"Ο διάλογος για τις επιδοτήσεις πρέπει να ανοίξει τώρα και να μπει μπροστά η παραγωγή".
Ο άνθρωπος που βρέθηκε σε θέσεις-κλειδιά κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο (2007-2013) της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και αποτελεί έναν από τους εισηγητές του μοντέλου κατανομής των αγροτικών επιδοτήσεων που εφαρμόζει η Ελλάδα εδώ και 7 χρόνια, με τις τρεις περιφέρειες (δενδρώνες, αροτραία, βοσκότοποι) είναι ο Μόσχος Κορασίδης.
Με αφετηρία τη θέση του διευθυντή του ΟΠΕΚΕΠΕ το 2006 έχει περάσει από την ηγεσία του Οργανισμού και από τη Γενική Γραμματεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ενώ το 2019 ήταν υποψήφιος βουλευτής με το Κίνημα Αλλαγής.
Ο κ. Κορασίδης μας εξηγεί τον πυρήνα της λογικής της «παραγωγικής αξιοποίησης» των κοινοτικών ενισχύσεων, μακριά από τη συζήτηση ενός «μοιράσματος επιδοτήσεων» και πιο κοντά στις ανάγκες των αγροτών, του περιβάλλοντος, αλλά και πιο κοντά στη συζήτηση που διεξάγεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Agro24: Το πιο μεγάλο διακύβευμα σε κάθε συζήτηση για την ΚΑΠ είναι η διατήρηση των ιστορικών δικαιωμάτων ενισχύσεων ή όχι. Είναι ένα δίλημμα που έχει ή δεν έχει βάση και γιατί;
Μόσχος Κορασίδης: Όχι, δεν είναι η διατήρηση των ιστορικών δικαιωμάτων. Το πιο μεγάλο διακύβευμα είναι να διατηρήσει η χώρα μας τους πόρους της ΚΑΠ στο ιστορικά υψηλό επίπεδο που έχει πετύχει για σειρά ετών, από τότε που εφαρμόστηκε η ενιαία ενίσχυση, όσον αφορά το ύψος της αξίας των δικαιωμάτων ανά στρέμμα. Πρόκειται για μια ιστορική επιτυχία, στην οποία το Κίνημα Αλλαγής- ΠΑΣΟΚ έχει συμβάλλει καθοριστικά με τη διαχείριση των πόρων μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εφόσον αυτό το επίπεδο διατηρείται, τότε θα έχουμε το συνακόλουθο να έχουμε τα υψηλότερα δικαιώματα ανά στρέμμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μας περνάει μόνο η Μάλτα, που έχει πολύ μικρή καλλιεργούμενη έκταση.
Άρα το θέμα δεν είναι αν θα διατηρηθεί το καθεστώς των ιστορικών δικαιωμάτων, αλλά το αν ο γεωργικός τομέας της χώρας μας θα λαμβάνει το υψηλό αυτό ποσό ενισχύσεων, που πλησιάζει τα 20 δισ. ευρώ σε κάθε προγραμματική περίοδο (Ι και ΙΙ πυλώνας) και που είναι καθοριστικό στη διατήρηση της παραγωγικής δυναμικότητας της ελληνικής γεωργίας και της ανάπτυξης της υπαίθρου.
Η συζήτηση για τα «ιστορικά» δικαιώματα καταντά ένας ελληνικός νεολογισμός. Δεν οδηγεί πουθενά. Ξεχνάμε την παραγωγική αξιοποίηση αυτού του σημαντικού οικονομικού πόρου. Ξεχνάμε και ότι τα «ιστορικά» δικαιώματα έχουν δημιουργηθεί από ενισχύσεις στην παραγωγή. Δεν βγήκαν με παρθενογένεση. Απλώς επειδή ήταν συνδεδεμένη η ενίσχυση με την παραγωγή, το κυνήγι της αύξησης των ενισχύσεων οδηγούσε σε αύξηση της παραγωγής σε ορισμένα προϊόντα, των οποίων η διαχείριση ήταν προβληματική και περιβαλλοντικά επιζήμια λογω των εισροών. Γι’ αυτό και προκρίθηκε η ενίσχυση με βάση την έκταση. Αυτό ήταν το διακύβευμα από το 2003 και μετά.
