Με βάση μας το απρόσμενο «διαμαντάκι» του Αγρινίου Marpessa, και με την καθοδήγηση των παιδαγωγών του PP Creative School, ανακαλύπτουμε το Κάστρο της Ναυπάκτου και δύο υδάτινους παραδείσους, τη λιμνοθάλασσα του Αιτωλικού-Μεσολογγίου και τη λίμνη Τριχωνίδα, σε μια εκδρομή με δραστηριότητες ειδικά σχεδιασμένες για παιδιά.
*Της Ελένης Φωτίου
Ο δρόμος με είχε πολλές φορές οδηγήσει κοντά στο να ανακαλύψω τις άγνωστες ομορφιές της Αιτωλοακαρνανίας, αλλά ποτέ μέχρι σήμερα δεν τον είχα ακολουθήσει. Άλλοτε περαστική στο ταξίδι για την Ήπειρο και τη Λευκάδα -τότε που ο δρόμος ήταν μακρύς- είχα κάνει κάτι παρακάμψεις. Mια φορά κολύμπησα στο Πόρτο Βαρκό και στο Βαθυαβάλι με τα εξωτικά νερά και μια άλλη «παρασύρθηκα» στο Μύτικα και πήρα το καραβάκι για τον Κάλαμο και τον Καστό, τα μικρά και «ακριβά» του Ιονίου.
Άλλες φορές, από την Πάτρα και το Αίγιο, όπου βρισκόμαστε συχνά με τα παιδιά, έτσι για αλλαγή, περνάμε την επιβλητική γέφυρα «Χαρίλαος Τρικούπης» και κάνουμε τη βουτιά μας στην «μπεμπίσια» παραλία του Λούρου με θέα τις Εχινάδες νήσους, ή στις αμμουδερές παραλίες του Ρίου και της Ναυπάκτου (Γρίμποβο και Ψανή). Μια-δυο φορές ανεβήκαμε και ως την καταπράσινη ορεινή Ναυπακτία με τα όμορφα παραδοσιακά χωριά, τον Πλάτανο, την Άνω Χώρα και την Ελατού. Ποτέ όμως δεν φανταζόμουν ότι δεν είχα δει τίποτα ακόμα και ότι το Αγρίνιο θα μπορούσε να είναι ορμητήριο για τόσο σπάνιες ανακαλύψεις.
Ο νομός Αιτωλοακαρνανίας είναι ο πιο… υδάτινος νομός της Ελλάδας. Κίνητρό μας λοιπόν εξαρχής ήταν να σχεδιάσουμε μία περιβαλλοντική εκδρομή γύρω από τους υδροβιοτόπους και τις λιμνοθάλασσες του Μεσολογγίου, της Κλείσοβας και του Αιτωλικού, καθώς και τη μεγαλύτερη φυσική λίμνη της Ελλάδας, την Τριχωνίδα. Το ταξίδι όμως καθαυτό, αποκάλυψε μερικές ακόμα ενδιαφέρουσες πτυχές αυτού του -όχι και τόσο δημοφιλούς- προορισμού που έχουν στο επίκεντρο τους ανθρώπους.
Η Αιτωλοακαρνανία, για κάποιο ανεξήγητο λόγο, έχει «γεννήσει» πολλούς και σημαντικούς καλλιτέχνες, εικαστικών κυρίως τεχνών, γλύπτες και χαράκτες: ξεκινώντας από τη Βάσω Κατράκη, ο Βασίλης Παπασάικας, η Χριστίνα Σαραντοπούλου, ο Θύμιος Πανουργιάς είναι οι πιο γνωστοί από αυτούς.
Ο τόπος έχει «βγάλει» και ήρωες! Και λογοτέχνες, που έχουν εμπνευστεί από τους ήρωες! Ήρωες που όλοι -λίγο ως πολύ- γνωρίζουμε από τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (θα έγραφε άραγε ο Θερβάντες τον «Δον Κιχώτη» χωρίς να έχει πολεμήσει εδώ;) και την Πολιορκία και Έξοδο του Μεσολογγίου (ο Κήπος των Ηρώων, οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» και ο λόρδος Βύρων έχουν διηγηθεί αυτήν την ιστορία καλύτερα από ό,τι μπορώ εγώ).
