Σοβαρό πρόβλημα εύρεσης εργαζομένων αντιμετωπίζουν κλάδοι της οικονομίας με σημαντική «προστιθέμενη αξία» για τον ρυθμό ανάπτυξης, όπως είναι ο τουρισμός, οι κατασκευές, ακόμα και τα super markets, η εστίαση, αλλά και ο αγροτικός τομέας παραγωγής.
Χιλιάδες είναι οι κενές θέσεις εργασίας, παρά το γεγονός ότι η ανεργία κυμαίνεται, με βάση τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, στο 10,9%. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν 508.744 άνεργοι που θα μπορούσαν θεωρητικά να καλύψουν τα κενά που υπάρχουν, κάτι που δεν συμβαίνει στην πράξη. Αν, μάλιστα, γίνει η σύγκριση με το 1.035.580 εγγεγραμμένους στα μητρώα της ΔΥΠΑ (τ. ΟΑΕΔ), από τους οποίους οι μισοί (533.314 ή ποσοστό 51,5%) είναι μακροχρόνια άνεργοι, δηλαδή βρίσκονται χωρίς δουλειά χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους, διαπιστώνεται πόσο μεγάλη είναι η δυσκολία σύνδεσης της αγοράς εργασίας με όσους αναζητούν δουλειά.
Τι φταίει;
Στο ερώτημα τι φταίει και παρατηρείται το παράδοξο της υψηλής ανεργίας και της έλλειψης εργαζομένων, παράγοντες της αγοράς και της πολιτικής απαντούν πως ευθύνονται οι χαμηλές αμοιβές, οι συνθήκες εργασίας, η απουσία ουσιαστικής σύνδεσης εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας και τα προβλήματα στην επανακατάρτιση των εργαζομένων.
Πρόκειται για ένα σημαντικό οικονομικό θέμα, με κοινωνικές διαστάσεις, αφού από τη μία βρίσκονται χιλιάδες πολίτες δίχως εισόδημα, ενώ θα μπορούσαν να έχουν, και από την άλλη υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις που έχουν επενδύσει στην αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού, χωρίς δυνατότητα να καλύψουν τις θέσεις εργασίας που έχουν ανάγκη για να κερδίσουν το στοίχημα της ανάπτυξης.
Μόνο τυχαία δεν είναι η πρόθεση του υπουργείου Εργασίας να «ανοίξει τον δρόμο» σε εργαζόμενους από τρίτες χώρες, ώστε να έρθουν στην Ελλάδα και να δουλέψουν. Με ΚΥΑ που δημοσιεύθηκε στις 3 Απριλίου ζητείται να καλυφθούν 167.925 θέσεις εργασίας από διάφορους κλάδους. Είναι χαρακτηριστικό, ότι τα αιτήματα που είχαν υποβληθεί προς το υπουργείο Εργασίας από τις επιχειρήσεις έδειξαν ότι αναζητείται τρόπος να καλυφθούν 379.165 κενές θέσεις εργασίας για την επόμενη διετία. Ο αριθμός αυτός είναι τριπλάσιος από τις θέσεις που τελικά προκρίθηκε να καλυφθούν…
Δεν είναι τυχαίο ότι στον πρωτογενή τομέα εστιάζεται μεγάλο μέρος του προβλήματος. Ειδικά στους εποχικά εργαζόμενους παρατηρείται τεράστιο κενό (ζητήθηκαν 168.609 θέσεις και προτάθηκε να καλυφθούν οι 91.630 ή ποσοστό 54,3%). Διαπιστώνεται η ανάγκη για εργαζόμενους από τρίτες χώρες, τόσο στις κατασκευές (10.338 θέσεις επί συνόλου 12.884 αιτημάτων – ποσοστό κάλυψης 80,2%) όσο και ευρύτερα στη βιομηχανία (10.091 θέσεις σε σύνολο 18.258 αιτημάτων – ποσοστό κάλυψης 55,3), αλλά και στα καταλύματα και την εστίαση (9.261 θέσεις, σε σύνολο 80.316 αιτημάτων – ποσοστό κάλυψης μόλις 11,5%).