Agro24: Ήταν σωστή η επιλογή του συστήματος των τριών περιφερειών το 2014;
Μόσχος Κορασίδης: Ήταν πολύ σωστή. Τρεις ήταν οι στόχοι στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο, εφόσον είχαν αλλάξει τα δεδομένα:
- Να εξυπηρετηθεί η σύγκλιση της αξίας των δικαιωμάτων, γι’ αυτό είχαμε 6% ετησίως σε 5 χρόνια και, αν λάβουμε υπόψη και τα ποσά του δεύτερου πυλώνα για την εξισωτική αποζημίωση και τις περισσότερες συνδεδεμένες το συνολικό ποσοστό της σύγκλισης στην πενταετία 2015-2019, ξεπερνάει το 35-40%.
- Διαχωρισμός ζωνών δικαιωμάτων σε τρεις ώστε να υπάρχει αντιστοιχία με το επίπεδο του κόστους παραγωγής σε κάθε ζώνη. Τα βοσκοτόπια έχουν άλλο κόστος διατήρησης, άλλο κόστος οι αροτραίες καλλιέργειες για την καλλιέργεια κάθε έτος και διαφορετικό και αυξημένο κόστος οι δενδρώδεις που εμπεριέχουν και σημαντικές επενδύσεις και πολυετείς αποσβέσεις και δεσμεύσεις.
- Να μην καταρρεύσουν οι υφιστάμενες παραγωγικές εκμεταλλεύσεις από την αιφνιδιαστική αλλαγή των ενισχύσεων, γιατί είχαν π.χ αγοράσει μηχανήματα με δάνεια ή είχαν προβεί σε επενδύσεις χρήσιμες για την αύξηση της παραγωγικότητας της εκμετάλλευσής τους.
Το ότι ήταν πολύ σωστή επιλογή φάνηκε από την τάση που έδειξε ότι εν μέσω κρίσης η αγροτική παραγωγή κρατήθηκε σε σταθερά υψηλά επίπεδα και το 2020 είχαμε για πρώτη φορά θετικό εμπορικό ισοζύγιο στα αγροτικά προϊόντα και στην μεταποίηση. Αυτό δείχνει ότι ο σχεδιασμός των δικαιωμάτων βοήθησε στο να κρατηθεί ζωντανό το παραγωγικό δυναμικό της χώρας παρά την κρίση.
Η άλλη πρόβλεψη για διάθεση σημαντικού τμήματος της στήριξης που είχε προβλεφθεί το 2014 για τους νέους (αυξημένα δικαιώματα για τους νέους ηλικιακά γεωργούς και εθνικό απόθεμα για την είσοδο νέων κατά βάση) λειτούργησε ως ένα βαθμό ικανοποιητικά. Δυστυχώς, λόγω κακής πρόνοιας στη διαχείριση του εθνικού αποθέματος, η στρέβλωση ήταν ισχυρή και αντί να προορίζεται για την ενθάρρυνση της εισαγωγής των νέων γεωργών στο παραγωγικό δυναμικό, που είναι και το κύριο διαρθρωτικό πρόβλημα της χώρας, κατάντησε σε αρκετές περιπτώσεις να ωφελεί επιτήδειους κυνηγούς επιδοτήσεων.
Agro24: Πώς φτάσαμε τότε στην απόφαση των τριών περιφερειών;
Μόσχος Κορασίδης: Στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο είχε επικρατήσει στην αρχή (2013) μία αφοριστικά απλοποιημένη σκέψη, το λεγόμενο “flat rate”, δηλαδή βοσκοτόπια, αροτραίες και δενδρώδεις καλλιέργειες να πάρουν μία απλή ενίσχυση. Αυτό θα οδηγούσε από το 2015 και μετά σε σοβαρή στρέβλωση, δεν θα βοηθούσε πρακτικά κανέναν. Ήταν περισσότερο μια υπολογιστική διαδικασία, άρα αντιμετωπίζαμε έναν εθνικό πόρο καθαρά λογιστικά. Είναι γνωστός ο “χαρτοπόλεμος” που είχε ανοίξει και τότε με τους καθαρά λογιστικούς όρους από ειδήμονες του “flat rate”και μη πόσο χάνει και πόσο κερδίζει μια περιοχή. Υπήρξαν μάλιστα και αντιδράσεις από διάφορους φορείς και από υπηρεσίες στο να υιοθετηθεί κάποια άλλη πιο παραγωγική σκέψη.
