Μια Νέα Έρευνα: H Στεγαστική Πολιτική Στην Ελλάδα Και Στην Ευρώπη
Πώς φτάσαμε να έχουμε την πιο ακριβή, συγκριτικά με το εισόδημα, στέγαση στην Ευρώπη; Ποια είναι η στεγαστική πολιτική που ακολούθησε η Ελλάδα; Και ποιες θα μπορούσαν να είναι οι πιθανές λύσεις;
&
Ένα Νέο diaNEOsis Podcast: Ο Τουρισμός στην Ελλάδα Με Απλά Λόγια
Στο 15ο μέρος της σειράς podcasts "Με Απλά Λόγια", συζητάμε με την CEO της Marketing Greece Ιωάννα Δρέττα για τη "βαριά βιομηχανία" της χώρας μας.
&
Μια Δημόσια Διαδικτυακή Συζήτηση Για Το Θέμα Των Υποδομών Στην Ελλάδα
To 25o diaNEOsis Live θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 5/4 στις 18:00 (zoom link)
 |
Τα τελευταία χρόνια το σχετικό κόστος στέγασης στην Ελλάδα έχει εκτοξευτεί. Σύμφωνα με τη Eurostat, τα ελληνικά νοικοκυριά που δεν ιδιοκατοικούν πληρώνουν για στέγαση το μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους μεταξύ των χωρών της ΕΕ, περίπου 37%.
Περίπου 1 στα 3 νοικοκυριά που ζουν στις πόλεις πληρώνουν ακόμη πιο πολλά, περισσότερο από 40% του εισοδήματός τους για στέγαση -επίσης το πιο μεγάλο ποσοστό στην Ευρώπη. 3 στους 4 ενοικιαστές ηλικίας 18 έως 44 ετών δηλώνουν ότι το ενοίκιο που πληρώνουν τους προκαλεί άγχος. Οι εμπειρικές καταγραφές της αναζήτησης σπιτιού στην Αθήνα, συνήθως γραμμένες σε απελπισμένο τόνο, συμπληρώνουν την ίδια εικόνα.
Η νέα δημοσιογραφική έρευνα του senior editor της διαΝΕΟσις Ηλία Νικολαΐδη, καταγράφει το οξύ στεγαστικό πρόβλημα σε πολλές ελληνικές πόλεις και, επιπλέον, ανοίγει το βλέμμα προς την Ευρώπη, αναδεικνύοντας το πώς άλλες χώρες αντιδρούν σε παρόμοια προβλήματα. |
|
 |
| Ένα βίντεο με τα σημαντικότερα σημεία της έρευνας για το πρόβλημα της στέγασης στην Ελλάδα και στην Ευρώπη |
|
Πώς φτάσαμε όμως να έχουμε την πιο ακριβή, συγκριτικά με το εισόδημα, στέγαση στην Ευρώπη; Μια εξήγηση είναι η μεγάλη μείωση των εισοδημάτων. Από το 2009 μέχρι το 2014 οι Έλληνες έχασαν περισσότερο από 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους. Την ίδια περίοδο, οι τουρίστες στις πόλεις και στα νησιά αυξάνονταν. Οι ιδιοκτήτες βρήκαν νέες επιλογές εκμετάλλευσης των ακινήτων τους, όπως οι βραχυχρόνιες μισθώσεις, οι οποίες επηρέασαν με τη σειρά τους τις τιμές και τα ενοίκια.
Όμως, πριν ακόμη συμβούν τα παραπάνω, η Ελλάδα ήταν ήδη μια χώρα χωρίς σπουδαία στεγαστική πολιτική. Μέσα στην καταιγίδα της κρίσης διαλύθηκε ό,τι υπήρχε: το 2012 ο ΟΕΚ, ο κρατικός φορέας που έτρεχε τα πιο μαζικά προγράμματα στέγασης στη χώρα, καταργήθηκε χωρίς να αντικατασταθεί.
