Η διεξαγωγή των επισήμων ελέγχων με την κατάλληλη συχνότητα αποτελεί διαχρονικά πάγια υποχρέωση για τις αρμόδιες αρχές ελέγχου.
Τα στοιχεία τα οποία οι αρχές ελέγχου οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τους, αφορούν:
α. τον κίνδυνο, ο οποίος δεν σχετίζεται μόνο με την ασφάλεια, αλλά και με παραμέτρους ποιότητας των τροφίμων,
β. τις παραπλανητικές & δόλιες πρακτικές σε βάρος των καταναλωτών/πελατών,
γ. το ιστορικό των επιχειρήσεων αναφορικά με τα αποτελέσματα των επισήμων ελέγχων σε αυτές στο παρελθόν,
δ. την αξιοπιστία των ιδίων ελέγχων των επιχειρήσεων,
ε. κάθε πληροφορία για τέλεση μη συμμορφώσεων που τις αφορούν.
Τα κριτήρια για την κατάταξη των επιχειρήσεων τροφίμων σε κατηγορίες επικινδυνότητας έχουν ως εξής:
Α. Εγγενής επικινδυνότητα
Ι. Επικινδυνότητα ανάλογα με το είδος της επιχείρησης.
Αποτελεί βασικό και σταθερό πυλώνα που καθορίζει την επικινδυνότητα κατατάσσοντας τις επιχειρήσεις σε Υψηλής (Υ), Μεσαίας (Μ) και Χαμηλής (Χ) επικινδυνότητας σύμφωνα με τον Πίνακα του Παραρτήματος της ΚΥΑ. Ο επικαιροποιημένος Πίνακας έχει εμπλουτιστεί σε σχέση με τον αντίστοιχο πίνακα του «Οδηγού Κατάταξης των επιχειρήσεων τροφίμων σε κατηγορίες επικινδυνότητας και τον προσδιορισμό της συχνότητας επιθεώρησης του 2017» για όλες τις επιχειρήσεις τροφίμων που δραστηριοποιούνται μετά την πρωτογενή παραγωγή.
ΙΙ. Μέγεθος της επιχείρησης.
Το μέγεθος της επιχείρησης καθορίζεται από τον αριθμό των εργαζομένων σε αυτήν και κατατάσσει τις επιχειρήσεις σε Μεγάλες, Μεσαίες, Μικρές και Πολύ Μικρές.
Β. Δυναμική επικινδυνότητα.
Η δυναμική επικινδυνότητα εκφράζει τη μεταβαλλόμενη με την πάροδο του χρόνου επικινδυνότητα μιας επιχείρησης, όπως καθορίζεται από το βαθμό συμμόρφωσης της επιχείρησης με την ισχύουσα νομοθεσία των τροφίμων. Καθορίζεται από τις εξής παραμέτρους:
Ι. Το επίπεδο συμμόρφωσης κατά τον τελευταίο τακτικό έλεγχο όπως αποτυπώνεται στα έντυπα ελέγχου.
Στα νέα έντυπα ελέγχου έχει υιοθετηθεί η προσέγγιση της βαθμολόγησης με απώτερο σκοπό την ομοιομορφία στη λήψη απόφασης σχετικά με το αποτέλεσμα του ελέγχου και την κατά το δυνατό αντικειμενική απεικόνιση της χαμηλής, μεσαίας ή υψηλής συμμόρφωσης της επιχείρησης.
ΙΙ. Την εκτίμηση της αξιοπιστίας και αποτελεσματικότητας των ίδιων ελέγχων. Προσμετράται το αποτέλεσμα του Κεφαλαίου Ι «Συστήματα Διαδικασίες» των νέων εντύπων ελέγχου όπου αποτυπώνεται η συμμόρφωση της επιχείρησης ως προς την ανάπτυξη και εφαρμογή συστήματος αυτοελέγχου με βάση την κλίμακα της χαμηλής, μεσαίας ή υψηλής συμμόρφωσης.
ΙΙΙ.Το ιστορικό συμμόρφωσης της επιχείρησης στις απαιτήσεις της νομοθεσίας. Συνεκτιμώνται τα αποτελέσματα των τριών τελευταίων ελέγχων ως προς την ενδεχόμενη λήψη διοικητικών μέτρων συμμόρφωσης, κυρώσεων, ή ανταπόκρισης της επιχείρησης σε συστάσεις με την ανάληψη διορθωτικών ενεργειών.
IV. Την υπαιτιότητα της επιχείρησης σε διατροφικά περιστατικά ή την εμπλοκή της σε σοβαρά περιστατικά εκούσιων δόλιων πρακτικών κυρίως ως προ τη φύση, την ταυτότητα, τις ιδιότητες, τη σύνθεση, την ποσότητα, τη διατηρησιμότητα, τη χώρα καταγωγής ή προέλευσης κλπ.
Αφορούν υποθέσεις για την διαχείριση των οποίων ενεργοποιούνται σχέδια έκτακτης ανάγκης σύμφωνα με το άρθρο 115 του Καν 2017/625 ή και την Εκτελεστική Απόφαση 2019/300 περί διαχείρισης κρίσεων. Η παράμετρος αυτή διατυπώνεται με το ΝΑΙ/ΟΧΙ.
