Η διαβούλευση για την Μεσοχώρα απαιτεί τεκμηριωμένες τοποθετήσεις και όχι ανυπόστατα επιχειρήματα και ψευτοοικολογικά στερεότυπα
Κώστας Γκούμας – Τάσος Μπαρμπούτης*
Επανερχόμαστε στην διαβούλευση για την νέα περιβαλλοντική μελέτη που υπέβαλλε για έγκριση η ΔΕΗ στο αρμόδιο Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος (ΥΠΕΝ) για το υδροηλεκτρικό (ΥΗ) έργο Μεσοχώρας.
Και αυτό γιατίπαρατηρούμε πως βασικά χαρακτηριστικά αυτού του σύνθετου έργου, δυστυχώς, στρεβλώνονται ή/και εργαλειοποιούνται καταλλήλως από ορισμένους (αυτή τη φορά από το Δίκτυο «Μεσοχώρα Αχελώος SOS», δες εδώ {1} το σχετικό δημοσίευμα), με την ελπίδα να «κερδίσουν» οπαδούς γύρω από την «επαναστατική» διεκδίκησή τους για …κατεδάφιση (!) αντί για την αδειοδότηση του έργου.
Θεωρούμε χρήσιμο συνεπώς να εκθέσουμε τις απόψεις μας προσδοκώντας ότι θα προσφέρουμε την πραγματική εικόνα του θέματος στην κοινή γνώμη.
- Για πολλοστή φορά χρησιμοποιούν το αστήρικτο επιχείρημα ότι η Μεσοχώρα δεν αποτελεί αυτοτελές ενεργειακό έργο, επιμένοντας στον ψεύτικο ισχυρισμό ότι συνδέεται με την μεταφορά (εκτροπή) υδάτων προς την λεκάνη Πηνειού.
Το θέμα αυτό,ως γνωστόν, έχει «κλείσει» εδώ και πολλά χρόνια. Η παραγωγή της ενέργειας στην Μεσοχωρα θα γίνεται με αποφάσεις ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ του διαχειριστή (ΔΕΗ).
ΔΕΝ υπάρχουν δεσμεύσεις ως προς την ποσότητα υδάτων που θα «φεύγουν» από την τεχνητή λίμνη Μεσοχώρας και μέσω του αγωγού προσαγωγής (μήκους ~7,5 χλμ. και διαμέτρου 6 μ.) και θα οδηγούνται στον ΥΗ Σταθμό Γλύστρας. Μετά την παραγωγή ενέργειας τα νερά θα οδηγούνται στην παρακείμενη κοίτη του ποταμού Αχελώου, συνεχίζοντας την πορεία τους προς νότο (σημ. όταν δημιουργηθεί και η τεχνητή λίμνη Συκιάς θα εισέρχονται σε αυτήν).
Επίσης ΔΕΝ υπάρχουν δεσμεύσεις – και αυτό είναι καθοριστικό – ως προς την χρονική περίοδο κάθε έτους όπου θα απελευθερώνονται τα νερά της λίμνης Μεσοχώρας για παραγωγή ενέργειας, δεδομένου ότι η ΔΕΗ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ να φυλάσσει ποσότητες για την αρδευτική περίοδο. Δηλαδή, ακριβώς το αντίθετο από εκείνο που θα συμβαίνει (μελλοντικά) στη Συκιά, η οποία θα έχει αυτές τις δεσμεύσεις.
Το ίδιο επίσης συμβαίνει σήμερα με το γνωστό σε όλους ΥΗΕ Ν. Πλαστήρα που έχει δεσμεύσεις, αφενός προς τον ΤΟΕΒ Ταυρωπού (άρδευση για περισσότερα από 115.000 στρ.), αφετέρου προς τον Σύνδεσμο Ύδρευσης Καρδίτσας. Γι’ αυτό τα δυο αυτά ΥΗ έργα θεωρούνται «πολλαπλού σκοπού» και,σε αντιδιαστολή με την Μεσοχώρα,δεν είναι αμιγώς ενεργειακά.