Πέραν αυτών των δοξασμένων, η λιμνοθάλασσα κρύβει και αμέτρητες ιστορίες αφανών ηρώων. Πρόκειται για τους ψαράδες που κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου εφοδίαζαν τους πολιορκημένους με τρόφιμα και πολεμούσαν για να αναχαιτίσουν τον εχθρό μέχρι θανάτου. Είναι αυτοί οι ψαράδες που και σήμερα ζουν εδώ στις πελάδες, ασχολούνται με το ψάρεμα στα ιβάρια, την παραγωγή αυγοτάραχου, φροντίζουν να προστατεύουν τη λιμνοθάλασσα από την παράνομη αλιεία και διασώζουν με τον τρόπο ζωής τους ένα σημαντικό κομμάτι του πολιτισμού μας.
Το Κάστρο της Ναυπάκτου
Τις ηλιόλουστες μέρες, όταν ο ουρανός είναι καθαρός, η θέα από το Κάστρο της Ναυπάκτου απλώνεται σε όλο τον Κορινθιακό, τα ψηλά βουνά της Πελοποννήσου και το Ιόνιο. Στο βάθος, οι Εχινάδες νήσοι, εκεί που στην πραγματικότητα διαδραματίστηκε η καθοριστική ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571 όπου συγκρούστηκαν Δύση και Ανατολή. Ο Αχελώος αλλάζει τόσο το τοπίο, που καμία σχέση δεν έχει πλέον με αυτό του 16ου αιώνα. «Σκιουράκια παντού!» αναφώνησε η μικρότερή μου κόρη δείχνοντας με το δάχτυλο τα ψηλά δέντρα να κουνιούνται καθώς τα γλυκύτατα αυτά πλασματάκια με τη φουντωτή ουρά πηδούσαν από κλαδί σε κλαδί.
Κατεβαίνοντας στο λιμάνι, το άγαλμα του Θερβάντες μας θύμισε τον «Δον Κιχώτη», τον ονειροπόλο ήρωα που τα έβαζε με τους ανεμόμυλους για τα μάτια της αγαπημένης του Δουλτσινέας. Μήπως άραγε έτσι μάταιο έβλεπε τον πόλεμο ο συγγραφέας έχοντας χάσει το ένα του χέρι σε αυτή τη μάχη; Σε κάθε περίπτωση, η Ναύπακτος έμεινε στην ιστορία για τα καράβια… όχι της ναυμαχίας, αλλά τις σχεδίες για τις οποίες ήταν γνωστή ήδη από το1104 π.Χ. και στις οποίες οφείλει το όνομά της.
Η λίμνη Τριχωνίδα και το Θέρμο
Το επόμενο πρωί ξεκινήσαμε για τη λίμνη Τριχωνίδα, ακολουθώντας τον παραλίμνιο δρόμο για τη Μυρτιά. Πρώτη στάση στο κτήμα «Πιθάρι», μία από τις πιο μαγικές τοποθεσίες για παιδιά: τρεχούμενα νερά, κρυφτό στα μεγάλα πλατάνια και ισορροπία στους κορμούς των δέντρων.
Το μεσημέρι φτάσαμε στην αγροικία του κύριου Κώστα για μπάνιο και φαγητό. Κάποιοι προτίμησαν βόλτα με το καγιάκ στη λίμνη κι άλλοι, κυρίως οι μικρότεροι της παρέας, ακολούθησαν τη μαγείρισσα στο λαχανόκηπο, μάζεψαν ότι τους «γυάλισε» και μας έφτιαξαν μία πεντανόστιμη πίτα.
