Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας
Στο Χαλκιόπουλο, στα πλαίσια των καλοκαιρινών εκδηλώσεων που διοργανώνονται κάθε χρόνο από τον Σύλλογο Χαλκιοπουλιτών Αθήνας – Πειραιά «Άγιος Ανδρέας ο Ερημίτης», έλαβε χώρα στις 12 Αυγούστου το βράδυ εκδήλωση στη μνήμη του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου, ποιητή, πεζογράφου και μιας εκ των μεγαλύτερων προσωπικοτήτων των ελληνικών γραμμάτων. Η εκδήλωση τελούσε υπό την αιγίδα και την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.
Από την έναρξη των εκδηλώσεων στις 11 του μηνός μέχρι την λήξη στις 21 Αυγούστου στις αίθουσες του Δημοτικού σχολείου θα παραμείνει ανοιχτή η έκθεση για τον γεννημένο στο Αγρίνιο από πατέρα Χαλκιοπουλίτη, λόγιο Κώστα Χατζόπουλο. Στον ίδιο χώρο λειτουργεί η πρώτη έκθεση που γίνεται για Βαλτινούς συγγραφείς, που έχουν γράψει έργα κυρίως για τον τόπο τους αλλά και άλλων ενδιαφερόντων.
Ο Δήμος Αγρινίου ανακήρυξε το 2020 έτος Χατζόπουλου, γιορτάζοντας την μνήμη του στα εκατό χρόνια από τον θάνατό του. Πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις που προκάλεσαν πανελλήνιο ενδιαφέρον και εκτέθηκε σπάνιο υλικό της εποχής του.
Η έκθεση πήρε παράταση λόγω της πανδημίας και έκλεισε τέλος Αυγούστου του 2021. Θαυμάστηκε από χιλιάδες επισκέπτες στην Δημοτική Πινακοθήκη Αγρινίου. Ο Δήμαρχος κ. Γεώργιος Παπαναστασίου και η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού του Δήμου Αγρινίου κυρία Μαρία Παπαγεωργίου πρόθυμα παραχώρησαν τα εκθέματα για να πραγματοποιηθεί παρόμοια έκθεση στο Χαλκιόπουλο. Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Χαλκιοπουλιτών κ. Ευάγγελος Τσιούνης τα παρέλαβε από τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Δήμου Αγρινίου κ. Χρήστο Γαρουφαλή και με τους συνεργάτες του στον σύλλογο και εθελοντές μέλη, εργάστηκαν από τις αρχές Αυγούστου στην τοποθέτησή τους, με καθορισμένη χρονολογικά σειρά, μέσα στους ευρύχωρους χώρους του Δημοτικού Σχολείου.
Και έτσι φθάσαμε στις 12 Αυγούστου που το Χαλκιόπουλο, ιδιαίτερη πατρίδα πολλών πνευματικών ανθρώπων, τίμησε για πρώτη φορά έναν Χαλκιοπουλίτη στην καταγωγή, γνωστό παγκοσμίως αλλά άγνωστο στον τόπο του λογοτέχνη, ποιητή, και στοχαστή.
Την έναρξη της εκδήλωσης που τίμησαν με την παρουσία τους πολλοί επισκέπτες-σίγουρα η καλοκαιρινή μπόρα εμπόδισε πολλούς να παραβρεθούνε-έκανε ο κ. Τσιούνης.