Το τελευταίο διάστημα η συζήτηση για τη στεγαστική πολιτική έχει ανοίξει ξανά. Όλοι αναγνωρίζουν το πρόβλημα και τις ευρύτερες συνέπειές του, π.χ. στο δημογραφικό προφίλ της χώρας. Η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει μέτρα που μένουν να εφαρμοστούν, ενώ και τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν κάνει προτάσεις. Πώς μπορεί όμως να μοιάζει μια σύγχρονη και αποτελεσματική στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα;
Για να απαντήσει κάποιος σε αυτή την ερώτηση πρέπει πρώτα να κοιτάξει πίσω: στη στεγαστική πολιτική που είχε στο παρελθόν η Ελλάδα, στο αποτύπωμα, στις ανεπάρκειες, αλλά και στο τέλος της.
Παρακάτω θα δούμε μια σύντομη καταγραφή των συμπερασμάτων της έρευνας.
Ας δούμε πρώτα ποια είναι η κατάσταση σήμερα:
- 37% το ποσοστό του εισοδήματος που πληρώνουν τα ελληνικά νοικοκυριά χωρίς ιδιόκτητο σπίτι για στέγαση -το μεγαλύτερο μεταξύ των χωρών της ΕΕ.
- 7,5% η αύξηση του δείκτη τιμών διαμερισμάτων για το 2021, σε σχέση με το 2020.
- 10% (εκτίμηση) η αύξηση του δείκτη τιμών διαμερισμάτων για το 2022, σε σχέση με το 2021.
- 1 στα 3 νοικοκυριά που ζουν στις πόλεις πληρώνουν πάνω από 40% του εισοδήματός τους για στέγαση -επίσης το μεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρώπη.
- 770.000 οι κενές κατοικίες σε όλη την Ελλάδα.
- 125.000 τα καταχωρημένα καταλύματα στην πλατφόρμα του Airbnb σε όλη την Ελλάδα το 2019.
Ο "ξαφνικός θάνατος" του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ)
- Διαχρονικά, τα μέτρα του κράτους για τη στέγαση ήταν περιορισμένα σε κλίμακα και εφαρμόζονταν πάντοτε στο περιθώριο. Σπανίως “οδήγησαν” την ανάπτυξη των πόλεων και αφορούσαν μόνο συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού.
- O Oργανισμός Eργατικής Kατοικίας (ΟΕΚ) “έτρεχε” τα πιο μαζικά προγράμματα και έργα στέγασης στη χώρα.
- Ο ΟΕΚ λειτούργησε αυτόνομα για 58 χρόνια, από το 1954 μέχρι το 2012. Εισέπραττε από το ΙΚΑ ένα μικρό μέρος των εισφορών των εργοδοτών (στο 0,75%, όταν έκλεισε) και του μισθού των εργαζομένων (1%), προκειμένου να πραγματοποιεί προγράμματα στέγασης. Ήταν, δηλαδή, ένας αυτοχρηματοδοτούμενος οργανισμός.
- Σύμφωνα με υπολογισμούς που είχε κατά καιρούς δημοσιοποιήσει ο οργανισμός, συνολικά 700.000 νοικοκυριά υποστηρίχθηκαν οικονομικά για να αποκτήσουν ή να νοικιάσουν σπίτι όσο καιρό αυτός λειτουργούσε.
- Το 2012, ο ΟΕΚ έκλεισε με το δεύτερο μνημόνιο, στο πλαίσιο της “μείωσης του μη μισθολογικού εργασιακού κόστους”.
- Ο ΟΑΕΔ (σήμερα ΔΥΠΑ) ορίστηκε διάδοχος του ΟΕΚ, αλλά δεν εξέδιδε νέα δάνεια, ούτε κατασκεύαζε νέες κατοικίες, παρά μόνο ολοκλήρωνε και παρακολουθούσε έργα που ήταν ήδη ανοιχτά.
|
|
Τι συμβαίνει όμως στην Ευρώπη;
- 1 στις 5 κατοικίες στην Αυστρία είναι ενοικιαζόμενες κοινωνικές κατοικίες.