«Έτοιμοι για πεζοπορία;» μας παρακίνησαν οι κεφάτοι οικοδεσπότες μας. Η παρέα δεν ήθελε να αφήσει τον κήπο και την ωραία θέα της λίμνης, αλλά τελικά ανασκουμπωθήκαμε και πήραμε τους δρόμους. Μπορεί να μην φτάσαμε ως τους δίδυμους καταρράκτες, αλλά είδαμε τους νερόμυλους και τα χαλιά απλωμένα να στεγνώνουν στη νεροτριβή στην αρχή του μονοπατιού. Είδα μια απορία στο βλέμμα των παιδιών. Κανείς άλλος δεν την πρόσεξε!
Αργά το απόγευμα, ανεβήκαμε στο Θέρμο, το πιο όμορφο χωριό της λίμνης με την πέτρινη πλατεία, για να συναντήσουμε τον Φάνη Σιάχο, έναν ξυλογλύπτη, το εργαστήριο του οποίου αξίζει να επισκεφτείς, όχι μόνο για να θαυμάσεις τις δημιουργίες του, αλλά πρωτίστως για να δεις πώς μαγεύει τα παιδιά με την αγάπη και το μεράκι του. Ο Φάνης καθοδήγησε τα παιδιά στα πρώτα βήματά τους στην τέχνη της ξυλογλυπτικής και μας χάρισε, εκτός από μία μοναδική εμπειρία, ένα κομμάτι μισοσκαλισμένο ξύλο, το οποίο μας θυμίζει την ιστορία του καλλιτέχνη και το πώς κατάφερε να ανακαλύψει το ταλέντο του και να είναι χαρούμενος κάθε μέρα, ό,τι κι αν συμβαίνει.
Το Αιτωλικό και το Μεσολόγγι
Το δωμάτιο ήταν τόσο φιλόξενο, που δεν ήθελα να σηκωθώ το πρωί. Τα παιδιά όμως που είχαν ανακαλύψει το πρωινό στην ταράτσα και κυρίως τις τηγανίτες, τα αυγά και τις ομελέτες, είχαν αντίθετη άποψη.
Πρώτη μας στάση το Αιτωλικό, το νησάκι που συνδέεται με την ξηρά με δύο γέφυρες, χωρίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου-Αιτωλικού στα δύο. «Πώς λέγονται αυτά τα μαύρα μικρά πουλιά;» ρώτησε η μεγάλη μου κόρη -που για να ταξιδέψει, πρέπει να της υποσχεθείς ζώα, φυτά και φύση. «Φαλαρίδες! Οι οποίες μάλιστα είναι σε τέτοιο βαθμό σημαντικές σε αυτόν τον τόπο, που έχουν δανείσει το όνομά τους σε ένα τοπικό ιδίωμα, συνώνυμο της έκφρασης «στα μουλωχτά», καθώς παλιά κάποιοι κυνηγούσαν το απειλούμενο αυτό είδος, παρανόμως βέβαια», μας αποκάλυψαν η Αγγελική και η Φρόσω, παιδαγωγοί και συνοδοί μας σε αυτό το ταξίδι.
Δίπλα, στο μικρό λιμανάκι του Αιτωλικού στέκονται οι βάρκες με τα «σταφνοκάρια». Πρόκειται για μια ευρεσιτεχνία που εφαρμόζουν οι ψαράδες στο Αιτωλικό για να ψαρεύουν στα ρηχά νερά, χωρίς να καταστρέφουν την επιφάνεια του βυθού, «κι έχει αναγνωριστεί ως καινοτόμα αλιευτική μέθοδος παγκοσμίως», υπογραμμίζει ο ξεναγός μας στο Μουσείο της Βάσως Κατράκη.