Τελικά, την τελευταία στιγμή υιοθετήθηκε το μοντέλο των τριών ζωνών - ήμουν από τους βασικούς εισηγητές αυτού του “σπασίματος” - και αξιολογήθηκε ότι αυτό ήταν και το σωστό. Υιοθετήθηκε, μάλιστα, και διακομματικά. Τότε ήταν υπουργός ο κ. Τσαυτάρης και εγώ ήμουν γενικός γραμματέας και την επιστολή στην Ε.Ε. για την υιοθέτηση από την χώρα την έστειλε ο κ. Καρασμάνης που τον διαδέχτηκε. Ανεξάρτητα από το ποιος εισηγήθηκε την πρόταση, η τεκμηρίωση ήταν τέτοια, που κατάλαβαν όλοι ότι αυτός είναι ο σωστός τρόπος κατανομής.
Να ξεκαθαρίσω εδώ κάτι: Πολλοί λένε για τη «σύγκλιση» ή για τα «ιστορικά» δικαιώματα. Όταν ξεκίνησαν το 2006 αφορούσαν 1.100.000 παραγωγούς. Σήμερα αφορούν λιγότερους από 550.000, δηλαδή τους μισούς. Αυτή η μεταβολή σε 15 χρόνια είναι τεράστια. Η ίδια τεράστια μεταβολή έχει γίνει και στην αξία των δικαιωμάτων και στον τρόπο με τον οποίο γίνεται η κατανομή τους ειδικά μετά το 2014. Αρκεί να θυμηθείτε ότι το 2007-2009 οι καπνοπαραγωγοί απώλεσαν το μισό (50%) της αξίας των ιστορικών δικαιωμάτων τους, τα οποία ήταν και τα υψηλότερα σε Ελλάδα και Ευρώπη. Η σύγκλιση λοιπόν υπάρχει και είναι ενεργή. Πρέπει να συνεχιστεί με κριτήρια παραγωγικά και στοχευμένα για τους νέους, ώστε να μην παμε στα φαιδρά φαινόμενα κάποιοι να «κυνηγάνε» τα βοσκοτόπια.
Agro24: Ποια είναι η προσωπική σας θέση για την κατανομή των επιδοτήσεων των αγροτών από δω και πέρα; Ποιο μοντέλο προτείνετε;
Μόσχος Κορασίδης: Σταθερά πιστεύω ότι πρέπει να υπάρχει παραγωγική αξιοποίηση των ενισχύσεων στη γεωργία. Φυσικά, χωρίς να παραβλέπουμε τη φροντίδα για το περιβάλλον. Παραγωγική αξιοποίηση σημαίνει ότι (α) φροντίζεις αυτούς που είναι παραγωγικοί να αμείβονται όσο το δυνατόν καλύτερα και να αναπτύσσονται και (β) φροντίζεις να λύσεις το βασικό διαρθρωτικό πρόβλημα της ελληνικής γεωργίας, που είναι η είσοδος νέων παραγωγών. Αυτό προτείνω ως κανόνα και στις αποφάσεις που θα λάβει η πολιτεία, η οποία πρέπει να τον στηρίξει τον τρόπο κατανομής και με άλλες ενέργειες, δηλαδή το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για τη νέα ΚΑΠ. Θα πρέπει να συμπεριλάβει μέτρα με ξεχωριστή στόχευση για (i) τα θέματα του νερού, (ii) του κόστους της καλλιέργειας, (iii) της ενίσχυσης των αγροτών μέσα από τη δυνατότητα χρήσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, για να έχουν ένα έξτρα εισόδημα, (iv) την ενίσχυση των ομάδων παραγωγών κ.ά. για την αντιμετώπιση του προβλήματος του μικρού μεγέθους του κλήρου. Όλα λοιπόν είναι αλληλένδετα, δεν είναι μόνο τι θα κάνουμε τις άμεσες ενισχύσεις είναι κυρίως και με ποια μέτρα θα αυξήσουμε το εισόδημα. Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) καλείται να παίξει τον ρυθμιστικό αυτό ρόλο, δεν μπορεί να σχεδιάζεις τα δικαιώματα άμεσων ενισχύσεων ανεξάρτητα από το ΠΑΑ ή και το αντίστροφο. Πρέπει όλα να τα ενσωματώσεις κατάλληλα για μέγιστη συνέργεια.