Συνεπώς, παρότι το έργο Μεσοχώρας προβλέπονταν αρχικά να συμβάλλει στην μεταφορά υδάτων στον Θεσσαλικό κάμπο, μετά το 1995, με την απόφαση μείωσης των ποσοτήτων νερού προς μεταφορά, η Μεσοχώρα, «τεχνικά» αλλά και «διοικητικά», κατέστη ένα αμιγώς υδροηλεκτρικό έργο.
Όσα λέγονται για να συνδέσουν την Μεσοχώρα με την μεταφορά (εκτροπή) υδάτων προς τον κάμπο είναι «εκ του πονηρού», σε μια προσπάθεια να δημιουργηθούν συγχύσεις και να ενεργοποιηθούν αντανακλαστικά εναντίον της λειτουργίας της.
Ακόμη και το ΣτΕ, το οποίο στο παρελθόν είχε οδηγηθεί σε παράλογες αποφάσεις* σχετικά με την Μεσοχώρα, στην απόφαση 26/2014 αναγνώρισε με σαφήνεια την ΜΗ ΣΥΝΔΕΣΗ της με την μεταφορά νερού (εκτροπή).
Όσο για τις ευθύνες σχετικά με την επί 20 χρόνια εγκατάλειψή της σχεδόν ολοκληρωμένης Μεσοχώρας, αν και εύκολα προκύπτουν από την απλή ανάγνωση του ιστορικού της υπόθεσης αυτής, στην σημερινή μας ανάρτηση θα αποφύγουμε να υπεισέλθουμε. Ας σκεφθούμε μόνο ότι με βάση το σημερινό ύψος τιμής (χονδρική) της ενέργειας, το ΥΗΕ Μεσοχώρας θα παράγει έσοδα της τάξης των 30 εκατ. ευρώ ετησίως, κάτι που αποδεικνύει τη ζημία που έγινε στην Εθνική Οικονομία όταν το έργο αυτό παρέμενε εγκαταλειμμένο για είκοσι ολόκληρα χρόνια…
Στο σημείο αυτό θα συμπληρώσουμε πως παρότι η Μεσοχώρα δεν σχετίζεται με την άρδευση του Θεσσαλικού κάμπου, εκείνο που δεν είναι ευρέως γνωστό, είναι ότι η Θεσσαλία δεν είναι ελλειμματική μόνο στα νερά αλλά και στην ενέργεια, δηλαδή η παραγωγή ενέργειας υπολείπεται σαφώς από την κατανάλωση. Το πιο χαρακτηριστικό όμως είναι ότι μόνο για τις 33.000 χιλιάδες γεωτρήσεις που λειτουργούν στον κάμπο καταναλώνεται ενέργεια περίπου 700 GWh ετησίως, δηλαδή σχεδόν διπλάσια από την (αναμενόμενη) παραγωγή του ΥΗΕ Μεσοχώρας !
Με βάση αυτό το δεδομένο, η Μεσοχώρα αναμένεται να επηρεάσει καθοριστικά την γενικότερη κατάσταση στον κάμπο, έστω και εάν τα νερά της δεν θα προσφέρουν το δημόσιο αγαθό της άρδευσης αλλά εκείνο της «πράσινης» ενέργειας για την κάλυψη μέρους των αναγκών.
- Όμως στην ικανοποίηση του πάθους ορισμένων για την «κατεδάφιση» της Μεσοχώρας είναι αναγκαία και η «τρομοκράτηση» της κοινής γνώμης για το τι θα συμβεί εάν η Θεσσαλία ενισχυθεί,μέσω του ημιτελούς ταμιευτήρα Συκιάς, με επιπλέον νερά από την ΛΑΠ Ανω Αχελωου (σημ. ήδη από το 1960 ενισχύεται με νερά του π. Μέγδοβα /ταμιευτήρας Ν. Πλαστήρα). Και πάλι λοιπόν επιστρατεύονται επιχειρήματα για «υδροβόρες καλλιέργειες της χημικής (;) γεωργίας», για «κατασπατάληση νερού» κλπ.