Η Αυστρία είναι μία από τις μόλις έξι χώρες του ΟΟΣΑ όπου, από το 2010 μέχρι το 2018, το ποσοστό τέτοιων κατοικιών αναλογικά με το σύνολο αυξήθηκε.
- 80% το ποσοστό των νοικοκυριών της Αυστρίας που δικαιούνται πρόσβαση σε ενοικιαζόμενες κοινωνικές κατοικίες.
- 14% του συνόλου των κατοικιών στη Γαλλία είναι ενοικιαζόμενες κοινωνικές κατοικίες.
Από 5 εκατομμύρια κοινωνικές κατοικίες που λειτουργούν στη Γαλλία, τα 2 εκατομμύρια προστέθηκαν τα τελευταία 20 χρόνια. 0,45% το ποσοστό των μισθών σε επιχειρήσεις ενός μεγέθους και πάνω που χρηματοδοτεί την ενοικιαζόμενη κοινωνική κατοικία στη Γαλλία.
- Σχεδόν τα μισά νοικοκυριά που ζουν στο ενοίκιο, ακόμα και στις κοινωνικές κατοικίες, δικαιούνται σημαντικό επίδομα ενοικίου στη Γαλλία.
- 20.000 ενεργειακά αποδοτικές κοινωνικές κατοικίες θα ανακαινιστούν και θα διατεθούν στην Ισπανία, χρηματοδοτημένες από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Πρόκειται για ακίνητα της Sareb, της κρατικής τράπεζας (“bad bank”) στην οποία κατέληξαν χιλιάδες ακίνητα που εκπλειστηριάστηκαν την προηγούμενη δεκαετία.
Οι πιθανές λύσεις στην Ελλάδα
Η κρίση φαίνεται ότι είναι αρκετά βαθιά και ότι δεν θα λυθεί εύκολα. Υπάρχουν όμως λύσεις; Υπάρχουν μέτρα που μπορούν να κάνουν κάποια διαφορά; Με το τέλος του ΟΕΚ το 2012, και με την κατάργηση των εισφορών που τον συντηρούσαν, η στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα έπεσε στο κενό. Η απουσία της είναι πιθανό να συνέβαλε στη σημερινή δύσκολη κατάσταση. Πώς μπορεί όμως να μοιάζει μια σύγχρονη στεγαστική πολιτική; Πού χρειάζεται να έχουν το βλέμμα τους όσοι θα τη σχεδιάσουν;
- Επανεκκίνηση της στεγαστικής πολιτικής με βιώσιμο τρόπο.
- Αξιοποίηση των κενών κτηρίων, όπου είναι δυνατόν.
- Περαιτέρω ρύθμιση των πλατφορμών βραχυχρόνιας μίσθωσης.
- Αλλαγές στη “χρυσή βίζα”.
Ο διάλογος για τη στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα έχει ανοίξει ξανά. Η εμπειρία του παρελθόντος αλλά και η εμπειρία των άλλων χωρών έχουν φυσικά πολύτιμα μαθήματα να δώσουν. Πώς μπορεί να δημιουργηθεί από το μηδέν ένα νέο μοντέλο στεγαστικής πολιτικής που θα είναι αυτοχρηματοδοτούμενο και βιώσιμο, ώστε να μην εξαρτάται από τη διάθεση αναπτυξιακών πόρων ή από τον δημοσιονομικό χώρο κάθε χρονιάς; Πώς θα ενσωματώσει τις νέες προκλήσεις που έφεραν πιο σύγχρονοι τρόποι εκμετάλλευσης των ακινήτων; Πώς θα αμβλύνει τελικά τις ανισότητες πριν "ξεφύγουν", χωρίς να ανακόψει την ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων; Οι ερωτήσεις αυτές θα μας απασχολούν συχνά στο άμεσο μέλλον.
|
|
 |
Στο νέο, δέκατο πέμπτο επεισόδιο της σειράς podcasts "Με Απλά Λόγια", η CEO της Marketing Greece Ιωάννα Δρέττα μας μιλάει για τη "βαριά βιομηχανία" της χώρας μας, καταρρίπτοντας μύθους και παρανοήσεις με απλά λόγια.