Καλωσόρισε τον Δήμαρχο Αμφιλοχίας κ. Γεώργιο Κατσούλα, τον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Χριστόφορο Κουσιουρή, τον Αντιδήμαρχο Οικονομικών και Διοικητικών Υπηρεσιών κ. Ανδρέα Ρεγκούτα, τον Πρόεδρο της Σχολικής Επιτροπής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Δήμου κ. Σεραφείμ Μακρή, τον πρώην Δήμαρχο Ινάχου κ. Αθανάσιο Τουρουνίδη και τον Ζωγράφο, γλύπτη και Καθηγητή Εικαστικών του Δήμου Αγρινίου κ. Αντώνη Ναστούλη. Ο κ. Ναστούλης που υπηρέτησε σαν εικαστικός δάσκαλος για πέντε χρόνια στο Δημοτικό Σχολείο Χαλκιοπούλων, φιλοτέχνησε το πορτραίτο του Κωσταντίνου Χατζόπουλου και το δώρισε στον Σύλλογο. Ο Πρόεδρος κ. Τσιούνης τον ευχαρίστησε και είπε ότι θα το αναρτήσει στα γραφεία του Συλλόγου στην Αθήνα. (το πορτραίτο είναι ακριβές αντίγραφο, αυτού που ζωγράφησε η Φινλανδή σύζυγος του ποιητή Sanny Haggmann (1872-1952).
Ο Πρόεδρος στην συνέχεια ανακοίνωσε το πρόγραμμα της βραδιάς που απαρτίζεται από δυο ενότητες.
Στην πρώτη η φιλόλογος κ. Αλεξάνδρα Χρήστου θα παρουσιάσει τη ζωή και το έργο του Κωσταντίνου Χατζόπουλου. Θα ακολουθήσει με ομιλία της για τον ποιητή η καθηγήτρια Γαλλικής γλώσσας κυρία Μαίρη Χρυσικοπούλου, πρόεδρος του Λαογραφικού – Ιστορικού – Φιλολογικού Μουσείου Αιτ/νίας. Η κυρία Μαίρη είναι η μόνη εν ζωή από τα ιδρυτικά μέλη του φιλολογικού και λογοτεχνικού ομίλου «Κωσταντίνος Χατζόπουλος» που ιδρύθηκε στο Αγρίνιο το μακρινό 1959… Έχει γράψει πολλά βιβλία και επιμελήθηκε την έκδοση του βιβλίου με τίτλο: «Η ζωή μου με τον Κώστα Χατζόπουλο» (Απομνημονεύματα της συζύγου του ποιητή). Ευχαρίστησε και τις δυο κυρίες που δέχτηκαν με χαρά την πρόταση να έρθουν και να μιλήσουν στην βραδιά Χατζόπουλου.
Στην δεύτερη ενότητα θα γίνουν παρουσιάσεις βιβλίων δύο Χαλκιοπουλιτών συγγραφέων, του πολυβραβευμένου Ανδρέα Ι. Μήτσου (παρουσιαστής ο ίδιος), και της κυρίας Χριστίνας Ανδρ. Ταράτσα που θα το παρουσιάσει ο εκπαιδευτικός κ. Βασίλειος Τηγάνης.
Ευχαρίστησε όλους όσους βοήθησαν στην πραγματοποίηση της εκδήλωσης, βασικά τον Δήμαρχο Αγρινίου κύριο Γεώργιο Παπαναστασίου, την Αντιδήμαρχο κυρία Μαρία Παπαγεωργίου και τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή κύριο Χρήστο Γαρουφαλή.
Καλωσόρισε και ευχαρίστησε τον Δήμαρχο Αμφιλοχίας κ. Κατσούλα για την προσφορά του στην κάλυψη ηχητικά των δύο εκδηλώσεων-Μελιού & Χατζόπουλου-και τον κάλεσε στο βήμα για έναν χαιρετισμό.