———————————————————————————————
* Είναι χαρακτηριστική η τύφλωση ορισμένων δικαστών οι οποίοι στην απόφαση τους 3478/2000 (εισηγητής Κ. Μενουδάκος) ακύρωσαν την απόφαση συνέχισης των έργων, γιατί παρατήρησαν ότι κατακλύζονταν οριακά ένα μοναστήρι στο Μυρόφυλλο (Αγ. Γεώργιος). Μόνο που δεν διάβασαν καλά στον χάρτη ότι η περιοχή αυτή ανήκει στην κατάντη λίμνη Συκιάς και όχι σε εκείνη της Μεσοχώρας, την οποία όμως δυστυχώς, συμπεριέλαβαν στην ακυρωτική τους απόφαση ! Άραγε λάθος ή σκοπιμότητα ; Ίσως η ιστορία δώσει κάποτε απάντηση…….
Όλοι λοιπόν όσοι αναμασούν τα ξεπερασμένα αυτά επιχειρήματα της τελευταίας 40ετίας, ας γνωρίζουν ότι στις σημερινές συνθήκες (κλιματική κρίση, κίνδυνοι ξηρασίας, έντονες πλημμύρες, ανάγκη οικολογικής αποκατάστασης και προστασίας υπόγειων και επιφανειακών οικοσυστημάτων στην ΛΑΠ Πηνειού κλπ.), κυρίαρχα προβλήματα για την Θεσσαλία αποτελούν η ΑΣΦΑΛΕΙΑ από τα νερά και το τεράστιο ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ζήτημα, θέματα που αμφότερα απαιτούν την μέγιστη δυνατή ταμίευση υδάτων και την δημιουργία επαρκών αποθεμάτων πολλαπλής χρησιμότητας, είτε από την ΛΑΠ Αχελώου (με μεταφορά) είτε από την ΛΑΠ Πηνειού (μικροί και μεσαίοι ταμιευτήρες), χωρίς εξαίρεση.
Η «ζήτηση» υδάτων για τους δύο αυτούς βασικούς σκοπούς είναι απολύτως ΑΝΕΛΑΣΤΙΚΗ, ενώ αντίθετα οι αρδευτικές ανάγκες θα προσαρμοστούν (με μια σχετική ελαστικότητα, ανάλογα με τις αρδευόμενες εκτάσεις) ως έναςμόνο από τους σκοπούς αξιοποίησης αυτής της «προσφοράς» νερού που θα επιτευχθεί με την δημιουργία αυτών των έργων ταμίευσης (Συκιά/Αχελώος και έργα στην ΛΑΠ Πηνειού).
- Θα ήταν παράξενο για μας εάν οι «προστάτες» του Αχελώου δεν προσπαθούσαν να προκαλέσουν αντανακλαστικά φόβου και στους φίλους συμπολίτες της Αιτωλοακαρνανίας. Τους ενοχλεί που οι μελετητές της ΜΠΕ Μεσοχώρας διατυπώνουν το αυτονόητο, ότι δηλαδή από την «…λειτουργία της Μεσοχώρας καμία επίπτωση δεν αναμένεται κατάντη των Κρεμαστών» και ότι «δεν έχει επίπτωση στην Αιτωλοακαρνανία, στις εκβολές Αχελώου».
