Η εφαρμογή της ΚΑΠ και του Στρατηγικού Σχεδίου προϋποθέτει ένα καλά μελετημένο Σχέδιο Αξιολόγησης, που θα διευκρινίζει το «τι», το «πώς» και το «γιατί έχει σημασία».
Τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να αναπτύξουν ένα σχέδιο αξιολόγησης για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ).
Αυτό το σχέδιο θα λειτουργεί ως βασικό εργαλείο για την κατανόηση του αντίκτυπου σε όλους τους στόχους της πολιτικής για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη 2023-2027.
- Ένα σχέδιο αξιολόγησης διευκρινίζει το «τι», το «πώς» και το «γιατί έχει σημασία», ενώ χαράσσει την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσουν οι αξιολογήσεις για να διασφαλιστεί ότι λαμβάνουν υπόψη τα πάντα, από τις προτεραιότητες πολιτικής έως τους περιορισμούς του προϋπολογισμού.
Για τη νέα ΚΑΠ, το σχέδιο αξιολόγησης είναι το εργαλείο για τα κράτη μέλη της ΕΕ για τη δομή, τη διαχείριση και την καθοδήγηση των αξιολογήσεων των Στρατηγικών Σχεδίων.
Βοηθά επίσης στην επίτευξη κοινής κατανόησης σχετικά με τις ανάγκες, τους στόχους, τις ευθύνες και τα καθήκοντα αξιολόγησης, ενώ συμβάλλει στον εντοπισμό των κατάλληλων δεδομένων και πόρων, καθώς και στην καθιέρωση μεγαλύτερης διαφάνειας και ικανότητας καθοδήγησης του μελλοντικού σχεδιασμού πολιτικής.
Για την περίοδο 2023-2027, τα κράτη μέλη της ΕΕ καλούνται να αναπτύξουν ένα σχέδιο αξιολόγησης που να περιέχει πληροφορίες για τις προβλεπόμενες δραστηριότητες, οι οποίες πρέπει να διαρθρώνονται γύρω από τουλάχιστον επτά αλληλένδετες ενότητες, όπως ορίζονται στο παράρτημα II του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2022/1475.
Αυτή η αλληλένδετη προσέγγιση είναι απαραίτητη. Για παράδειγμα, οι ανάγκες και οι στόχοι καθορίζουν την επιλογή των δραστηριοτήτων αξιολόγησης, οι οποίες, με τη σειρά τους, πρέπει να αντικατοπτρίζονται στο χρονοδιάγραμμα και να καθορίζουν τα δεδομένα και τις πληροφορίες που απαιτούνται για την εκπλήρωσή τους.
Η ύπαρξη αυτού του σαφούς και καλά δομημένου χρονοδιαγράμματος είναι επίσης κρίσιμη για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής επικοινωνίας των συμπερασμάτων της αξιολόγησης, των δραστηριοτήτων παρακολούθησης και της δημιουργίας ικανοτήτων – κρίσιμα βήματα για την υποστήριξη της ανάπτυξης της επόμενης ΚΑΠ.
Η χαρτογράφηση των ενδιαφερομένων θα έχει επίσης έναν ολοκληρωμένο ρόλο σε όλο το σχέδιο, καθώς θα συλλάβει τις νέες ευθύνες και τις ανάγκες αξιολόγησης που απαιτούνται από την ΚΑΠ 2023-27. Για παράδειγμα, ορισμένοι ενδιαφερόμενοι μπορεί να αποτελούν μέρος της δομής διακυβέρνησης και συντονισμού, ενώ άλλοι μπορεί να είναι πάροχοι δεδομένων ή να παίζουν ρόλο στην επικοινωνία των αποτελεσμάτων.
Η διακυβέρνηση και ο συντονισμός είναι ένα άλλο εγκάρσιο στοιχείο των σχεδίων, καθώς όσοι εμπλέκονται στις αξιολογήσεις της ΚΑΠ θα παράσχουν στοιχεία για τις ανάγκες και τους στόχους, το χρονοδιάγραμμα, την παροχή δεδομένων και πληροφοριών και την οργάνωση της τεχνικής υποστήριξης και τη δημιουργία ικανοτήτων.
Ο πρωταρχικός στόχος είναι αυτά τα αλληλένδετα τμήματα να συνεργαστούν, έτσι ώστε τα σχέδια αξιολόγησης να μπορούν να βελτιώσουν το συνολικό πλαίσιο αξιολόγησης της ΚΑΠ και να βοηθήσουν τα κράτη μέλη της ΕΕ να πραγματοποιήσουν πιο αποτελεσματικές αξιολογήσεις.