Σύστημα βαθμολόγησης/Συχνότητα ελέγχων
1. Το σύστημα βαθμολόγησης αναπτύχτηκε με την παραμετροποίηση των παραγόντων οι οποίοι καθορίζουν την επικινδυνότητα σε συνδυασμό με συντελεστές βαρύτητας και στη βάση αυτού αναπτύχθηκαν οι πίνακες του άρθρου 3, όπου η προσμέτρηση των βαθμών της τελευταίας στήλης καθορίζει την συνολική επικινδυνότητα της επιχείρησης.
Γίνεται κατανοητό ότι όσο μεγαλύτερη είναι η συνολική βαθμολογία της επιχείρησης, υποδηλώνει υψηλότερη επικινδυνότητα και απαιτεί συχνότερα επίπεδα επιτήρησης σε σχέση με επιχειρήσεις χαμηλότερης διαβάθμισης. Στο παράρτημα που ακολουθεί παρατίθενται παραδείγματα εφαρμογής.
2. Ο πίνακας του άρθρου 4, ως προς τον προσδιορισμό της συχνότητας, αποδίδει το συσχετισμό των τριών επίπεδων κατάταξης επικινδυνότητας με την προτεινόμενη συχνότητα. Ο χρόνος μεταξύ των τακτικών επιθεωρήσεων κυμαίνεται από έξι μήνες για τις επιχειρήσεις υψηλού κινδύνου έως 18 μήνες, από ένα (1) έτος μέχρι δύο (2) έτη για επιχειρήσεις μέσης επικινδυνότητας και 18 μήνες έως τρία (3) έτη για επιχειρήσεις με χαμηλό κίνδυνο. Η πρόβλεψη εύρους στην συχνότητα διευκολύνει τη ρύθμιση της επιθεώρησης με βάση τις ιδιαιτερότητες της επιχείρησης και τις υπηρεσιακές δυνατότητες.
3. Η πλήρης αξιολόγηση της επιχείρησης πρέπει να ολοκληρώνεται μετά από κάθε τακτικό έλεγχο. Η αξιολόγηση μπορεί επίσης να πραγματοποιείται μετά από τυχόν ενδιάμεσους ελέγχους στοχευμένου χαρακτήρα, αν έχουν συλλεχθεί επαρκή στοιχεία για την επανακατατάξη της επιχείρησης ή όταν το καθεστώς λειτουργίας και ανταπόκρισης της έχει διαφοροποιηθεί σοβαρά. Κατά βάση τα ευρήματα των ενδιάμεσων ελέγχων τροφοδοτούν το ιστορικό της επιχείρησης και αξιοποιούνται στον επόμενο επαναπροσδιορισμό της συχνότητας.
4. Διευκρινίζεται ότι η προκύπτουσα υποδεικνυόμενη συχνότητα δεν δεσμεύει τις Αρμόδιες Αρχές για επιθεωρήσεις που γίνονται:
- ανεξάρτητα από το επίπεδο επικινδυνότητας και αφορούν την έκδοση πιστοποιητικών ή βεβαιώσεων σε υποστήριξη του τομέα των εξαγωγών τροφίμων.
- σε έκτακτη βάση λόγω ειδικών περιστάσεων ή
- σε εφαρμογή πρόσθετων απαιτήσεων ελέγχου, που υπαγορεύουν ειδικές συχνότητες.
5. Σε εφαρμογή της παραγράφου 5 του άρθρου 4 της ΚΥΑ, θα υπάρξουν αναλυτικές οδηγίες και οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται από τις επιχειρήσεις που διαθέτουν πιστοποιημένο σύστημα διαχείρισης ποιότητας για την αξιοποίηση της δυνατότητας μείωσης της συχνότητας των ελέγχων σε αυτές.
Παράδειγμα 1
Επιχείρηση παραγωγής και μεταποίησης προϊόντων γάλακτος με 280 εργαζόμενους. κατά τον τελευταίο πλήρη έλεγχο από την Αρμόδια Αρχή διαπιστώθηκε ότι έχει συνολικά υψηλό επίπεδο συμμόρφωσης. Η επίδοσή της στο Α κεφάλαιο του εντύπου ελέγχου είναι υψηλής συμμόρφωση και έχει ένα πολύ καλό ιστορικό, υψηλής συμμόρφωσης και ανταπόκρισής της σε συστάσεις. Επιπλέον, δεν έχει εμπλακεί σε σοβαρά περιστατικά δόλιων πρακτικών ή ασφάλειας των προϊόντων της.
Η βαθμολογία της σύμφωνα με το άρθρο 3 αναλύεται ως εξής:
Εγγενείς δείκτες
Α1. Χαρακτηρίζεται ως υψηλής επικινδυνότητας σύμφωνα με το Παράρτημα της ΚΥΑ, οπότε της αποδίδονται 30Χ30% = 9 βαθμοί.