Ο Δήμαρχος συνεχάρη τον Πρόεδρο για την οργάνωση της πολυήμερης και πολυδιάστατης εκδήλωσης. Και συνεχάρη επίσης όλα τα μέλη του συλλόγου που εργάστηκαν εκτάκτως και μετέφεραν-λόγω της βροχής- την εκδήλωση από το προαύλιο του Σχολείου στις ευρύχωρες αίθουσες και διαδρόμους. Έτσι δεν αναβλήθηκε η προγραμματισμένη εκδήλωση. Προσπαθούμε-είπε-σαν Δήμος να βοηθάμε όλους τους συλλόγους να πραγματοποιούν τις εκδηλώσεις τους. Λόγω των εκδηλώσεων που πρόσφατα πραγματοποιήσαμε για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, παραμένει η εντύπωση ότι ο Βάλτος έβγαλε τους αγωνιστές που έφεραν με τις θυσίες τους και τα κατορθώματα τους την Ελευθερία. Ο Βάλτος όμως έχει βγάλει πέρα από σκληρούς ορεσίβιους αγωνιστές και ανθρώπους του πνεύματος των γραμμάτων και των τεχνών. Αναφέρθηκε στον τιμώμενο Χατζόπουλο, στην Δόρα Στράτου, (η εκδήλωση προς τιμήν της την επομένη ημέρα Σάββατο 13 Αυγούστου αναβλήθηκε λόγω βροχής), στους πολλούς Βαλτινούς συγγραφείς και στους δυο Χαλκιοπουλίτες που απόψε παρουσιάζονται τα συγγράμματά τους στο Χαλκιόπουλο. Ευχήθηκε καλή επιτυχία και με τις ποικίλες εκδηλώσεις των επόμενων ημερών.
Ο κ. Τσιούνης καλωσόρισε στο πάνελ των ομιλητών τις κυρίες Χρήστου και Χρυσικοπούλου. Τόνισε ότι η καταγωγή της κα. Αλεξάνδρας Χρήστου είναι κατά το ήμισυ Χαλκιοπουλίτισσα, κόρη της Λαμπρινής Κουτσιούμπα και του Παπα – Γιώργη Χρήστου από το Μαλατέϊκο, και ότι η κα. Μαίρη Χρυσικοπούλου ήρθε στο Χαλκιόπουλο από την Κάτω Βασιλική Ναυπακτίας όπου διαμένει τα καλοκαίρια.
Η φιλόλογος κυρία Αλεξάνδρα Χρήστου καλησπέρισε όλους και ξεκίνησε την παρουσίαση της ζωής και του έργου που ο Κωσταντίνος Χατζόπουλος άφησε πίσω του. Μίλησε για την καταγωγή του Γιάννη Χατζόπουλου, πατέρα του ποιητή, από το Χαλκιόπουλο, τον γάμο του στο Αγρίνιο και για την πολυμελή οικογένειά του. Συνέχισε με τα σχολικά και φοιτητικά χρόνια του Κωσταντίνου, τις δημοσιεύσεις που έκανε, τα χρόνια της δικηγορίας του στο Αγρίνιο, την στράτευσή του στον αποτυχημένο πόλεμο του 1897, τα ταξίδια του στην βόρειο-δυτική Ευρώπη, στα γραφτά του-ποιήματα και πεζά, τον γάμο του, την εγκατάστασή του στην Ελλάδα το 1914, τις πολύπλευρες δραστηριότητές του και τέλος στον πρόωρο θάνατό του το 1920 πάνω στο καράβι που ταξίδευε για το Πρίντεζι της Ιταλίας. Μίλησε ακόμα για τα ποιήματά του και ένα χαρακτηριστικό ζήτησε από την κυρία Μαίρη να το απαγγείλει.
Και εκείνη με την άψογη προφορά της απάγγειλε το ποίημα «Ασ’ τη βάρκα» από την ποιητική συλλογή «Απλοί τρόποι» :
Ασ’ τη βάρκα στο κύμα όπου θέλει να τρέχει,
ας ορίζει το αέρι τιμόνι, πανί,
τα φτερά άπλωσε πλέρια, άκρη ο κόσμος δεν έχει,
είναι πιο όμορφοι οι άγνωροι πάντα γιαλοί,
η ζωή μια δροσιά είναι, ένα κύμα, ας το φέρει
όπου θέλει το αέρι, όπου ξέρει το αέρι.
…………………………………………..
