Είμαστε μπροστά σε ΑΠΕ και ενεργειακή μετάβαση, αλλά υπάρχουν κίνδυνοι για ασφάλεια εφοδιασμού και τιμές.
Πολύ καλή επίδοση σε ότι αφορά το δείκτη περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, κυρίως λόγω της επίσπευσης της απολιγιγνιτοποίησης, καταγράφει για τη χώρα μας η έκθεση του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ενέργειας. Ωστόσο επισημαίνονται κίνδυνοι, αφενός μεν σε ότι αφορά την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, αφετέρου, δε, σε ότι αφορά το κόστος της ενέργειας για τους καταναλωτές, οικιακούς και βιομηχανικούς.
Ειδικότερα, η Ελλάδα το 2021 κατατάσσεται στην 39η θέση από τις 100 χώρες, στο δείκτη «World Energy Trilemma» του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ενέργειας (World Energy Council – WEC), παραμένοντας σταθερή σε σχέση με το 2020, και ανεβαίνοντας συνολικά 8 θέσεις σε σχέση με το 2019 (που βρίσκονταν στην 47η θέση).
Μέσω αυτού του δείκτη, που καταρτίζεται ετησίως από το 2010, τα ενεργειακά συστήματα αξιολογούνται σε ετήσια βάση, σε καθεμία από τις ακόλουθες διαστάσεις:
- Ενεργειακή Ασφάλεια: Ικανότητα τους να ανταποκρίνονται αξιόπιστα στην τρέχουσα και μελλοντική ζήτηση ενέργειας, να αντέχουν και να ανακάμπτουν γρήγορα από τυχόν κραδασμούς και διακοπές τροφοδοσίας.
- Ενεργειακής ισονομίας: Ικανότητα τους να παρέχουν καθολική πρόσβαση σε αξιόπιστη, προσιτή και επαρκή ενέργεια.
- Περιβαλλοντική Βιωσιμότητα: Πρόοδος τους στην προσπάθεια μετάβασης σε μηδενικές εκπομπές άνθρακα.
Βασικές επιδόσεις, τάσεις και προοπτικές
Η καλύτερη επίδοση της χώρας βρίσκεται στην διάσταση της Περιβαλλοντική Βιωσιμότητα, με την αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα (λιγνίτης λιγότερο από 15%, ΑΠΕ και φυσικό αέριο αυξημένοι σημαντικά), σε συνδυασμό με τη χαμηλότερη ενεργειακή ένταση, να δικαιολογούν την αναβάθμιση της κατάταξης περιβαλλοντικής βιωσιμότητας στο 25% των χωρών με την καλύτερο επίδοση. Συγκεκριμένα, με βάση την αξιολόγηση του WEC, ο παροπλισμός των λιγνιτικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας συνεχίζεται το 2021, με την Ελλάδα να προχωράει στο κλείσιμο όλων αυτών των περιουσιακών στοιχείων έως το 2023 – εκτός από τη νέα μονάδα Πτολεμαΐδας – επιτρέποντας τη γρήγορη απολιγνιτοποίηση του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας (που στην περίπτωση της Ελλάδας σημαίνει τεράστια εξοικονόμηση κόστους) και τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα. Βεβαίως, όπως σημειώνει το Συμβούλιο, οι κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις και προτεραιότητες πρέπει να ληφθούν υπόψη για μια δίκαιη μετάβαση σε συνδυασμό με τις επενδύσεις καθαρής ενέργειας.
Η χαμηλότερη επίδοση της χώρας βρίσκεται στην διάσταση της Ενεργειακής Ασφάλειας, καθώς η επικείμενη σταδιακή κατάργηση των λιγνιτικών μονάδων ενδέχεται να διακινδυνεύσει την επάρκεια της δυναμικότητας ηλεκτρικής ενέργειας, εάν δεν συνοδεύεται εγκαίρως με επενδύσεις και υποδομές χαμηλών και μηδενικών εκπομπών άνθρακα (π.χ. φυσικό αέριο, ΑΠΕ και αποθήκευση, απόκριση από την πλευρά της ζήτησης, διασυνοριακές διασυνδέσεις). Πράγματι, η πανδημία COVID19 καθυστέρησε προγραμματισμένες επενδύσεις για μεγάλα ενεργειακά έργα, ως εκ τούτου, το σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη βρίσκει την Ελλάδα να χρειάζεται να κατευθύνει ένα μεγάλο μέρος του πακέτου σε έργα ενεργειακής απόδοσης, υποδομών και μείωσης κόστους. Ορισμένες πρωτοβουλίες υποδομών ζωτικής σημασίας όμως προχωρούν, όπως η «Διασύνδεση Αττικής-Κρήτης HVDC», ενισχύοντας περαιτέρω την Ενεργειακή Ασφάλεια.
Όσον αφορά στη διάσταση της Ενεργειακής ισονομίας, ενώ η επίδοση παραμένει σχετικά σταθερή εδώ και αρκετά χρόνια, το 2021 υπάρχει μία μείωση της απόδοσης σε σχέση με το 2020, που μπορεί να αποδοθεί στην αύξηση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας, σε συνδυασμό με την αύξηση της εξάρτησης από τις εισαγωγές και τη μείωση των εισοδημάτων λόγω της πανδημίας COVID19. Όπως επισημαίνει το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ενέργειας, σε αυτή τη διάσταση ελλοχεύει ο μεγαλύτερος κίνδυνος, εξαιτίας του ράλι των τιμών φυσικού αερίου φέτος.
Τι πρέπει να γίνει
Όπως επισημαίνει, μιλώντας στο energypress, ο Δρ. Χάρης Δούκας, Αν. Καθηγητής Ενεργειακής Πολιτικής ΕΜΠ και υπεύθυνος του γραφείου WEC στην Ελλάδα, δεν πρέπει να παραβλέπεται η σημασία και των 3 διαστάσεων στον δείκτη του WEC, της ενεργειακής ασφάλειας, της ενεργειακής ισονομίας και της περιβαλλοντική βιωσιμότητας.
«Η μείωση των εκπομπών σχετίζεται με μία μόνον από τις 3 διαστάσεις, και μοιάζει πως τα τελευταία χρόνια οι άλλες διαστάσεις υποεκτιμήθηκαν από τις περισσότερες χώρες του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ενέργειας. Η σημερινή κρίση στις τιμές ενέργειας, λόγω του φυσικού αερίου, επαναφέρει στην επικαιρότητα τη σημασία της ικανότητας των ενεργειακών συστημάτων να ανταποκρίνονται αξιόπιστα στην τρέχουσα και μελλοντική ζήτηση ενέργειας, να αντέχουν σε κραδασμούς και να παρέχουν οικονομικά προσιτή ενέργεια. Και εδώ πρέπει να γίνει πολύ δουλειά, ειδικά στη χώρα μας, στις απαραίτητες υποδομές σε δίκτυα, διασυνδέσεις και συστήματα αποθήκευσης» τονίζει χαρακτηριστικά.
Επιπλέον, ο κ. Δούκας επισημαίνει πως με βάση την εξέλιξη του δείκτη, και παρά το γεγονός πως βελτιωνόμαστε, απέχουμε ακόμη από το υψηλότερο 25% των πιο ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου και της Ευρώπης. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να προχωρήσουμε πιο δυναμικά και εστιασμένα σε αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας (στα κτίρια και στις μεταφορές) και στην διείσδυση των ανανεώσιμων, για να μειώσουμε την εξάρτηση από εισαγωγές καυσίμων.
Περισσότερες Πληροφορίες