Καινοτομίες και προκλήσεις
Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν ήδη τεράστια εμπειρία με τον σχεδιασμό αξιολόγησης από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης για την περίοδο 2014-2020, αλλά ίσως χρειαστεί να εξετάσουν ορισμένες νέες και προκλητικές πτυχές στο μέλλον. Για παράδειγμα, κάθε χώρα πρέπει να διεξάγει αξιολογήσεις άμεσων πληρωμών, οι οποίες συνήθως γίνονταν σε επίπεδο ΕΕ προηγουμένως, αλλά τώρα αποτελούν μέρος της λογικής παρέμβασης του στρατηγικού σχεδίου της ΚΑΠ. Αυτό σημαίνει ότι οι εθνικές αξιολογήσεις ενδέχεται να εξετάσουν μέτρα με σημαντικά μεγαλύτερες επιπτώσεις από την τελευταία περίοδο προγραμματισμού.
Η χαρτογράφηση των ενδιαφερομένων είναι ένα άλλο νέο στοιχείο των σχεδίων αξιολόγησης, το οποίο σχετίζεται με την παροχή δεδομένων, τις δραστηριότητες επικοινωνίας και τον σχεδιασμό πολιτικής υποστήριξης. Θα βοηθήσει στην απόφαση σχετικά με τις πιο σχετικές ομάδες και/ή δομές διακυβέρνησης αξιολόγησης σε σχέση με τον σχεδιασμό, τη διενέργεια διαγωνισμών, την υλοποίηση, τον ποιοτικό έλεγχο, τη διάδοση και την παρακολούθηση των πορισμάτων της αξιολόγησης. Για παράδειγμα, τα εθνικά δίκτυα της ΚΑΠ αναμένεται πλέον να έχουν μεγαλύτερο ρόλο στις εθνικές δραστηριότητες παρακολούθησης και αξιολόγησης.
Μια πρόσθετη καινοτομία είναι τα βασικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται κατά την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των στρατηγικών σχεδίων της ΚΑΠ, όπως το «βιώσιμο αγροτικό εισόδημα» ή η «ανθεκτικότητα» (παρατίθενται στο παράρτημα I του κανονισμού (ΕΕ) 2022/1475).
Σε αντίθεση με την τελευταία περίοδο προγραμματισμού, δεν υπάρχουν κοινά ερωτήματα αξιολόγησης στο τρέχον Πλαίσιο Παρακολούθησης και Αξιολόγησης Επιδόσεων, πράγμα που σημαίνει ότι τα στοιχεία αξιολόγησης μπορούν να καθοδηγήσουν τα κράτη μέλη της ΕΕ προς το τι είναι σημαντικό να αξιολογηθεί, δεδομένης της λογικής παρέμβασης των στρατηγικών σχεδίων της ΚΑΠ.
Αυτά τα στοιχεία αξιολόγησης υποστηρίζονται περαιτέρω από παράγοντες επιτυχίας, που νοούνται επίσης ως «κριτήρια κρίσης» ή «σημεία σύγκρισης», τα οποία μπορούν να θεωρηθούν ως μέσο για τη μέτρηση της επίτευξης του βασικού στοιχείου αξιολόγησης (Παράρτημα I του Κανονισμού (ΕΕ) 2022/1475 συνιστά αρκετούς παράγοντες επιτυχίας για όλα τα στοιχεία αξιολόγησης).
Ένας από τους σημαντικότερους σκοπούς του σχεδίου αξιολόγησης είναι να διασφαλίσει ότι τα δεδομένα που απαιτούνται είναι διαθέσιμα εγκαίρως, στην κατάλληλη μορφή και στην υψηλή ποιότητα που απαιτείται για τον προσδιορισμό των αναγκών και των πηγών δεδομένων.
Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο, καθώς ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ μπορεί να χρειάζονται νέες πηγές δεδομένων για την αξιολόγηση μέτρων όπως οι άμεσες πληρωμές, αλλά οι κατευθυντήριες γραμμές του σχεδίου αξιολόγησης, που αναπτύχθηκαν από το European Evaluation Helpdesk για την ΚΑΠ, μπορούν να τα υποστηρίξουν στον εντοπισμό των αναγκών δεδομένων και των κενών που μπορούν επίσης να συλλάβουν όλους τους απαιτούμενους και πιθανούς δείκτες.
Όλα τα παραπάνω δίνουν στα κράτη μέλη της ΕΕ μεγαλύτερη ευελιξία στον προγραμματισμό των αξιολογήσεών τους σύμφωνα με τη λογική παρέμβασης του στρατηγικού τους σχεδίου της ΚΑΠ, ενώ το ευθυγραμμίζουν με τις ανάγκες των διαφόρων ενδιαφερομένων. Αυτό σημαίνει ότι η σημασία του σχεδίου αξιολόγησης ως εργαλείου πληροφόρησης και σχεδιασμού έχει αυξηθεί, γεγονός που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή για να είναι σχετικό με το στρατηγικό σχέδιο.
Για να διασφαλιστεί η επιτυχία, η διαδικασία ανάπτυξης του σχεδίου αξιολόγησης πρέπει επομένως να θεωρείται εξίσου σημαντική με το τελικό αποτέλεσμα – σε τελική ανάλυση, εάν υπάρχει το σωστό σχέδιο, ακολουθούν καλά αποτελέσματα.