Η κυρία Μαίρη με την σειρά της καλησπέρισε και ευχαρίστησε όλους τους επισκέπτες στην εκδήλωση. Είπε πόσο πολύ αυτή και φίλοι της από το εξωτερικό, τους οποίους ξενάγησε στον Βάλτο στο παρελθόν, θαυμάσανε τα πανέμορφα τοπία της περιοχής. Μίλησε για Βαλτινούς ανθρώπους των γραμμάτων, δασκάλους-καθηγητές-συγγραφείς, που γνώρισε. Αναφέρθηκε στην συνέχεια στην ακτινοβολία που έχει ο Κωσταντίνος Χατζόπουλος έως τις ημέρες μας. Στην Γαλλία ειδικά τα τελευταία χρόνια τον θεωρούν σαν έναν από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της εποχής του. Μίλησε για εκδηλώσεις που έγιναν πριν αρκετές δεκαετίες, αλλά και πρόσφατα στο Αγρίνιο και στις οποίες έλαβε μέρος. Συγκέντρωσε πολύ υλικό και έκανε δημοσιεύσεις που φωτίζουν πολλές άγνωστες πτυχές προσώπων και καταστάσεων περασμένων εποχών. Το 1998 εκδόθηκαν τα πρακτικά του συνεδρίου για τον Χατζόπουλο. Μίλησε για το βιβλίο της Σάννυ Χατζόπουλου που γράφτηκε το 1933 και μεταφράστηκε από τα Γερμανικά στα Ελληνικά από την κόρη της Σέντα Χατζόπουλου το 1980. Και το οποίο το επιμελήθηκε η ίδια και εκδόθηκε από το Λαογραφικό Μουσείο το 2013. Μίλησε ακόμα για το έργο του Χατζόπουλου που αναγνωρίζεται σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια.
Ο πρόεδρος κ. Τσιούνης ευχαρίστησε τις δύο κυρίες που μίλησαν τόσο αναλυτικά για τον βίο και το έργο του τιμώμενου Κωσταντίνου Χατζόπουλου και κάλεσε στο βήμα τον Χαλκιοπουλίτη γνωστό στο πανελλήνιο αλλά και στο εξωτερικό (μεταφράσεις έργων του σε τέσσερες γλώσσες) συγγραφέα κύριο Ανδρέα Ι. Μήτσου.
Ο κύριος Μήτσου μίλησε για το τελευταίο του βιβλίο που έχει τίτλο «Η Παγίδα, Βίωμα και Γραφή». Μίλησε για αυτό και διάβασε δύο διηγήματα. Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου στην σύντομη περίληψη διαβάζομε: «Ο καθένας μπορεί να πέσει στην παγίδα της γραφής, εάν θελήσει να τακτοποιήσει το παρελθόν του και να κλείσει ανοιχτούς λογαριασμούς…»
Μετά τον κύριο Μήτσου ο κ. Βασίλης Τηγάνης εκπαιδευτικός παρουσίασε την Χαλκιοπουλίτισσα συγγραφέα κυρία Χριστίνα Ταράτσα. Συμμαθητής της στο μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο της Αρωνιάδας στην δεκαετία του 1970, μίλησε για τις μαθητικές του αναμνήσεις. Θυμάται την εννιάχρονη Χριστίνα στα διαλλείματα να απαγγέλει ποιήματά της. Και να λέει ότι όταν μεγαλώσει θα γράφει βιβλία! Και πραγματοποίησε το όνειρό της!