Α2. Χαρακτηρίζεται ως μεγάλη οπότε αποδίδονται 30Χ10%=3 βαθμοί
Δείκτες συμμόρφωσης
Β1. Υψηλή συμμόρφωση κατά τον τελευταίο έλεγχο, οπότε αποδίδονται 10Χ20%=2 βαθμοί
Β2. Υψηλή συμμόρφωση ως προς την αξιοπιστία/αποτελεσματικότητα των ίδιων ελέγχων οπότε αποδίδονται 10Χ10% = 1 βαθμός
Β3. Έχει υψηλή συμμόρφωση ως προς το ιστορικό οπότε αποδίδονται 10Χ20% = 2 βαθμοί
Β4. Μη εμπλοκή σε περιστατικά, 0 βαθμοί. Σύνολο: 9+3+2+1+2+0=17 βαθμοί.
Συμπέρασμα: Η επιχείρηση χαρακτηρίζεται ως μέσης επικινδυνότητας και σύμφωνα με το άρθρο 4 συνιστάται να επιθεωρείται 1 φορά στους 12-24 μήνες.
Παράδειγμα 2
Μεγάλη επιχείρηση παρασκευής αλλαντικών με 300 εργαζόμενους στον τελευταίο έλεγχο διαπιστώθηκε μέσης συμμόρφωσης και η επίδοσή της στο ΚΕΦ. 1 του εντύπου ελέγχου ήταν επίσης μέση. Στους τελευταίους 3 ελέγχους που έχουν διεξαχθεί παρατηρήθηκε πολύ μικρή ανταπόκρισή της στις συστάσεις και δεν έχει εμπλακεί σε διατροφικό περιστατικό ή περιστατικό παραπλάνησης.
Η συχνότητα επιθεώρησης υπολογίζεται με βάση τη βαθμολογία της ως εξής:
Εγγενείς δείκτες
Α1. Χαρακτηρίζεται ως υψηλής επικινδυνότητας σύμφωνα με το Παράρτημα της ΚΥΑ, οπότε της αποδίδονται 30Χ30% = 9 βαθμοί.
Α2. Χαρακτηρίζεται ως μεγάλη οπότε αποδίδονται 30Χ10%= 3 βαθμοί
Δείκτες συμμόρφωσης
Β1. Μέση συμμόρφωση κατά τον τελευταίο έλεγχο, οπότε αποδίδονται 20Χ20%= 4 βαθμοί
Β2. Υψηλή συμμόρφωση ως προς την αξιοπιστία/αποτελεσματικότητα των ίδιων ελέγχων οπότε αποδίδονται 10Χ10% = 1 βαθμός
Β3. Έχει μερική συμμόρφωση ως προς το ιστορικό οπότε αποδίδονται 20Χ20% = 4 βαθμοί
Β4. Μη εμπλοκή σε περιστατικά, 0 βαθμοί.
Σύνολο: 9+3+4+1+4+0=21 βαθμοί.
Συμπέρασμα: Η επιχείρηση χαρακτηρίζεται ως υψηλής επικινδυνότητας και σύμφωνα με το άρθρο 4 συνιστάται να επιθεωρείται 1 φορά στους 6-18 μήνες.
Παράδειγμα 3
Εστιατόριο με 12 εργαζόμενους, στον τελευταίο έλεγχο διαπιστώθηκε μέσης συμμόρφωσης και η επίδοσή του στο ΚΕΦ. 1 του εντύπου ελέγχου ήταν υψηλή. Επίσης, παρατηρήθηκε ότι προσαρμόστηκε στις περισσότερες συστάσεις που του έγιναν στους τελευταίους 3 ελέγχους και δεν έχει εμπλακεί σε διατροφικό περιστατικό ή περιστατικό παραπλάνησης.
Η συχνότητα επιθεώρησης υπολογίζεται με βάση τη βαθμολογία της ως εξής:
Εγγενείς δείκτες
Α1. Χαρακτηρίζεται ως μέσης επικινδυνότητας σύμφωνα με το Παράρτημα της ΚΥΑ, οπότε της αποδίδονται 20Χ30%= 6 βαθμοί.
Α2. Χαρακτηρίζεται ως μικρή επιχείρηση οπότε αποδίδεται10Χ10%= 1 βαθμός
Δείκτες συμμόρφωσης
Β1. Μέση συμμόρφωση κατά τον τελευταίο έλεγχο, οπότε αποδίδονται 20Χ20%= 4 βαθμοί.
Β2. Υψηλή συμμόρφωση ως προς την αξιοπιστία/αποτελεσματικότητα των ίδιων ελέγχων οπότε αποδίδονται 10Χ10%= 1 βαθμός
Β3. Έχει συμμόρφωση ως προς το ιστορικό κατά το πλείστο οπότε οπότε αποδίδονται 10Χ20%= 2 βαθμοί
Β4. Μη εμπλοκή σε περιστατικά, 0 βαθμοί.
Σύνολο: 6+1+4+1+2+0=14 βαθμοί.
Συμπέρασμα: Η επιχείρηση χαρακτηρίζεται ως μέσης επικινδυνότητας και σύμφωνα με το άρθρο 4 συνιστάται να επιθεωρείται πλήρως 1 φορά στους 12-24 μήνες.