Και εφόσον οι συντάκτες του δημοσιεύματος παριστάνουν ότι έχουν σεβασμό στις αποφάσεις του ΣτΕ, τους υπενθυμίζουμε ότι αυτές ακριβώς τις διαπιστώσεις (περί μη αρνητικών επιπτώσεων) αποδέχεται και η 3478/2000 απόφαση του ΣτΕ, όπου μία προς μία απορρίφθηκαν όλες οι σχετικές αιτιάσεις των προσφευγόντων (το ακυρωτικό αποτέλεσμα της απόφασης προήλθε από την υπόθεση της μονής Αγ. Γεωργίου Μυροφύλλου, που σχολιάσαμε στα προηγούμενα). Αυτό εξάλλου αποδεικνύει ότι το ΣτΕ ούτε «ακύρωσε» τα έργα μεταφορας (εκτροπής), ούτε ήταν δυνατόν να αποφασίσει σχετικά με την σκοπιμότητα τους, απλά ακύρωσε διοικητικές πράξεις με προβλήματα ή παραλείψεις (όπως πχ. η μη πρόβλεψη της κατάκλυσης της μονής που προστατεύεται από διεθνή συνθήκη).
Τέλος, επειδή οι ίδιοι προβληματισμοί είχαν αναπτυχθεί και κατά την διαβούλευση των μελετών για τα Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΥ), υπενθυμίζουμε ότι και οι μελετητές τότε, απαντώντας σε σχετικά ερωτήματα φορέων της Αιτωλοακαρνανίας, απέδειξαν τεκμηριωμένα και χωρίς τοπικιστικού χαρακτήρα επιρροές, ότι ο «Αχελώος στο κατάντη του τμήμα είναι απολύτως ρυθμισμένο σύστημα και δεν μπορεί να επηρεαστεί από την απόληψη 250 εκατ. κυβ. μέτρων χειμερινών απορροών του άνω ρου αυτού» και ότι η ποσότητα μεταφοράς προς ΛΑΠ Πηνειού (εκτροπή) «…στις εκβολές (Αχελώου) αντιστοιχεί στο 6% του μέσου ετήσιου όγκου απορροής» και τέλος καταλήγουν στο «…συμπέρασμα ότι τα όποια τυχόν προβλήματα δεν προκύπτουν από την διαθεσιμότητα γλυκού νερού, αλλά από τον τρόπο διαχείρισής του….. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει περίσσεια διαθέσιμου νερού που μπορεί, αν κριθεί, να εξυπηρετήσει τέτοιες ανάγκες».
Γνωστά βεβαίως όλα αυτά, χρήσιμο όμως να τα υπενθυμίζουμε μιας και κάποιοι έχουν βαλθεί να «κατεδαφίσουν» έργα που πληρώθηκαν από το υστέρημά μας.
Και εδώ προκύπτει ένα ακόμη ερώτημα: Εφόσον, όπως λένε, η Αιτωλοακαρνανία «γνωρίζει από πρώτο χέρι τις επιπτώσεις από την λειτουργία τεσσάρων μεγάλων φραγμάτων» (σημ. εννοούν ΥΗ έργων), με επιπτώσεις στο «μικροκλίμα, εκβολές (Αχελώου), ψάρια, πουλιά», τι προτίθενται να πράξουν για τα τέσσερα αυτά ιστορικά έργα; Βρίσκονται και αυτά στο στόχαστρο της βαρβαρότητας για κατεδάφιση, όπως προετοιμάζονται να πράξουν στη Μεσοχώρα; Και εάν όχι με ποιο σκεπτικό τα εξαιρούν;
Και αφού, παρότι «κατεδαφιστές» και «επαναστάτες», δείχνουν να σέβονται την θεσμική λειτουργία της χώρας (πχ. αποφάσεις ΣτΕ, συμμετοχή στη διαβούλευση ΜΠΕ Μεσοχώραςκλπ,), ας εξηγήσουν στον Ελληνικό λαό,από πού αντλούν την δημοκρατική νομιμοποίηση για τις βάρβαρες, ανεύθυνες και παράλογες προθέσεις κατεδάφισης; Επίσης, τι προτείνουν για την εξασφάλιση των αναγκαίων οικονομικών πόρων για την μελέτη, τις εργασίες κατεδάφισης, την απομάκρυνση των τεράστιων όγκων σκυροδεμάτων και χωματισμών, την καταστροφή του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού και βεβαίως την απαραίτητη αποζημίωση του «κυρίου» των έργων, δηλαδή την ΔΕΗ; Θα πρέπει αυτές να επιβαρύνουν τον Ελληνικό λαό ή μήπως έχουν σκεφθεί κάποια πιο «υπεύθυνη» εναλλακτική λύση ;
- Ενδιαφέρον παρουσιάζει και μια αποστροφή στους ισχυρισμούς των «κατεδαφιστών», ότι δηλαδή υπάρχουν «κεντρικές πολιτικές αποφάσεις που (τις) υποδεικνύουν τα εργολαβικά ενεργειακά λόμπι».
