Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας
Μια παλιά ιστορία
Ήταν καθημερινή Απρίλη του 1966 στο καφενείο του Ζάγκα, κάτω από την πλατεία Μπέλλου. Οι συνήθεις θαμώνες συζητούσαν πίνοντας τον πρωινό τους καφέ για «αρχαία» που βρέθηκαν σε χωράφια στην Μακρυνεία.
Ο Θωμάς Μποκώρος, ιδιοκτήτης του διπλανού στεγνοκαθαριστηρίου μπήκε και παράγγειλε τον καφέ του. Περίμενε όρθιος μέχρι να τον βράσει ο Ζάγκας και να τον πάρει να τον πιεί δουλεύοντας στο μαγαζί του. Άκουσε τις συζητήσεις και τους «ειδήμονες» για το πόσες Δραχμές θα έπιαναν στο Μοναστηράκι τα ευρήματα.
Για μια βδομάδα ο Θωμάς έπεσε σε μεγάλη στενοχώρια. Έπινε καφέδες και κάπνιζε ασταμάτητα τα σκέτα τσιγάρα του…
Εγώ δούλευα στο καθαριστήριο τις ελεύθερες από το σχολείο ώρες. Ένα βράδυ μου λέει ξαφνικά. «Αύριο κάτι έχω να κάνω, έλα στο μαγαζί το πρωί στις έξι». Ήταν ο πιο σοβαρός άνθρωπος που ήξερα, δεν θα μου έλεγε κάτι τέτοιο χωρίς λόγο.
Πρωί-πρωί πήγα στο μαγαζί. Εκείνος ήταν εκεί. Κλείδωσε, μου έδωσε το κλειδί και οδηγίες. Τον συνόδεψα δίπλα στο ΚΤΕΛ, εκεί που είναι η ΔΕΗ. Έφυγε με το πρώτο πράσινο 32άρι λεωφορείο για Πάτρα. Ξαναγύρισα στο μαγαζί, άνοιξα και ήρθε και η κοπέλα που σιδέρωνε τα ρούχα με την πρέσα. Μετά τις οκτώ που πήγαν τα παιδιά του σχολείο ήρθε και η γυναίκα του για το ταμείο. Η μέρα κύλησε ήρεμα χωρίς πολύ δουλειά. Παραλαμβάναμε ρούχα για καθάρισμα και παραδίναμε τα έτοιμα. Δεν βάζαμε στο πλυντήριο για πλύσιμο, την δουλειά αυτή την έκανε ο ίδιος ο Θωμάς, γιατί τότε τα κοστούμια και γενικά τα ρούχα ήτανε λίγα και πολύτιμα και δεν ήθελε να δυσαρεστήσει πελάτη.
Γύρισε αργά το απόγευμα πιο πολύ στενοχωρημένος από όταν έφυγε. «Αύριο θα σου πω που πήγα», μου είπε και μου έδωσε ένα δεκάρικο έξτρα να πάω κινηματογράφο στο Παλλάς, Αττικό ή Ιντεάλ, στον εξώστη φυσικά. Στην πλατεία πήγαιναν οι καθηγητές…
Την άλλη μέρα πέρασαν οι φίλοι του Θωμά-δεξιοί και αριστεροί-από το μαγαζί. Μετέφερε σε όλους όσα του είπανε στην Πάτρα στην Αρχαιολογική υπηρεσία που πήγε. Εκεί συνάντησε τον προϊστάμενό της σαν απλός πολίτης. Του είπε το πόσο άδικο είναι ο νομός Αιτωλοακαρνανίας, που ήταν για χίλια χρόνια η κοιτίδα του πολιτισμού στην Δυτική Αρχαία Ελλάδα, να είναι τώρα ένα απέραντο ξέφραγο αμπέλι. Και οι θησαυροί που κρύβονται σ’ αυτή την γη να καταστρέφονται από τα σκαπάνια, λοστούς, τσαπιά και φτυάρια επιτήδειων και τα θραύσματά τους να πουλιούνται όσο-όσο… Ο προϊστάμενος και οι έκπληκτοι υπάλληλοι της υπηρεσίας που τον άκουγαν να μιλάει για τον τόπο του και την ιστορική του αξία, διέκριναν τις γνώσεις του και τα υψηλά ιδανικά που πίστευε και που τον έφθασαν απελπισμένο στην Πάτρα. Δεν μπορούσαν να του απαντήσουν. Τελικά ο προϊστάμενος έσπασε την σιωπή και του είπε: «Διακόσια χρόνια».
Τόσα θα χρειαστεί ο νομός σας για να αναδείξει τα αρχαία του. Τόσα θα χρειαστούν οι υποτυπώσεις υποδομές μας για να καταφέρομε να ανασκάψομε τα πιο ουσιώδη σημεία και το σπουδαιότερο να κατασκευάσομε τα κατάλληλα κτήρια-μουσεία που θα στεγάσουν και θα αναδείξουν τα εκατομμύρια ευρήματα που κρύβει το χώμα στην Αιτωλία και Ακαρνανία. Διακόσια χρόνια ακόμα θα χρειαστούμε για να φθάσομε στο επίπεδο το μορφωτικό, πολιτιστικό και οικονομικό που θα συμβάλουν στην ανάδειξη της ιστορίας του τόπου.