Η ίδια αναφέρθηκε στο βιβλίο της που παρουσιάζεται και έχει τίτλο «Το ταξίδι μας με τη Φαίδρα» και περιγράφει ένα ταξίδι στον δρόμο της «διαφορετικότητας» και αφορά κυρίως στην ισχυρή βούληση κάθε ανθρώπου για έναν ανώτερο σκοπό που ξεπερνά τα όρια του «εαυτού» του. Περιγράφει την ζωή μιας οικογένειας που έχει ένα παιδί με «ιδιαιτερότητες». Την αποδοχή των γονέων της Φαίδρας για την πάθησή της και την ενθάρρυνση με όλη τους στην αγάπη στον τομέα που η κόρη τους είχε φυσικό ταλέντο, στο άθλημα της κολύμβησης. Όλα τα έσοδα από τις πωλήσεις του βιβλίου η συγγραφέας κυρία Ταράτσα θα τα διαθέσει για ενίσχυση του Ναυτικού Αθλητικού Ομίλου Ελληνικού Αργυρούπολης Ατόμων με Αναπηρίες «ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΣ»
Τον ήχο συντόνισε άψογα ο Ηλεκτρονικός κ. Σπύρος Ζαβιτσάνος από την Αμφιλοχία.
Μετά την εκδήλωση κατά την διάρκεια της οποίας έξω ψιχάλιζε, όπως και την προηγούμενη βραδιά ο σύλλογος πρόσφερε σε όλους έναν πλούσιο μπουφέ με ποικίλα εδέσματα, γλυκά, τσίπουρο και αναψυκτικά. Και πάλι το ψήσιμο ήταν προσφορά του κ. Φώτη Επ. Νέστωρα.
Ακολουθεί σύντομο βιογραφικό του Κωσταντίνου Χατζόπουλου.(συντάχθηκε από τον γράφοντα).
«O Κωσταντίνος Χατζόπουλος γεννήθηκε στις 11 Μάη με το παλιό ημερολόγιο (24 με το νέο) το 1868, σαράντα επτά χρόνια μετά την επανάσταση του 1821, στο Αγρίνιο. Πρωτότοκος γιός του έμπορα Γιάννη Χατζόπουλου από το Χαλκιόπουλο Ορεινού Βάλτου και της Θεοφάνης κόρης του αγωνιστή του 21 Σωτήρη Στάϊκου, είχε ακόμα άλλα έξι αδέλφια. Μεγάλωσε στο αρχοντικό του παππού του Σωτήρη και της ανύπανδρης αδελφής του Ελένης Στάϊκου. Πήγε Σχολαρχείο στο Αγρίνιο και γυμνάσιο στο Μεσολόγγι. Στα δεκαέξι του φοίτησε στην Νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Άρχισε να γράφει ποιήματα με το ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός. Στα 23 του ήταν δικηγόρος στο Αγρίνιο. Μετά τρία χρόνια έφυγε για την Αθήνα όπου συναναστράφηκε με ανθρώπους των γραμμάτων. Στον πόλεμο του 1897 υπηρέτησε σαν αξιωματικός. Η αξία του στους κύκλους των λογοτεχνών είχε αρχίσει να αναγνωρίζεται και ο Κωστής Παλαμάς αφιέρωσε ποίημά του στον στρατευμένο Κωσταντίνο Χατζόπουλο. Το 1898-99 εκδόθηκε το πρωτοποριακό περιοδικό «Η Τέχνη» στη δημοτική γλώσσα και ήταν υπεύθυνος της έκδοσης και της διεύθυνσης. Στις αρχές του 1900 ταξίδεψε στην Ευρώπη. Εμπλούτισε τις πολιτιστικές του γνώσεις και τις γνωριμίες του. Ενδιαφέρθηκε για την Ευρωπαϊκή φιλολογία και λογοτεχνία. Στο Πανεπιστήμιο της Δρέσδης στην Γερμανία γνώρισε την Φινλανδέζα Σάννυ Χαίγκμαν ζωγράφο και φοιτήτρια. Παντρεύτηκαν στην Φινλανδία Προτεσταντικά. Γύρισαν μαζί στην Ελλάδα, εγκαταστάθηκαν στο Αγρίνιο και παντρεύτηκαν, σύμφωνα με την Ορθόδοξη εκκλησία. Απέκτησαν μια κόρη την Σέντα-Ελένη. Τα επόμενα χρόνια έμειναν στο Αγρίνιο, στην Αθήνα και στο Μόναχο της Γερμανίας. Με την κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ξαναγύρισαν στην Ελλάδα. Τον Αύγουστο του 1920 ταξιδεύοντας από Κέρκυρα προς το Πρίντεζι της Ιταλίας άφησε την τελευταία του πνοή πάνω στο καράβι… Η ζωή του ήταν σύντομη, δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο του, αλλά η λαμπερή πνευματική ακτινοβολία του, δεν έσβησε στα εκατό χρόνια που πέρασαν. Έναν αιώνα μετά τον πρόωρο θάνατό του, η ποίησή του συγκινεί τους Έλληνες. Το Χαλκιόπουλο, το Αγρίνιο, η Αιτωλοακαρνανία και όλη η Ελλάδα τιμούν με περηφάνια τον άξιο λογοτέχνη διανοητή και ποιητή Κωσταντίνο Χατζόπουλο.