Τουρισμός
Σαφώς και στην κορυφή των κλάδων με το πιο σημαντικό πρόβλημα εύρεσης προσωπικού είναι ο τουρισμός. Υπολογίζεται ότι πάνω από 80.000 είναι οι κενές θέσεις που υπάρχουν φέτος και φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο να καλυφθούν σε ικανοποιητικό βαθμό. Παρά το γεγονός ότι υπογράφηκε νέα Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ) στα ξενοδοχεία, με αυξημένες αποδοχές 5% + 5% στη διετία 2023-2024, εντούτοις τα κενά που υπάρχουν είναι πολύ μεγάλα και δυσκολεύουν τις επιχειρήσεις να λειτουργήσουν ομαλά. Την ώρα που υπάρχουν προσδοκίες ότι η φετινή θερινή τουριστική περίοδος θα είναι η καλύτερη των τελευταίων ετών, μοιάζει παράδοξο να μην υπάρχουν τρόποι ώστε να καλυφθούν οι χιλιάδες κενές θέσεις εργασίας ανά την επικράτεια.
Κατασκευές
Από κοντά και ο κλάδος των κατασκευών, όπου η έλλειψη εργατικών χεριών, σε συνδυασμό με την αύξηση των τιμών υλικών και του εργατικού κόστους δημιουργούν εκρηκτική εικόνα. Όλα αυτά σε μια περίοδο όπου τα έργα που έχουν δημοπρατηθεί την τελευταία τετραετία, αλλά και όσα έρχονται, κοστολογούνται στα επίπεδα των 14 δισ. ευρώ. Η εκτίμηση που υπάρχει από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) είναι ότι αν δεν βρεθεί νέο προσωπικό, με το ήδη υπάρχον η δαπάνη για εργάτες θα κοστίζει τριπλάσια από ό,τι σήμερα.
Καταβάλλονται προσπάθειες να εισαχθούν εργάτες από τρίτες χώρες, αλλά και αυτό το μοντέλο δεν φαίνεται έως τώρα να αποδίδει τα αναμενόμενα. Άλλωστε, διαπιστώνονται ελλείψεις ακόμα και για τις κατοικίες διαμονής τους, γεγονός που επίσης λειτουργεί αποτρεπτικά. Η έλλειψη ανθρώπινων πόρων, κυρίως σε μηχανικούς και εργάτες, είναι πιθανό να φτάνει έως τα 200.000 άτομα, στον μέγιστο βαθμό.
Είναι χαρακτηριστική η έρευνα που έκανε το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ) και από την οποία προκύπτει ότι σε ποσοστό 63,5% οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται να βρουν καλά καταρτισμένους εργαζόμενους σε τεχνικές (μη πανεπιστημιακές) ειδικότητες.
Χωράφι και ράφι
Ο πρωτογενής τομέας παραγωγής, αλλά και ο κλάδος των super markets επίσης παρουσιάζουν σοβαρή δυσλειτουργία στην εύρεση του απαραίτητου εργατικού δυναμικού. Διαπιστώνεται δυσκολία κάλυψης των θέσεων που είναι αναγκαίες, κυρίως στην επαρχία και ειδικά σε νέους, σε ηλικία, εργαζόμενους. Εκεί φαίνεται ότι επιλέγονται άλλοι κλάδοι απασχόλησης (π.χ. εστίαση), όπου παρατηρούνται φαινόμενα μαύρης εργασίας με υψηλότερες αμοιβές ή ακόμα και έξτρα εισόδημα από φιλοδωρήματα. Κάτι τέτοιο δεν υπάρχει σε μεγάλο βαθμό στον αγροτικό τομέα ούτε στα super markets και γι’ αυτό δημιουργούνται δυσαναπλήρωτα κενά. Στο πλαίσιο αυτό, βέβαια, χρειάζεται και οι επιχειρήσεις να βελτιωθούν τεχνολογικά, ειδικά στον αγροτικό τομέα παραγωγής.
Έτσι θα πετύχουν με λιγότερους εργάτες να έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αυξήσουν την παραγωγή τους και να βελτιώσουν την ποιότητα του προϊόντος τους.