Γιατί γνωρίζει τόσο μεγάλη ανάπτυξη ο τουρισμός στην Ελλάδα; Πώς διαχειριζόμαστε την τουριστική κίνηση στους πολύ δημοφιλείς προορισμούς, και ποιες παράπλευρες συνέπειες παρατηρούμε σε περιοχές όπως το κέντρο της Αθήνας; Είναι εφικτή η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, ή άλλες αλλαγές στο τουριστικό προϊόν της χώρας μας;
Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη τη συζήτηση εδώ: |
|
 |
| Ολόκληρη η συζήτηση με την CEO της Marketing Greece Ιωάννα Δρέττα για τον τουρισμό στην Ελλάδα |
|
Μπορείτε να διαβάσετε σχετικά:
- Το άρθρο της κ. Δρέττα για τις συνέπειες της πανδημίας στην τουριστική κίνηση, εδώ
- Την έρευνα της διαΝΕΟσις για τον τουρισμό υγείας & τρίτης ηλικίας, εδώ
- Την έρευνα για το θαλάσσιο τουρισμό και την κρουαζιέρα, εδώ
Επίσης, μην ξεχάσετε να γραφτείτε συνδρομητές στο podcast της διαΝΕΟσις στο Spotify, εδώ
ή στα Apple Podcasts, εδώ.
ή στα Google Podcasts, εδώ.
(ή όπου αλλού ακούτε podcasts)
...και στο κανάλι της διαΝΕΟσις στο YouTube, εδώ. |
|
 |
H διαΝΕΟσις την Τετάρτη 5 Απριλίου στις 18:00 διοργανώνει μια δημόσια διαδικτυακή συζήτηση για τις υποδομές στην Ελλάδα.
Στη συζήτηση, την οποία θα συντονίσει ο Διευθυντής Περιεχομένου της διαΝΕΟσις Θοδωρής Γεωργακόπουλος, θα συμμετέχουν οι:
- Γιώργος Δελλής, Καθηγητής στη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ
- Ευθύμης Λέκκας, Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής και Εφαρμοσμένης Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών του ΕΚΠΑ – Πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας (ΟΑΣΠ)
- Βασίλης Μπαρδάκης, Δρ Πολιτικός Μηχανικός, Πρόεδρος του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδος (ΣΠΜΕ)
- Διομήδης Σπινέλλης, Καθηγητής στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του ΟΠΑ
- Ζωή Χριστοφόρου, Επικ. Καθηγήτρια στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών
Για να παρακολουθήσετε την συζήτηση, αν δεν το έχετε κάνει ήδη, μπορείτε να δηλώσετε την εγγραφή σας, εδώ. |
|
Μόλις κυκλοφόρησε το έβδομο κατά σειρά τεύχος της ετήσιας έκδοσης της διαΝΕΟσις, το μεγαλύτερο σε έκταση από όλα τα προηγούμενα, στο μπορείτε να βρείτε μια συμπυκνωμένη και πλήρη παρουσίαση της δράσης του οργανισμού για το 2022.
Το 2022, η διαΝΕΟσις δημοσίευσε 9 έρευνες, 40 άρθρα, 10 policy papers και essays και ακόμα 42 βίντεο και 12 podcasts, μεταξύ των οποίων ήταν και μια νέα σειρά podcasts με τίτλο "Με Απλά Λόγια". |
|
|
