• Ένα εξαιρετικό άρθρο, που δημοσίευσε το oreinomeli.

Το δηλητήριο της μέλισσας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς περιέχει κάποια συστατικά τα οποία έχουν ευεργετική δράση, από θεραπευτική σκοπιά, κυριότερα εκ των οποίων είναι η μελιττίνη και η απαμίνη.

Έρευνα για το δηλητήριο της Μέλισσας στο ΑΠΘ

Η μελιττίνη το σημαντικότερο συστατικό του δηλητηρίου, είναι ένα πεπτίδιο που εμφανίζει ισχυρή βακτηριοκτόνο και αντιφλεγμονώδη δράση (είναι αυτή που σχετίζεται με την εμφάνιση του πόνου κατά το τσίμπημα). Η απαμίνη είναι ένα πεπτίδιο που αυξάνει την παραγωγή κορτιζόλης στα επινεφρίδια, δραστική μορφή της κορτιζόνης και έχει αντιφλεγμονώδη, ανοσοκατασταλτική και αναλγητική δράση, ενώ σε μικρές συγκεντρώσεις διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα.

Η ιατρική κοινότητα στηριζόμενη στην παρατήρηση ότι πολλοί μελισσοκόμοι δεν εμφανίζουν προβλήματα αρθρίτιδας στράφηκαν αρχικά προς κλινικές μελέτες χρήσης του δηλητηρίου για την αντιμετώπιση της ασθένειας αυτής, οι οποίες έδειξαν ότι επιδρά θετικά στην αντιμετώπιση και της οστεοαρθρίτιδας αλλά κυρίως της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Τα συστατικά του δηλητηρίου επιδρούν τόσο στο κεντρικό όσο και στο περιφερειακό νευρικό σύστημα γι’ αυτό και υπάρχουν αρκετές αναφορές για χρήση του στην αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας, και των νόσων Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον.

Σε μελέτες που έγιναν σε ασθενείς από δύο ερευνητικές ομάδες διαπιστώθηκε βελτίωση των ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας σε ένα ποσοστό που κυμάνθηκε από 50% έως 60% (Hauser et al. 2001, Castro et al., 2005) αποδίδοντας την βιολογική αυτή δράση στην απαμίνη που περιέχεται στο δηλητήριο. Επίσης η μελιττίνη έχει κυτταροτοξική δράση και αξιοποιήθηκε από τους ερευνητές για την καταστροφή καρκινικών κυττάρων. Είναι δηλαδή δυνητικά αποτελεσματική στη θεραπεία του καρκίνου.

Πως συλλέγεται;

Το δηλητήριο συλλέγεται πάνω σε γυάλινη επιφάνεια με τη βοήθεια συσκευών που διοχετεύουν ρεύμα μικρής τάσης. Η συσκευή τοποθετείται είτε στην είσοδο της κυψέλης είτε εντός της και καθώς οι μέλισσες διεγείρονται από το ηλεκτρικό ρεύμα προσπαθούν να τσιμπήσουν τη γυάλινη επιφάνεια αφήνοντας σταγόνες δηλητηρίου πάνω της. Οι συσκευές που τοποθετούνται εντός της κυψέλης πλεονεκτούν καθώς συλλέγουν περισσότερο, ενώ η καθαρότητα του δηλητηρίου επιβαρύνεται λιγότερο από ατμοσφαιρικούς ρύπους και σκόνη, στα οποία είναι εκτεθειμένη η συσκευή εισόδου. Κατά την διαδικασία οι μέλισσες δεν θανατώνονται, καθώς το κεντρί τους δεν καρφώνεται στη λεία επιφάνεια του γυαλιού και το κεντριοφόρο σύστημα δεν αποσπάται, όπως συμβαίνει συνήθως με το τσίμπημα στο δέρμα. Έτσι οι νεαρές μέλισσες μπορούν να τσιμπήσουν ξανά αφού ξαναγεμίσουν το σάκο τους.

Έρευνα για το δηλητήριο της Μέλισσας στο ΑΠΘ

Το υγρό στην αρχή δηλητήριο, στερεοποιείται στη συνέχεια και συλλέγεται σε μορφή σκόνης χρησιμοποιώντας ένα ξυράφι. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή και πρέπει να αποφεύγεται η απευθείας επαφή και εισπνοή.

Η απομόνωση της μελιττίνης

Η διαδικασία περιλαμβάνει την έκλουση δηλητηρίου μέσα από στήλη ODS-120A, mesh 150 με νερό και αιθανόλη, συλλογή στα 27 λεπτά, λυοφιλίωση, ανάλυση με HPLC για την καθαρότητα, βιοχημικές εξετάσεις για την κυτταροτοξική δράση, εμφιάλωση και αποθήκευση. Περισσότερα για την διαδικασία καθαρισμού της μελιττίνης εδώ.