Φυσικά, μια προοδευτική σύγκλιση είναι κάτι που βοηθά, αλλά δεν είναι αυτοσκοπός, ούτε είναι αυτοσκοπός να μπούνε οι νέοι στη γεωργία με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς συμπληρωματικά μέτρα και ενέργειες στήριξης. Οι νέοι θα πρέπει να στηριχτούν και με τα Σχέδια Βελτίωσης και με επενδύσεις και με ενισχύσεις για ορεινές-μειονεκτικές περιοχές και με τη διευκόλυνση της χρήσης της γεωργίας ακριβείας.
Ανακεφαλαιώνοντας, συμφωνώ με το Ενιαίο Στρατηγικό Σχέδιο που ενσωματώνει άμεσες ενισχύσεις και ΠΑΑ, μαζί με μία προοδευτική σύγκλιση στα δικαιώματα άμεσων ενισχύσεων που και θα ενθαρρύνει όσους νέους θέλουν να μπουν στη γεωργία και, σε όσους ήδη παράγουν, δεν τους δημιουργεί τεράστια αναστάτωση. Πρέπει να βρεις τη χρυσή τομή ανάμεσα σε αυτά τα δύο. Κι όπου χρειάζεται ειδική παρέμβαση για τους νέους, θα φτιάξεις ένα ειδικό μέτρο. Όχι ένα απλό πριμ 3.000 ή 7.000 ευρώ από δικαιώματα εθνικού αποθέματος. Να δώσεις στον νέο γεωργό μια ικανοποιητική αρχική ενίσχυση για να αποκτήσει την αναγκαία βασική υποδομή ώστε να μπορεί να αξιοποιήσει αποδοτικά τα 5.000 ευρώ της ενιαίας ενίσχυσης.
Agro24: Ποια είναι η θέση του Κινήματος Αλλαγής για το ίδιο θέμα;
Μόσχος Κορασίδης: Μέσα στο πρόγραμμα “Ελλάδα” έχουμε περιλάβει τις προτάσεις μας για την παραγωγική γεωργία και την αξιοποίηση των πόρων της ΚΑΠ, ειδικά το τελευταίο διάστημα που εξελίσσεται η σχετική συζήτηση. Τα βασικά σημεία των προτάσεων και παρεμβάσεών μας είναι τα εξής:
- Η στήριξη των νέων και η ηλικιακή αναδιάρθρωση
- Ειδικές δράσεις για το νερό, το κόστος ενέργειας και ειδικά το αγροτικό πετρέλαιο
- Ενίσχυση ομάδων παραγωγών
- Ενίσχυση της περιβαλλοντικής διάστασης
- Διασφάλιση τοπικής παραγωγής, μία προτεραιότητα που ανέδειξε η πανδημία: Η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, που εξελίσσεται αυτή τη στιγμή, προβλέπει ότι στο ολοκληρωμένο εθνικό σχέδιο θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και η πανδημία, που δεν υπήρχε πριν. Αποδείχτηκε ότι η τοπική παραγωγή πρέπει να διατηρηθεί σε τέτοια επίπεδα που να δίνει μια ασφάλεια και επάρκεια σε εθνικό επίπεδο. Δεν μπορείς να εξαρτάσαι δραματικά από τις εισαγωγές τροφίμων.
- Διευκόλυνση των αγροτών και ειδικά των νέων στην πρόσβαση στη γεωργική γη, με φορολογικά και μη κίνητρα.
- Συνέργεια με τον τουρισμό και με τις περιοχές Natura, όπου μία ήπιας μορφής γεωργία μπορεί να δώσει έξτρα εισόδημα π.χ. από τον αγροτουρισμό.
- Αξιοποιώντας τον τουρισμό να δώσουμε στην μεταποίηση τέτοια μορφή που να αυξήσει το εισόδημα στον γεωργό, πέραν από τις ενισχύσεις.
- Ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης και της προώθησης του «καλαθιού προϊόντων»
- Ψηφιοποίηση της γεωργίας
Στο τελευταίο σημείο θέλω να σταθώ λίγο παραπάνω. Ενώ η γεωργία ακριβείας ξεκίνησε ως εφαρμογή πληροφορικής και μηχανημάτων που αφορά τις μεγάλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, σήμερα παγκόσμια το στοίχημα κερδίζεται από το πώς θα την εφαρμόσουν οι μικρές εκμεταλλεύσεις. Γιατί πια το κινητό τηλέφωνο και όλες οι φορητές συσκευές, τα διάφορα apps (εφαρμογές) και η συνδεσιμότητα με τις βάσεις δεδομένων δίνουν στον μικρό παραγωγό τη δυνατότητα να έχει άμεσα οφέλη, εφαρμόζοντας πρακτικές γεωργίας ακριβείας. Με μια διαφορά, ότι για να γίνει αυτό χρειάζεται μια δημόσια υποδομή και κατάλληλη αποκεντρωμέμνη εκπαίδευση, ξεκινώντας από τις ομάδες και τους συνεταιρισμούς και φτάνοντας σε επίπεδο παραγωγού.
Agro24: Σήμερα, 19 Φεβρουαρίου η Ελλάδα ενημέρωσε την Κομισιόν για την κατανομή των ενισχύσεων το 2021 και την 1η Αυγούστου θα πρέπει να στείλει την απόφασή της για το 2022. Πιστεύετε ότι έγινε η κατάλληλη προετοιμασία και συζήτηση με τους άμεσα ενδιαφερόμενους;
Μόσχος Κορασίδης: Την περίοδο που μας πέρασε, δεν αντιλήφθηκα να έγινε εποικοδομητική συζήτηση για τη νέα ΚΑΠ, πέρα από πολύ σποραδικά ζητήματα. Δεν συζητήθηκε σε βάθος και σε ουσία. Έφταιγε και η πανδημία, αλλά δεν υπήρχε ίσως και προετοιμασία. Το ίδιο συνέβη και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεν μιλάω μόνο για τη χώρα μας.
Δυστυχώς, το πρώτο δείγμα προσέγγισης του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου μέσα από την «έκθεση Πισσαρίδη» δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικό. Η έκθεση απέχει πολύ από το να προσθέσει κάτι ουσιαστικό και νέο σε ό,τι αφορά την ελληνική γεωργία και τον αγροδιατροφικό τομέα συνολικά.
Agro24: Τι πρέπει να γίνει για να αποφασιστεί μία βιώσιμη πολιτική πρόταση για την περίοδο 2023-2027;
Μόσχος Κορασίδης: Από τώρα και μέχρι τον Αύγουστο χρειάζεται συστηματική προσπάθεια και άνοιγμα του διάλογου για να πάρουν τον λόγο πάλι οι παραγωγικές δυνάμεις και να πουν τι είναι καλύτερο για τους παραγωγούς. Να αντιληφθούμε τους πόρους της ΚΑΠ ως έναν παραγωγικό πόρο. Κι όχι ως μια διανομή. Η συζήτηση θα κριθεί αν μπει μπροστά η διανομή ή η παραγωγή. Αν μπει η διανομή θα έχουμε μια οπισθοχώρηση, αν μπει η παραγωγή και το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για το 2023-2027 τη στηρίξει με όλες τις εκφάνσεις που χρειάζεται για να πιάσει η χώρα τους στόχους που ζητά η Ε.Ε., θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε παραπέρα παραγωγικά που είναι το ζητούμενο.
Το νερό, η προστασία του εδάφους, η μείωση των φυτοφαρμάκων με χρήση γεωργίας ακριβείας, η μείωση των αντιβιοτικών στην κτηνοτροφία, η επέκταση της βιολογικής γεωργίας, ναι μεν είναι ευχάριστες ως εξαγγελίες, αλλά, για να υλοποιηθούν, χρειάζονται μετρήσιμους στόχους, οι οποίοι θα πρέπει να τηρούνται.