Είσαστε ελάχιστοι όσοι έχετε παρόμοια ιδανικά πέρα από τις αχρείες σκοπιμότητες των πολλών… Πρέπει να κρατήσομε όλα τα ευρήματα θαμμένα εκεί που βρίσκονται…Οι επόμενες γενιές που θα έρθουν και θα έχουν την δυνατότητα, εκείνοι να τα βρουν…Γύρνα στην πόλη σου. Οργάνωσε τους φίλους σου σε φύλακες της μεγάλης ιστορίας μας και προστάτεψε με όποιο τρόπο μπορείς τα αρχαία μας. Αυτά και άλλα πολλά, είπανε στον φλεγόμενο από τα πιστεύω του διαχρονικό Υπέρ-Πατριώτη Θωμά Δ. Μποκώρου, εκείνη την μέρα του Απρίλη του 1965 στην Πάτρα.
Κι εκείνος έβαλε το «λιθαράκι» του στον τόπο. Καβάλα στο «Ζούνταπ» όργωσε την περιοχή μας και στα πλακέ πακέτα των τσιγάρων του-ιδανικό σημειωματάριο της εποχής-κατέγραψε τα αρχαία ερείπια που έβλεπε, όσα έβλεπε, γιατί ήταν-και είναι-καλυμμένα από βάτα και παλιούρια…
Τα βράδια στο πίσω μέρος του καθαριστηρίου μετέφερε τις πρόχειρες σημειώσεις του σε τετράδια, και τον Σεπτέμβρη του 68 και Απρίλη του 69 με δικά του λεφτά εκτύπωσε τα τρία βιβλία του για τα αρχαία του Νομού Αιτωλοακαρνανίας. Τα: «Αιτωλία-Ακαρνανία, Μνημεία-Ήρωες-Θρύλοι» Ι & ΙΙ και «Η Χώρα των Φαιάκων, Αιτωλία-Ακαρνανία»
Το 1974 μαζί με τους φίλους του και ομοϊδεάτες ίδρυσε την Ιστορική Αρχαιολογική Εταιρεία Δυτικής Στερεάς Ελλάδας.
Μια καινούργια ιστορία
Πέρασαν 55 χρόνια από την «παλιά ιστορία» και φθάσαμε σήμερα στο σημείο να υλοποιούνται οι πόθοι των «παλιών» που έβλεπαν τα χρόνια να περνούν χωρίς να γίνεται κάτι για τον τόπο της Αιτωλοακαρνανίας.
18 Δεκέμβρη του 2021, διακόσια χρόνια από την μεγάλη Ελληνική Επανάσταση, μετά από πολλές περιπέτειες που πέρασε η χώρα μας και ο νομός, φθάσαμε στο κορυφαίο επίτευγμα του ανοίγματος στο κοινό του Ξενοκράτειου Μουσείου στο Μεσολόγγι.
Πόσο λαμπρό επίτευγμα! Και είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Βασικά όσων φάνταζαν μακρινά τότε το 1965. Το μορφωτικό-πολιτιστικό-επιστημονικό και οικονομικό επίπεδο της χώρας μας αναπτύχθηκε. Μέσα από τις περίλαμπρες αίθουσες του νέου Μουσείου μπαίνει περήφανα η Αιτωλοακαρνανία στην θέση της ιστορίας που της ανήκει. Το Ξενοκράτειο είναι η απόδειξη. Από τώρα και μπροστά τίποτα δεν συγκρατεί την ορμητική πρόοδο της Αιτωλοακαρνανίας. Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, ο Δήμος Μεσολογγίου, οι επιστήμονες Αρχαιολόγοι, οι ενεργοί πολίτες του τόπου συντομεύουν τα «Διακόσια χρόνια» της παλιάς πρόβλεψης!
Με μεγάλα βήματα στην αναστήλωση των αρχαίων θεάτρων και στην ανάδειξη των πολλών αρχαιολογικών χώρων η Αιτωλοακαρνανία γίνεται πόλος έλξης πανελληνίου και παγκοσμίου ενδιαφέροντος. Η γενιά που τώρα σπουδάζει και οι επόμενες, θα έχουν στην ζωή τους έναν φωτεινό φάρο που στις 18 Δεκέμβρη άναψε στο Μεσολόγγι! Και θα φωτίζει το μέλλον του τόπου το «άναμμα» του φάρου που έκαναν συνεργαζόμενοι άνθρωποι με αγάπη για τον τόπο και διακατεχόμενοι από υψηλά ιδανικά και οράματα. Και αυτοί ήταν παρόντες το Σάββατο το μεσημέρι που άνοιξαν οι πύλες αυτού του κοσμήματος για την πόλη του Μεσολογγίου Μουσείου.
Είδαν αυτοί οι άνθρωποι τις προσπάθειές τους και τις αγωνίες τους τα τελευταία χρόνια να αμείβονται από το εκθαμβωτικό αποτέλεσμα που παρέδωσαν στους πολίτες της Αιτωλοακαρνανίας. Συγχαρητήρια σε όλους όσους συνεργάστηκαν και παρέδωσαν το εντυπωσιακό Ξενοκράτειο Μουσείο στους σημερινούς πολίτες και στις επόμενες γενεές. Δεν γράφω τα ονόματά τους, είναι γνωστοί σε όλους, η Ιστορία τους έχει ήδη καταγράψει σαν τους κορυφαίους συντελεστές στο πολιτιστικό αυτό επίτευγμα.
Απόστολος Κων. Καρακώστας