Μετά τα όσα συμβαίνουν στον ενεργειακό τομέα θα είμασταν οι τελευταίοι που θα αρνηθούμε την επίδραση ισχυρών επιχειρηματικών συμφερόντων στις κυβερνητικές επιλογές. Η δική μας όμως οπτική είναι ότι η ΥΗ ενέργεια δεν εμπίπτει στις βασικές προτεραιότητες των επιχειρηματικών ομίλων, και ότι αρκετοί ολιγάρχες της ενέργειας έχουν ισχυρό ενδιαφέρον να μην τεθεί άμεσα (ίσως και ποτέ) σε λειτουργία η Μεσοχώρα, η οποία αντικειμενικά περιορίζει το δικό τους πεδίο επενδύσεων και κερδοφορίας (πχ. φυσικό αέριο, ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά).
Εξάλλου και οι δύο τουλάχιστον τελευταίες κυβερνήσεις πριμοδοτούν αυτά ακριβώς τα έργα, έχοντας εξοστρακίσει πλήρως την ΥΗ ενέργεια (πλην της ολοκληρωμένης Μεσοχώρα) από τους ενεργειακούς τους σχεδιασμούς (δες ΕΣΕΚ Σταθάκη/2018 και Χατζηδάκη/2020).
Ας αφήσουν λοιπόν κατά μέρος τις εύκολες «επαναστατικές» και «αντισυστημικές» κορώνες και ας παραδεχθούν το προφανές, ότι δηλαδή οι μόνοι που αντικειμενικά συμπίπτουν με τις δογματικές τους εμμονές να μην λειτουργήσει το ΥΗ συγκρότημα Μεσοχώρας (ιδιαίτερα μετά την σχετική μετατόπιση υπέρ του έργου από τον ΣΥΡΙΖΑ και μέρους των οικολόγων) είναι κάποια ολιγοπώλια του ενεργειακού τομέα και κανείς άλλος.
Ας συνειδητοποιήσουν επίσης ότι η υπόθεση της Μεσοχώρας δεν γυρίζει πίσω.
Πέραν της λειτουργίας (το ταχύτερο δυνατό) του έργου και απόδοσης του οικονομικού αλλά και οικολογικού οφέλους (παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ) από αυτό, το μείζον θέμα είναι η δίκαιη αποζημίωση των κατοίκων Μεσοχώρας και η αποκατάσταση των περιουσιών τους.
Εξάλλου, όπως η μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων έχει ήδη απομονώσει τους πάσης φύσεως κήρυκες του μίσους κατά του έργου και του διχασμού της τοπικής κοινωνίας, έτσι συνολικά και η κοινή γνώμη της χώρας έχει αντιληφθεί το «παιχνίδι» των αρνητών – κατεδαφιστών και τους έχει οριστικά καταδικάσει σε ανυποληψία και απομόνωση.
*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κ. Ε
*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔ-Θ
{1}(7/10/2021)«Η μελέτη για το φράγμα Μεσοχώρας μιλά και για εκτροπή του Αχελώου»:
agrinionews.gr
