράσης του. Αν και αναγνωρίζεται ότι ολόκληρη η ΚΑΠ είναι σχετική με τις αγροτικές περιοχές, η μελέτη εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο τα στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ υποστηρίζουν τις αγροτικές περιοχές πέρα από τη γεωργία και τη δασοκομία.
Το πλαίσιο της ΚΑΠ προσφέρει πολλαπλές ευκαιρίες για την υποστήριξη των αγροτικών περιοχών με δημιουργικούς τρόπους πέρα από τις γεωργικές δραστηριότητες. Πολλά κράτη μέλη εκμεταλλεύονται αυτές τις ευκαιρίες για να υποστηρίξουν κοινωνικές υπηρεσίες, φυσικά πάρκα, παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συστήματα αγροτικής κινητικότητας ή δημιουργία επιχειρήσεων σε άλλους τομείς εκτός από τη γεωργία.
- Οι περισσότερες χώρες επικεντρώνονται σε περιορισμένο αριθμό παρεμβάσεων για την παροχή αυτής της υποστήριξης με έμφαση στη συνεργασία (ιδίως το LEADER και τα έξυπνα χωριά), με χρηματοδότηση έως σχεδόν 9 δισεκατομμύρια ευρώ, επενδύσεις ύψους περίπου 15 δισεκατομμυρίων ευρώ και ενίσχυση εγκατάστασης για αγροτικές νεοφυείς επιχειρήσεις αξίας περίπου 63 εκατ. ευρώ. Η υποστήριξη για την ανάπτυξη γνώσης και κατάρτισης είναι επίσης τακτική λειτουργία.
Η πιο σχετική δράση συνεργασίας, το LEADER, η οποία θα λάβει 7,7 δισεκατομμύρια ευρώ σε 5 χρόνια, είναι μια προσέγγιση «από κάτω προς τα πάνω», στην οποία αγροτικές επιχειρήσεις, τοπικοί οργανισμοί, δημόσιες αρχές και άτομα από διαφορετικούς τομείς ενώνονται για να σχηματίσουν ομάδες τοπικής δράσης. Η ΚΑΠ είναι η μόνη χρηματοδότηση πολιτικής της ΕΕ για το LEADER με ελάχιστη κατανομή του 5% του Ευρωπαϊκού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), που αυξάνεται στο 15% σε ορισμένες χώρες της ΕΕ.
Οι δράσεις που υποστηρίζονται στο πλαίσιο του LEADER, οι οποίες αναμένεται να ωφελήσουν το 65% του αγροτικού πληθυσμού, θα εξαρτηθούν από τη συνεχή επιλογή των στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης που προτείνονται από τις 2.600 ομάδες τοπικής δράσης που αναμένεται να συσταθούν.
Δεκαεννέα κράτη μέλη έχουν υιοθετήσει στα στρατηγικά τους σχέδια της ΚΑΠ τη νέα έννοια των έξυπνων χωριών που αναπτύχθηκε από το 2017 και συμπεριλήφθηκε για πρώτη φορά στο πλαίσιο της ΚΑΠ για την περίοδο 2023-2027. Υποστηριζόμενα κυρίως στο πλαίσιο του LEADER και άλλων μορφών συνεργασίας, τα έξυπνα χωριά θα αποτελέσουν βασικό εργαλείο για την υποστήριξη της αγροτικής καινοτομίας και της ψηφιοποίησης με επίκεντρο τον χρήστη.
Τα στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ χρησιμοποιούνται επίσης για την αύξηση της ανθεκτικότητας στο περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. Για παράδειγμα, έντεκα κράτη μέλη θα υποστηρίξουν επενδύσεις στην παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας μέσω ηλιακών συλλεκτών.
- Η μελέτη εξέτασε επίσης τη στήριξη στη γεωργία όπου είναι πιο σημαντικό να υποστηριχθούν οι στόχοι του αγροτικού οράματος. Αυτό περιλαμβάνει, για παράδειγμα, την υποστήριξη φιλοπεριβαλλοντικών δράσεων στη γεωργία και τη δασοκομία ή τη διατήρηση δραστηριοτήτων σε περιοχές που αντιμετωπίζουν φυσικούς περιορισμούς, οι οποίες είναι σημαντικές για τις ανθεκτικές αγροτικές περιοχές, ή υποστήριξη για την ανανέωση της παραγωγής και τη διαφοροποίηση του εισοδήματος σε ευημερούσες αγροτικές περιοχές.
Δέκα κράτη μέλη θα χρησιμοποιήσουν τη στήριξη της ΚΑΠ για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης μέσω παρεμβάσεων που προωθούν τη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρίες και άλλων ανθρώπων που κινδυνεύουν από φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό.
Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ΚΑΠ επιτρέπει την υποστήριξη ενός ευρέος φάσματος στόχων, αλλά ότι αρκετές ανάγκες φαίνεται να αντιμετωπίζονται σε περιορισμένο βαθμό στα στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ, ιδίως όταν πρόκειται για κοινωνικές υπηρεσίες και υποδομές, ευρυζωνικότητα, κινητικότητα, ενέργεια ή υποστήριξη στη γνώση, την καινοτομία και την επιχειρηματική ανάπτυξη σε άλλους τομείς όπως η γεωργία και η δασοκομία. Τα κράτη μέλη έχουν δηλώσει στα στρατηγικά τους σχέδια της ΚΓΠ ότι θα χρησιμοποιήσουν άλλα κονδύλια για την αντιμετώπιση ορισμένων από αυτές τις ανάγκες, ιδίως το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης (27 κράτη μέλη), τα ταμεία της πολιτικής συνοχής (22 κράτη μέλη) και άλλα προγράμματα όπως το Horizon Ευρώπη και LIFE για στοχευμένες δράσεις.
Η μελέτη για τη συμβολή των στρατηγικών σχεδίων της ΚΑΠ στους στόχους του μακροπρόθεσμου οράματος για τις αγροτικές περιοχές της ΕΕ θα παρουσιαστεί κατά τη διάρκεια του Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου Αγροτικής Πολιτικής με θέμα «Διαμόρφωση του μέλλοντος των αγροτικών περιοχών», που θα πραγματοποιηθεί από τις 27 έως τις 29 Σεπτεμβρίου στην Ισπανία. Θα υπάρξει επίσης παράλληλη παρουσίαση για το πώς η πολιτική συνοχής συμβάλλει στο όραμα της υπαίθρου.
Το Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου Αγροτικής Πολιτικής διοργανώνεται από την ισπανική προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με το Γραφείο Υποστήριξης του Αγροτικού Συμφώνου. Το Φόρουμ θα συγκεντρώσει 200 συμμετέχοντες, που απευθύνονται κυρίως σε φορείς χάραξης πολιτικής και δημόσιες αρχές σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο και από τα 27 κράτη μέλη που εμπλέκονται στη διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ, καλύπτοντας ιδίως τις κοινές γεωργικές πολιτικές και τις πολιτικές συνοχής της ΕΕ.