Agro24: Γιατί η συζήτηση στην Ελλάδα απέχει τόσο πολύ σε σχέση με τη συζήτηση που διεξήχθη όλο το προηγούμενο διάστημα σε ευρωπαϊκό επίπεδο; Εδώ εξακολουθούμε να μιλάμε για τα ιστορικά δικαιώματα και στην Ευρώπη μιλάνε για το πώς οι ενισχύσεις μπορούν να «κουμπώσουν» με τις προτεραιότητες για την προστασία του περιβάλλοντος…
Μόσχος Κορασίδης: Την Ε.Ε. Την παρακολουθώ στενά από το 2001. Το 2001 και λίγο πιο πριν η αντιπαράθεση ανάμεσα σε όσους στήριζαν την ΚΑΠ και σε αυτούς που υποστήριζαν ότι η φορολογία στους Ευρωπαίους είναι πολύ μεγάλη για τη στήριξη της ΚΑΠ, έληξε άδοξα από τη διατροφική κρίση του 2008, που απέδειξε ότι μπορεί να είχαμε χρήματα, αλλά δεν μπορούσαμε να βρούμε τρόφιμα. Ή ότι η αύξηση της τιμής των τροφίμων στοίχισε πολύ παραπάνω από ό,τι στοίχιζε η ΚΑΠ στους φορολογούμενους. Άρα το πρώτο σοβαρό επεισόδιο έληξε υπέρ της ΚΑΠ.
Η δεύτερη μεγάλη σύγκρουση έγινε με το πρασίνισμα, αλλά σε δύο δόσεις. Πρώτα σε μικρό βαθμό το 2013 και τώρα το 2020 με το κίνημα #WithdrawtheCAP (Καταργήστε την ΚΑΠ). Οι γεωργοί από μόνοι τους έχουν την τάση να σκέφτονται το περιβάλλον, γιατί ασκούν εκεί την δραστηριότητά τους, επομένως το πρασίνισμα μπορεί να γίνει χωρίς μείωση των ενισχύσεων. Κάποιοι σκέφτηκαν ότι «αφού η γεωργία δεν είναι τόσο πράσινη, να μειώσουμε τις ενισχύσεις». Όχι, γιατί ήρθε η πανδημία κι έδειξε ότι το πρασίνισμα έγινε κρατώντας την τοπική παραγωγή σταθερή και πρέπει να διατηρήσουμε την παραγωγή βοηθώντας το περιβάλλον. Οι δενδρώδεις καλλιέργειες δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα. Η γεωργία συντηρεί το φυσικό τοπίο. Η υπεραξία αυτής της ομορφιάς από την άσκηση της γεωργικής δραστηριότητας επιστρέφει στους πολίτες, στους επαγγελματίες, στους κατοίκους της υπαίθρου και τελικά στην κοινωνία. Από τη μία πλευρά θα πρέπει να δούμε πώς θα αυξήσουμε αυτή τη θετική επίδραση της γεωργίας στο περιβάλλον και από άλλη πλευρά πώς θα βοηθήσουμε τους αγρότες, εκπαιδεύοντάς τους να χρησιμοποιούν καλύτερα τους φυσικούς πόρους, να έχουν έγνοια για τη βιοποικιλότητα και να τους δώσουμε τα εργαλεία που χρειάζονται για να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους.
Στις ορεινές και νησιωτικές περιοχές, για παράδειγμα, όπου εγκαταλείπει τη γεωργική δραστηριότητα ο άνθρωπος, τα περιβάλλοντα αυτά υποβαθμίζονται, παρατηρείται διάβρωση του εδάφους, αύξηση κάποιων επιθετικών ειδών, οι πυρκαγιές είναι ανεξέλεγκτες κ.ά.
Εύχομαι πλέον η συζήτηση γύρω από τη νέα ΚΑΠ να αφορά την παραγωγή, συμπεριλαμβανομένης της φροντίδας του περιβάλλοντος κι εμείς είμαστε εδώ ως Κίνημα Αλλαγής να συμβάλουμε, γιατί αυτή η απόφαση δεν αφορά μία κυβέρνηση, είναι από το 2023 μέχρι το 2027 και πιστεύω ότι από σήμερα μέχρι τότε θα έχουν αλλάξει πολλές κυβερνήσεις και ηγεσίες υπουργείων.
