Του Λίνου Υφαντή,

Συμπληρώνονται σήμερα 15-01-2023 200 χρόνια από την καταλυτικής σημασίας μάχη του Αγίου Βλασίου, που έλαβε χώρα στις 15-01-1823 στη θέση “Κορομηλιά” του Αγίου Βλασίου Αιτωλοακαρνανίας μεταξύ του Γ. Καραϊσκάκη και του Χατζή Μπέντου. Η μεγαλειώδης αυτή νίκη του Καραϊσκάκη καθυστέρησε έδωσε ζωτικό χώρο στην Ελληνική επανάσταση διότι καθυστέρησε κατά τρία χρόνια την ανασύνταξη των Τούρκων από τον βορρά.

Το χρονικό της μάχης

Μετά την αποτυχημένη Α΄ Πολιορκία του Μεσολογγίου το Γενάρη του 1823, οι Οθωμανοί αναζήτησαν ασφαλής διέξοδο προς την Ήπειρο προκειμένου να ανασυνταχθούν. Το σπουδαιότερο διακύβευμα ήταν να περάσουν το φυσικό εμπόδιο του Αχελώου. Διανύοντας τη χειμερινή περίοδο, ο Αχελώος μεταφέρει μεγάλες ποσότητες νερού και γίνεται αδιάβατος. Μόνη λύση για τους Οθωμανούς αποτελούσε να περάσουν τον Αχελώο όσο το δυνατόν ψηλότερο από την αρχή της ροής του. Έτσι έπρεπε να διασχίσουν τον ορεινό όγκο της Τριχωνίδας ανατολικά του ποταμού. Αρχικά κινήθηκαν προς Βλοχό, όμως εγκατάλειψαν το σενάριο να κινηθούν μέσω Ζελιχόβου και έτσι επέλεξαν να τον περάσουν από τους δυτικούς πρόποδες του Παναιτωλικού όρους μέσω Αγίου Βλασίου.

Το εγχείρημα αυτό κατέστη για τους Οθωμανούς αδύνατο. Έτσι  έστειλαν τον Ισμαήλ Χατζημπέντο και τον Άγο Βασιάρη με 3.000 Τουρκοαλβανούς στην Πρέβεζα να φροντίσουν για την αποστολή τροφίμων και πολεμοφοδίων. Ο Καραϊσκάκης όμως πληροφορήθηκε ότι σκόπευαν να περάσουν μέσα από το αρματολίκι των Αγράφων. Έτσι κατέλαβε τον Άγιο Βλάση με 800 άνδρες. Στο αρματολίκι των Αγράφων ο Καραϊσκάκης διορίστηκε το 1822 από τον Χουρσήτ πασά, παρόλο  που ο τότε διοικητικός σχηματισμός της  «Γερουσίας της Δυτικής Ελλάδος».

Όταν έφτασαν οι Τούρκοι του ζήτησαν να τους αφήσει ελεύθερο το δρόμο. Ο Καραϊσκάκης αρνήθηκε.Έτσι άρχισε η γνωστή μάχη του Αη Βλάση ή της Κορομηλιάς ή από το όνομα της περιοχής, του Σοβολάκου. Οι Τούρκοι με ορμητική έφοδο «ανέβησαν ανακέφαλα» (προς τα πάνω), τσάκισαν και έτρεψαν σε φυγή το αριστερό και το δεξιό άκρο της παρατάξεως των Ελλήνων Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, 2000: 291-293).

Συνέρχεται ο στρατός ακούων τον αρχηγόν «οπίσω», επιστρέφουν και νικούν. Καταδιώκουν τους Τουρκαλβανούς ως το Βραχώρι. Διακόσιοι σκοτώθηκαν και μεταξύ τους ο Ισμαήλ Χατζημπέντος από βόλι του Καραϊσκάκη μετά από την μονομαχία μαζί του κατά την διάρκεια της μάχης. Από τους Έλληνες 20, ένας από αυτούς το πρωτοπαλλίκαρο και επιστήθιος φίλος του Καραϊσκάκη, ο Μπακογιάννης. Από το Βραχώρι στις 28 Ιανουαρίου οι πασάδες απελπισμένοι πέρασαν στον σημερινο ποταμό Αχελώο με βαρύτατες απώλειες και στη σημερινή θέση “Προύλπος” πνίγηκαν πάνω από 500.

