(διαβάζεται σε 4 λεπτά)
Είμαστε, ως χώρα, υπεύθυνοι για την πρόκληση λιγότερο από το 0,18% των παγκόσμιων εκπομπών του φαινομένου θερμοκηπίου. Στη χώρα μας κατοικεί περίπου το 0,14% του παγκόσμιου πληθυσμού. Εκπέμπουμε ίσως λίγο παραπάνω από ό,τι μας αναλογεί. Συγκεκριμένα, με βάση μετρήσεις για το 2019 – που αποτελεί μια ¨αξιόπιστη¨ βάση μέτρησης για εκπομπές, δεδομένου ότι αναμένεται αύξηση των εκπομπών τόσο για το τρέχον έτος όσο και για το επόμενο, μετά την πτώση του 6% το 2020, λόγω πανδημίας – στον καθένα μας αναλογούν περίπου όχι πάνω από 6 τόνοι διοξειδίου του άνθρακα σε ετήσια βάση, έναντι του παγκόσμιου μέσου όρου των 4,4 τόνων ανά άτομο.
Οι πετρελαιοπαραγωγικές χώρες στη Μέση Ανατολή καθώς και χώρες όπως οι ΗΠΑ, Καναδάς, Ρωσία, Νότια Κορέα, Καζακστάν, Ταϊβάν, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία παρουσιάζουν διψήφιο ετήσιο νούμερο εκπομπών κατά κεφαλήν σε τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Αρκετές άλλες χώρες και πιο πολυπληθής από τη δική μας, τόσο εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως Ιαπωνία, Κίνα, Ιράν όσο και εντός της Ε.Ε., όπως Γερμανία, Πολωνία υπερβαίνουν κατά πολύ τον παγκόσμιο μέσο όρο. Δεκάδες άλλες ανεπτυγμένες χώρες παρουσιάζουν υψηλότερο μέσο όρο εκπομπών ανά κάτοικο συγκριτικά με τη χώρα μας.
Με μια πρώτη ματιά θα έλεγε κανείς ότι υπάρχει ισχυρή θετική συσχέτιση μεταξύ του πλούτου κάθε χώρας και των κατά κεφαλήν βλαβερών εκπομπών της. Με άλλα λόγια, αναμένουμε από τις χώρες με υψηλό βιοτικό επίπεδο να έχουν υψηλό αποτύπωμα άνθρακα. Αλλά τούτο δεν ισχύει απόλυτα. Ίσως το πιο αξιόπιστο κριτήριο είναι το μέγεθος της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα για την παραγωγή ενέργειας. Κυρίως ο τρόπος με τον οποίο παράγεται η ηλεκτρική ενέργεια καθορίζει και τη θέση της κάθε χώρας στη σχετική κατάταξη.
Η χώρα μας ήδη έχει μειώσει αρκετά τις βλαβερές εκπομπές σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες, είτε έμμεσα λόγω της οικονομικής κρίσης της δεκαετίας 2010-2020, είτε άμεσα λόγω της ραγδαίας αύξησης του ρόλου των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό μείγμα της χώρας είτε ακόμα και ίσως λόγω της σταδιακής απουσίας μεγάλων και ενεργοβόρων βιομηχανικών δραστηριοτήτων στον παραγωγικό ιστό της χώρας.
Η θέση μας στην παγκόσμια κατάταξη αναμένεται να προσεγγίσει τον παγκόσμιο μέσο όρο, και ίσως να πέσει πιο χαμηλά και για έναν ακόμα λόγο. Διότι, αρκετές χώρες της Αφρικής και της Ασίας, συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας, όπου κατοικεί ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού και το οποίο βρίσκεται στην κλίμακα του ενός (1) τόνου περίπου σε ετήσια βάση, διεκδικούν μερίδιο στην ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας, εντούτοις, υπό όρους της εύκολης λύσης στη χρήση άνθρακα για την κάλυψη των αυξημένων τους αναγκών ενέργειας. Παρά τις προκλήσεις που θέτει η κλιματική κρίση. Ήδη η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων με βάση τον άνθρακα αυξήθηκε σχεδόν κατά 5% το 2021, με κύριους υπεύθυνος την Κίνα, τις ΗΠΑ και την Ινδία.