Αποδόσεις

Ο Μ.Ο. παραγωγής δηλητηρίου ανά μέλισσα είναι περίπου 0,05γρ. Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες με αποτέλεσμα να υπάρχουν διακυμάνσεις μέσα στη χρονιά και στην ποιότητα και στην ποσότητα. Για παράδειγμα παίζει ρόλο η ηλικία των μελισσών, η διατροφή τους (υπάρχουν διαφορές ανά ανθοφορία), ενώ φαίνεται ότι υπάρχουν διαφοροποιήσεις και μεταξύ φυλών μελισσών. Στον χάρτη βλέπετε τις 3 φυλές που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. (Η Κρητική μέλισσα θεωρούμε ότι έχει εξαφανιστεί σήμερα).

Η συλλογή πρέπει γίνεται ανά έξι ημέρες από τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο και η εφαρμογή της συσκευής γίνεται για περίπου 30 λεπτά. Σε αυτό το διάστημα Απρίλιος-Οκτώβριος (περίπου 35 συλλογές) παράγεται 1γρ με 2γρ δηλητηρίου ανά μελίσσι. Η τιμή του δηλητηρίου κυμαίνεται από 25€ έως 250€ το γραμμάριο ανάλογα την ποιότητα, δηλαδή την καθαρότητα και περιεκτικότητα σε μελιττίνη.

Μετά τη συλλογή το δηλητήριο περνάει από διαδικασία κοσκινίσματος ώστε να αφαιρεθούν ακαθαρσίες που δεν είναι ορατές στο ανθρώπινο μάτι και στη συνέχεια αποθηκεύεται σε σκοτεινά αεροστεγή γυάλινα φιαλίδια και διατηρείται στην κατάψυξη σε θερμοκρασία -20°C. Εάν αποθηκευτεί σε υψηλότερες θερμοκρασίες χάνει τις ιδιότητές του ενώ οξειδώνεται στο περιβάλλον.

Που διατίθεται;

Δεν υπάρχει οργανωμένη αγορά δηλητηρίου, οι φαρμακοβιομηχανίες και οι εταιρίες καλλυντικών αγοράζουν από συγκεκριμένους προμηθευτές που είναι σε θέση να τους προμηθεύσουν μεγάλη ποσότητα και υψηλής ποιότητας δηλητήριο. Επίσης το γεγονός ότι η μελιττίνη έχει παραχθεί στο εργαστήριο συνθετικά με χαμηλότερο κόστος, δυσκολεύει ακόμα περισσότερο την εμπορία του και γι' αυτό ελάχιστοι μελισσοκόμοι στην Ελλάδα ασχολούνται με την παραγωγή του.

Από επιστημονικής άποψης πάντως υπάρχει ενδιαφέρον. Στα πλαίσια της διδακτορικής διατριβής της Αργενάς Νικολίας στο Εργαστήρι Μελισσοκομίας του ΑΠΘ αναλύθηκαν δηλητήρια από διαφορετικές ανθοφορίες για 5 χρόνια. Μελετήθηκαν τρεις διαφορετικές συσκευές παραγωγής δηλητηρίου και βρέθηκαν διαφορές όσο αφορά την ποσότητα και την ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος. Έγινε συσχέτιση παραγωγής δηλητηρίου και συλλογής γύρης και αναλύθηκε δηλητήριο μελισσιών που βρίσκονταν σε ανθοφορίες ερείκης και καστανιάς για τις οποίες μελισσοκόμοι έχουν αναφέρει ότι το τσίμπημα πονάει περισσότερο και συγκρίθηκε με το δηλητήριο που παραγόταν την ίδια εποχή σε άλλες ανθοφορίες, επιβεβαιώνοντας τον εντονότερο πόνο που δέχεται ο μελισσοκόμος. Αναμένουμε την δημοσίευσή της μέσα στο έτος για να μάθουμε περισσότερες λεπτομέρειες.

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι το δηλητήριο της μέλισσας είναι ένα προϊόν πολύπλοκης χημικής σύνθεσης,το οποίο λόγω των θεραπευτικών του δράσεων παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον. Η διάθεσή του στην αγορά είναι αρκετά δύσκολη και θα πρέπει να έχει εξασφαλιστεί η πώληση του πριν την παραγωγή. Επίσης αρκετές εταιρίες στην προσπάθεια τους να αγοράσουν φθηνότερα “εφευρίσκουν” διάφορους παράγοντες, όπως επιπτώσεις από συνθήκες διαφύλαξης κ.α. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στροφή προς τη χρήση του δηλητηρίου με απευθείας εφαρμογή του κεντρίσματος των μελισσών. Όμως κάτι τέτοιο χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή καθώς υπάρχει ο κίνδυνος αλλεργικής αντίδρασης.