Τα θεμέλια της αθλητικής οικοδόμησης, της αθλητικής παιδείας και της ανάπτυξης του αθλητισμού τίθενται αναμφίβολα μέσω της Φυσικής Αγωγής και του Αθλητισμού σε όλες τις βαθμίδες τις εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα η Φυσική Αγωγή και η αθλητική παιδεία αποτελούν ως συστατικό στοιχείο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, χρήσιμο μέσο κοινωνικοποίησης, ψυχολογικής και ηθικής ολοκλήρωσης του νέου ανθρώπου και πρέπει να αποτελούν βασικό στοιχείο της καθημερινής σχολικής δραστηριότητας.
Κεντρικό στοιχείο μιας εναλλακτικής στρατηγικής για την ανάπτυξη του αθλητισμού είναι η στήριξη των τριών πυλώνων:
- της Φυσικής Αγωγής και του αθλητισμού στην εκπαίδευση,
- του αγωνιστικού και σωματειακού ερασιτεχνικού αθλητισμού,
- των δράσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης και του «αθλητισμού για όλους».
Σημαντικό επίσης μερίδιο καταλαμβάνει φυσικά και ο αθλητισμός υψηλών επιδόσεων και ο πρωταθλητισμός.
Η Φυσική Αγωγή πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι έχει την ίδια βαρύτητα και αξία με όλα τα μαθήματα του προγράμματος σπουδών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης δεδομένου ότι, επιπρόσθετα, ως μάθημα συνδέεται άμεσα και καταλυτικά με την υγεία των νέων. Η Φυσική Αγωγή δεν καλλιεργεί απλά κάποιες σωματικές ικανότητες, αλλά συμβάλλει, όταν εφαρμόζεται σωστά, στην εξασφάλιση της υγείας, στη βελτίωση της βιολογικής υποδομής του ανθρώπου. Αντισταθμίζει με σύγχρονα μέσα και μεθόδους το τεράστιο «κινητικό έλλειμμα» που συσσωρεύεται στα παιδιά στις μέρες μας, από την παρατεταμένη καθήλωσή τους στα θρανία, μπροστά στον υπολογιστή, ή στην τηλεόραση. Είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό ότι σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ σε ότι αφορά στην παιδική παχυσαρκία, την τελευταία εικοσαετία τα δεδομένα καταδεικνύουν αυξανόμενο ποσοστό παιδιών και εφήβων με υπερβάλλον σωματικό βάρος (υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά) που κατατάσσει τη χώρα μας στις πρώτες θέσεις στην παιδική παχυσαρκία τόσο στην Ευρώπη όσο και διεθνώς, ενώ για την ηλικία των 13 ετών, η χώρα μας κατείχε την πρώτη θέση ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης.
Ωστόσο εάν εξαιρέσουμε την πολύ σημαντική παρέμβαση της υλοποίησης και εφαρμογής του αντικειμένου της κολύμβησης στο πλαίσιο του μαθήματος Φυσικής Αγωγής στους μαθητές και τις μαθήτριες της Γ΄ Τάξης των Δημοτικών σχολείων της χώρας, από το 2016, η διδασκαλία της Φυσικής Αγωγής στο σχολείο δεν ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες των νέων. Οι παθογένειες του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας οι οποίες έχουν καταγραφεί έως σήμερα, όπως, η κατάργηση της θεσμικής περιφερειακής δομής των Γραφείων Φυσικής Αγωγής το 2012, η κατάργηση των Τμημάτων Αθλητικής Διευκόλυνσης, η κατακόρυφη μείωση του οικονομικού προϋπολογισμού κατά 70% από το 2010, η μείωση των ωρών του μαθήματος σε όλες τις βαθμίδες, η έλλειψη ποιοτικών αθλητικών εγκαταστάσεων στα σχολικά κτίρια, έχουν οδηγήσει την Φυσική Αγωγή ως μέρος της παιδαγωγικής διαδικασίας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, σε συνθήκες υποβάθμισης και «στραγγαλισμού», αντιμετωπίζοντας επίσης πλείστα διαθρωτικά προβλήματα, που αφορούν στη φιλοσοφία, στην ασάφεια των ουσιωδών παιδαγωγικών της στόχων, στην έλλειψη στρατηγικής και οργάνωσης, και στην ελλειπή υποστήριξη του ανθρώπινου δυναμικού.