Το Δημοτικό Συμβούλιο του Αγρινίου με απόφασή του το 1932 – πριν 90 χρόνια – έδωσε το όνομά του, στην γνωστή σε όλους πλατεία «Κωσταντίνου Χατζοπούλου». Εκεί στο πάνω μέρος της πλατείας βρισκόταν το σπίτι του ποιητή. Μέχρι τότε η πλατεία ήταν γνωστή σαν «πλατεία υπαίθρου αγοράς».
Να σημειωθεί ότι αρχική κατοικία του Χατζόπουλου ήταν το σπίτι του παππού του Σωτήρη Στάικου, που βρισκόταν στο κτήμα του, στην θέση «Λυκοράχια». Το κτήμα το αγόρασαν στην δεκαετία του 1920 οι Καπνέμποροι του Αγρινίου Παπαστραταίοι και το δώρισαν στον Δήμο Αγρινίου, είναι το γνωστό πάρκο Αγρινίου. Οι Ευεργέτες αδελφοί Παπαστράτου στην νότια πλευρά του κτήματος έχτισαν τα Παπαστράτεια εκπαιδευτήρια, Δημοτικό και Γυμνάσιο, καθώς και την Βιβλιοθήκη και Μουσείο».
Πρώτη προτομή του Κώστα Χατζόπουλου στήθηκε στην ομώνυμη πλατεία το 1956. Φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Κλέαρχο Κουκόπουλο. Η μαρμάρινη αυτή προτομή βρίσκεται τώρα σε μόνιμη έκθεση στην Δημοτική Πινακοθήκη Αγρινίου. Να θυμίσουμε ότι στα αποκαλυπτήρια τότε στην πλατεία Χατζοπούλου παραβρέθηκε και η κόρη του ποιητή κυρία Σέντα-Ελένη Χατζοπούλου με τον σύζυγό της και φυσικά σύσσωμος ο πνευματικός κόσμος-και όχι μόνο-του Αγρινίου.
Ο Δήμος Αγρινίου τιμώντας για δεύτερη φορά τον Κωσταντίνο Χατζόπουλο, στις 24 Μάη του 2008 έστησε την νέα προτομή του στην ομώνυμη πλατεία. Γλύπτης ο γνωστός Αγρινιώτης Βασίλης Παπασάϊκας. Στην τελετή των αποκαλυπτηρίων τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο Αγρινιώτης Ιστορικός πολυγραφότατος συγγραφέας και πρόεδρος του Λογοτεχνικού Ομίλου «Κώστας Χατζόπουλος» Θόδωρος Μ. Πολίτης. Ο Θ.Μ. Πολίτης τρία χρόνια αργότερα το 2011 έγραψε το βιβλίο «Ο ποιητής Κωσταντίνος Χατζόπουλος και τα Απομνημονεύματα της συζύγου του Σάννυ Χαίγκμαν».
Απόστολος Κων. Καρακώστας