Οι Τούρκοι τελικά έφθασαν στον Καρβασαρά στις 8 Φεβρουαρίου και από εκεί τα πλοία πέρασαν στην Πρέβεζα. Η νίκη αυτή στάθηκε αποφασιστική για τη φήμη και τη μετέπειτα στάση του Καραϊσκάκη στην επανάσταση.

Η διαχείριση της ιστορικής μνήμης

Ο Διονύσιος Σολωμός στο έργο του “Ύμνος εις στην Ελευθερία” , μέρος του οποίου αποτελεί τον Εθνικό Ύμνο διέσωσε τη μάχη. Συγκεκριμένα αφιέρωσε 13 στροφές ) στη συγκεκριμένη αυτή μάχη περιγράφοντας σε πολλά σημεία τις φρικτές εικόνες του πνιγμού: :

105

Κακορίζικοι, ποὺ πᾶτε
τοῦ Ἀχελώου μὲς στὴ ροῆ
καὶ επιδέξια πολεμᾶτε
ἀπὸ τὴν καταδρομὴ

106

νὰ ἀποφύγετε; Τὸ κύμα
ἔγινε ὅλο φουσκωτό·
ἐκεῖ εὑρήκατε τὸ μνῆμα
πρὶν νὰ εὑρεῖτε ἀφανισμό.

107

Βλασφημάει, σκούζει, μουγκρίζει
κάθε λάρυγγας ἐχθροῦ,
καὶ τὸ ρεῦμα γαργαρίζει
τὲς βλασφήμιες τοῦ θυμοῦ.

108

Σφαλερὰ τετραποδίζουν
πλῆθος ἄλογα, καὶ ὀρθὰ
τρομασμένα χλιμιντρίζουν
καὶ πατοῦν εἰς τὰ κορμιά.

109

Ποιὸς στὸ σύντροφον ἀπλώνει
χέρι, ὠσὰν νὰ βοηθηθῇ·
ποιὸς τὴ σάρκα τοῦ δαγκώνει
ὅσο ποὺ νὰ νεκρωθῇ.

110

Κεφαλὲς ἀπελπισμένες,
μὲ τὰ μάτια πεταχτά,
κατὰ τ’ ἄστρα σηκωμένες
γιὰ τὴν ὕστερη φορά.

111

Σβιέται -αὐξαίνοντας ἡ πρώτη
τοῦ Ἀχελώου νεροσυρμῆ-
τὸ χλιμίντρισμα καὶ οἱ κρότοι
καὶ τοῦ ἀνθρώπου οἱ γογγυσμοί.

112

Ἔτσι ν’ ἄκουα νὰ βουίξῃ
τὸν βαθὺν Ὠκεανό,
καὶ στὸ κύμα του νὰ πνίξῃ
κάθε σπέρμα ἀγαρηνό!

113

Καὶ ἐκεῖ ποὺ ‘ναι ἡ Ἁγία Σοφία
μὲς στοὺς λόφους τοὺς ἑπτά,
ὅλα τ’ ἄψυχα κορμιά,
βραχοσύντριφτα, γυμνά,

114

σωριασμένα νὰ τὰ σπρώξῃ
ἡ κατάρα τοῦ Θεοῦ,
κι ἀπ’ ἐκεῖ νὰ τὰ μαζώξῃ
ὁ ἀδελφὸς τοῦ Φεγγαριοῦ.

115

Κάθε πέτρα μνῆμα ἂς γένει,
κι ἡ Θρησκεία κι ἡ Ἐλευθεριὰ
μ’ ἀργὸ πάτημα ἂς πηγαίνει
μεταξύ τους καὶ ἂς μετρά.

116

Ἕνα λείψανο ἀνεβαίνει
τεντωτό, πιστομητό,
κι ἄλλο ξάφνου κατεβαίνει
καὶ δὲν φαίνεται, καὶ πλιὸ

117

καὶ χειρότερα ἀγριεύει
καὶ φουσκώνει ὁ ποταμός·
πάντα, πάντα περισσεύει·
πολὺ φλοίσβισμα καὶ ἀφρός.