Σε ότι αφορά στο ανθρώπινο δυναμικό τα οργανικά κενά έχουν παγώσει από το 2011 και από τότε δεν επικαιροποιούνται τα τρέχοντα με αποτέλεσμα η εικόνα που παρουσιάζεται για τον κλάδο της Φυσικής Αγωγής να είναι παρωχημένη, ψευδής και ανυπόστατη, ενώ σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία στους τελευταίους διορισμούς ενώ σχεδόν σε όλους τους κλάδους της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έγινε πλήρωση από 80% έως και 103% των οργανικών κενών, στον κλάδο των ΠΕ 11 έγινε πλήρωση του 37% (102 προσλήψεις σε 276 οργανικά κενά).
Ακόμη πιο τραγική ήταν η κατάσταση στην Πρωτοβάθμια όπου είχαμε κάλυψη της τάξεως του 27% (76 προσλήψεις σε 250 οργανικά κενά)! ενώ με βάση τις ελλείψεις στις κατά τόπους διευθύνσεις, εκπαιδευτικοί εκτός ειδικότητας κάνουν το μάθημα της Φυσικής Αγωγής καταχρηστικά και χωρίς τις απαραίτητες γνώσεις για ασφαλή κάλυψη.
Στην σημερινή πολιτική συγκυρία του νεοφιλελευθερισμού η δημιουργία στον χώρο της Αριστεράς και των προοδευτικών δυνάμεων ενός «Ενιαίου, Κοινωνικού και Δημοκρατικού Συστήματος Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού» με σαφή πολιτικά, κοινωνικά και ανθρωποκεντρικά χαρακτηριστικά αποτελεί μονόδρομο. Το πεδίο της Φυσικής Αγωγής χρήζει ριζικής αναδιάρθρωσης και προοδευτικών παρεμβάσεων που θα αποσκοπούν στην επανένταξή της στη ζωή του σχολείου, στην αναβάθμισή της σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και στην διαμόρφωση μιας διαφορετικής προσέγγισης της επιστήμης με:
- επανένταξη της φυσικής αγωγής στη ζωή του σχολείου, με ικανό χρόνο στο ωρολόγιο πρόγραμμα (τουλάχιστον 3 ώρες εβδομαδιαία σε όλες τις βαθμίδες σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας), κάλυψη των κενών σε καθηγητές Φυσικής Αγωγής,
- εκσυγχρονισμό των αναλυτικών προγραμμάτων φυσικής αγωγής, με έμφαση στη βελτίωση της φυσικής και κινητικής κατάστασης των νέων και την επιστημονική παρακολούθηση της ανάπτυξης τους.
- Δημιουργία φορέα αθλητικής έρευνας σε συνεργασία με ειδικευμένους επιστήμονες για προληπτικό έλεγχο της υγείας των μαθητών & σύνδεση με προγράμματα επιμόρφωσης για ζητήματα διατροφής, πρόληψης ντόπινγκ κλπ
- Εναλλακτικές μορφές Φυσικής Αγωγής, συνδεδεμένες με τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης,
- Αναμόρφωση του μαθητικού αθλητισμού και των σχολικών πρωταθλημάτων,
- Εκσυγχρονισμός των αθλητικών εγκαταστάσεων των σχολικών κτιρίων και θέσπιση της υποχρεωτικής ύπαρξης κλειστού γυμναστηρίου στις νέες σχολικές μονάδες
Είναι αναγκαίο να υπάρξει νέος προσανατολισμός με όλα τα παραπάνω να αποτελούν το βασικό κορμό και την κατεύθυνση για εθνική πολιτική στην Φυσική Αγωγή τον σχολικό αθλητισμό και τον αθλητισμό γενικότερα στη σύγχρονη Ελλάδα, με προνομιακή στήριξη από την πολιτεία η οποία οφείλει να είναι αρωγός του αθλητισμού στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, με σύγχρονες, ασφαλείς και προσβάσιμες σε όλους υποδομές.
*Δρ. Γιάννης Γράψας, Phd., Msc, Φυσικής Αγωγής - Προπονητικής Καλαθοσφαίρισης