Για ποιο λόγο όμως αναφέρονται τα πιο πάνω;
Εάν υποθέσουμε ότι ως χώρα έχουμε τη δυνατότητα σήμερα να μηδενίσουμε το ανθρακικό μας αποτύπωμα μας, τούτο προφανώς δεν θα έχει σημαντική επιρροή στο πως εξελίσσεται το κλίμα και η θερμοκρασία της Γης. Με μια καλή προσέγγιση, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι θα ήταν μηδενική.
Βεβαίως δεν υπάρχει λογική στο παραπάνω επιχείρημα, αν θεωρούμε τους εαυτούς μας και τη χώρα μας ισότιμο μέλος της παγκόσμιας κοινότητας.
Έχει σημασία όμως, αρχικά, να κατανοήσουμε ότι έτσι όπως εξελίσσεται η κατάσταση, θα υποστούμε αναπόφευκτα τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής ανεξάρτητα από τις προσπάθειές μας. Σε επόμενο στάδιο και όσο το δυνατόν πιο άμεσα, να αντιληφθούμε ότι σε κάποιες περιοχές, όπως η δική μας στο νότιο κομμάτι της Αιτωλοακαρνανίας, οι συνέπειες, για κάτι που δεν ευθυνόμαστε, ενδέχεται να είναι αρκετά δραματικές. Τέλος, να συμφωνήσουμε ότι τα μέτρα που απαιτούνται για τον μετριασμό των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής στα μέρη μας, είναι τελείως διαφορετικά και εξειδικευμένα ή σύνθετα από αυτά που είθισται να προτείνονται και να δρομολογούνται στο σύνολο των χωρών και των περιφερειών.
Ζούμε περίκλειστοι, σε ένα πολύ ευαίσθητο υδατικό διαμέρισμα το οποίο αποτελείται από πολύπλοκα και διασυνδεδεμένα υδατικά συστήματα όλων των ειδών. Ποτάμια, λίμνες, λεκάνες απορροών με εκβολές, δέλτα και λιμνοθάλασσες, εκτεταμένα παράκτια ύδατα λόγω του μεγάλου μήκους των ακτογραμμών των περιοχών μας βρίσκονται σε μια οριακή ισορροπία. Αν διαταραχθεί – το καμπανάκι του συναγερμού χτύπησε μόλις πρόσφατα – είναι βέβαιο ότι οι πιέσεις που θα ασκηθούν στις περιοχές μας θα είναι τρομακτικές.
Συμφωνούμε ότι δράσεις στους τομείς της ενεργειακής απόδοσης για τη μείωση των εκπομπών σε κτίρια, επιχειρήσεις, εγκαταστάσεις είναι απαραίτητες και αναγκαίες. Δεν υπάρχει πιστεύω αντίρρηση στην υλοποίηση δράσεων στην απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, στην περαιτέρω ανάπτυξη και ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στην εξοικονόμηση και την περαιτέρω μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Είναι θεμιτές οι παρεμβάσεις και τα προληπτικά μέτρα, όπως για παράδειγμα η ενημέρωση του κοινού, με έμφαση στην εκπαίδευση και στην επίτευξη της συλλογικής δουλειάς. Είναι ωραία τα μέτρα για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης και εν γένει των οχημάτων μηδενικών εκπομπών.
Αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε με κάτι άλλο.
Ενόψει της αναπόφευκτης ανόδου της στάθμης της θάλασσας, εδάφη παράκτιων περιοχών με μηδενική υψομετρική διαφορά, εν απουσία προβόλων, αναχωμάτων ή κυματοθραυστών και εν γένει έργων ακτομηχανικής και με υψηλή τρωτότητα σε ενδεχόμενες πιέσεις.
Διάβρωση και αλάτωση του εδάφους που θέτουν σε κίνδυνο ανεπανόρθωτης ζημιάς τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, τους υδάτινους πόρους, το φυσικό μας περιβάλλον και εν γένει τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα των περιοχών μας.
Θα χάσουμε παράκτια εδάφη; Και αν ναι, ποια; Θα απαιτηθούν μετεγκαταστάσεις; Και αν ναι, που και πότε;
Οι ιδιαιτερότητες των περιοχών μας απαιτούν μοναδική και εξιδεικευμένη προσέγγιση στο σχεδιασμό την προετοιμασία και την εφαρμογή των δράσεων και έργων προσαρμογής στην κλιματική κρίση. Είναι στα υπόψη;
Θα ορίσουμε σήμερα τη μοίρα μας ή θα την κλαίμε αύριο;
Καλές Γιορτές !
Χρ. Κ. Χαλαζιάς
agrinionews.gr