Στη σύγχρονη ιστορία η πρώτη επίσημη προσπάθεια αναβίωσης της μάχης στη συλλογική μνήμη ήταν με αφορμή την πρώτη επέτειο του εορτασμού της Μάχης, τον Ιούνιο του 1974, με πρωτοβουλία του Συλλόγου «Ιστορικών Μελετών Ιερού Αγώνος στη Στερεά Ελλάδα».

Προσπάθειες αναβίωσης της μάχης στη συλλογική μνήμη έγιναν και τη δεκαετία του ’80 ξανά στο πεδίο της μνημειακής αποτύπωσης. Αυτή τη φορά στην ακριβή θέση της μάχης στα «Ταμπούρια» του Καραϊσκάκη» στήνεται προτομή του ήρωα με πρωτοβουλία της Ένωσης Παρακαμπυλίων και του Προέδρου Γ. Πολυχρόνη. Επίσης Επανέρχονται στο προσκήνιο οι προφορικές αφηγήσεις των γερόντων, ανοίγονται βιβλία και ξαναδιαβάζεται η Ιστορία. Τοπικοί λόγιοι γράφουν για τη μάχη της Κορομηλιάς, κυκλοφορούν τευχίδια ή δημοσιεύματα. Ο συγγραφέας Ν. Σκιαδάς γράφει το μυθιστόρημα Ο Χουσιάδας (1988), εμπνευσμένο από τα γεγονότα της μάχης.

Η δεκαετία του ’90 σηματοδότησε την αναπαράσταση του γεγονότος με τη μορφή δρωμένου με αφετηρία το έτους 1997 όταν δύο κάτοικοι της περιοχής ο Γεώργιος Ζησιμόπουλος και ο Κώστας Ρεκατσίνης συνέθεσαν ως αυτοσχέδιο δρώμενο τη στιχομυθία Χατζημπέντου-Καραισκάκη που καταγράφεται από τη λαϊκή παράδοση. Η συγκεκριμένη δράση ενισχύθηκε από τον μετέπειτα Καποδιστριακό Δήμο Παρακαμπυλίων, στον οποίο ενετάχθη αυτοδιοικητικά η περιοχή με πρωτοβουλία των αντίστοιχων πολιτιστικών συλλόγων. Την επόμενη χρονιά (1998) το δρώμενο επαναλαμβάνεται (αυτή τη φορά ο Κώστας Κοντογιώργος και ο Γιώργος Ζησιμόπουλος).

Στην πρώτη δεκαετία του 2000 το δρώμενο πλέον αποκτά μαζικότητα. Με αυθόρμητη πρωτοβουλία νεαρών τότε ετεροδημοτών της εποχής και συγκεκριμένα του Πέτρου Σπυρέλη, του Ιωάννη Κοντογιάννη μαζί με τη συμβολή του Γ. Ζησιμόπουλου και των υπολοίπων που έπαιξαν τους αυτοσχέδιους μονολόγους,  συγκεκτρώνουν το 2001 40 περίπου ντόπιους και παραθεριστές των γύρων περιοχών και συνθέτουν την πρώτη αναπαράσταση της μάχης βασισμένη στο σενάριο που συνέθεσε πάνω στις υπάρχουσες ιστορικές αναφορές και καταγραφές  η Βάια Σπυρέλη, εκπαιδευτικός και θεατρολόγος, γράφει το σενάριο αξιοποιώντας την Ιστορική και προφορική Μνήμη. Μοιράζονται οι ρόλοι και το έργο σκηνοθετείται στο φυσικό τοπίο. Έκτοτε το δρώμενο αναπτύχθηκε σε μαζικότητα, οι συμμετέχοντες έφταναν ως τα 100 άτομα κάθε ηλικίας (μαθητές, φοιτητές, εργαζόμενοι, ενήλικες, συνταξιούχοι). Έκτοτε τη σκυτάλη ως φορέας πήρε ο σύλλογος φίλων μάχης της κορομηλιάς.

Η αναπαράσταση της μάχης διήρκησε για δύο δεκαετίες έως το τέλος της δευτερης δεκαετίας του 2000. Απαραίτητο είναι το δρώμενο αυτό να αναβιώσει και να δοθεί η σκυτάλη σε νέους πρωταγωνιστές και φορείς με όρεξη να το συνεχίσουν και να το διασώσουν.

agrinionews.gr