Το μουσείο, παρότι σχετικά άγνωστο, στεγάζει το μεγαλύτερο μέρος του έργου της χαράκτη Βάσως Κατράκη, η οποία το χάρισε στον τόπο καταγωγής της. Θεωρείται τόσο ιδιαίτερα ταλαντούχα που συνομιλούσε με τον Νταλί για την τέχνη, και ενώ μπορεί να μην της έχει αποδοθεί ακόμα η προσήκουσα τιμή, το έργο της είναι ανατρεπτικό και συγκλονιστικό για τους μεγάλους και αφορμή για συζήτηση με τα παιδιά, τόσο για την χαρακτική τέχνη, προκάτοχο της γραφιστικής, όσο και για τα κοινωνικά και πολιτικά θέματα που θίγει. Η ιστορία -και τα ευτράπελά της- συνέχισαν να μας απασχολούν για αρκετή ώρα ακόμα, καθώς περάσαμε από την εκκλησία της Παναγίας στο Αιτωλικό, όπου το 1824 είχε δικαστεί σε μια παρωδία ο Καραϊσκάκης.
Επόμενη στάση η Ιερά Πόλη του Μεσολογγίου. Όχι δεν πρόκειται για ένα λεκτικό φτιασίδι. Αν παραλείψεις το χαρακτηρισμό -που αναγράφεται και σε όλες τις οδικές πινακίδες- οι Μεσολογγίτες δεν θα σε εκτιμήσουν ιδιαίτερα. Εξάλλου ο «Κήπος των Ηρώων» μαρτυρά την ανδρεία τους. Εδώ βρίσκεται ο τύμβος με τα οστά των αγωνιστών, ο τάφος του Μάρκου Μπότσαρη και πολλών ακόμα ηρώων και … η θήκη με τους πνεύμονες του φιλέλληνα Λόρδου Βύρωνα, ο οποίος πέθανε εδώ, όχι στη μάχη όπως ενδεχομένως θα προτιμούσε, αλλά από κρύωμα. Σε κάθε περίπτωση, με αυτόν τον τρόπο επισφραγίζεται ρομαντικά ο θαυμασμός του για τον αγώνα των Ελλήνων για Ελευθερία.
Η λιμνοθάλασσα
«Μαμά χιόνι είναι αυτό;», γούρλωσαν τα μάτια τους στη θέα της «Άσπρης» αλυκής, που όμοιά τους κανείς μας δεν είχε ξαναδεί. Σε συνολική έκταση 14.000 στρεμμάτων, οι αλυκές του Μεσολογγίου παράγουν 130 χιλιάδες τόνους αλάτι, το 90% της ελληνικής παραγωγής και μάλιστα τέτοιες μέρες, Οκτώβριο μήνα, είναι πιο «γεμάτες» από ποτέ. Το Μεσολόγγι είναι από τα λίγα μέρη του κόσμου όπου συλλέγεται με τα χέρια προσεκτικά από την κορυφή της αλυκής το «άνθος του αλατιού». Απαραίτητη στάση το Μουσείο Αλατιού (ανοικτό καθημερινά 10-6 εκτός Δευτέρας και Τρίτης).
Βγαίνοντας από το Μεσολόγγι με κατεύθυνση την Τουρλίδα, το πέρασμα από τη στενή λωρίδα γης προς την άκρη της λιμνοθάλασσας είναι μαγευτικό. Αριστερά μας απλωνόταν τώρα η λιμνοθάλασσα της Κλείσοβας με τα ατέλειωτα «ιβάρια», τις περιφράξεις και τις «πελάδες», τα σπίτια των ψαράδων που στέκουν σε πασσάλους πάνω στο νερό. Εδώ δεν πρέπει να χάσεις την ευκαιρία να γευτείς αυγοτάραχο, την εκλεκτή λιχουδιά που παράγει αυτός ο τόπος.
Όταν άρχισε να χαμηλώνει ο ήλιος, μπήκαμε σε μια από τις πολύχρωμες γάιτες, τις παραδοσιακές επίπεδες βάρκες των ελληνικών λιμνών. Με οδηγό τον Πάνο, έναν ψαρά που ζει σε μια πελάδα στο Βασιλάδι, κατευθυνθήκαμε προς την έξοδο της λιμνοθάλασσας και το ανοιχτό πέλαγος. «Σε αυτά εδώ τα ρηχά νερά έγιναν ηρωικές μάχες πριν την άλωση του Μεσολογγίου» άρχισε να διηγείται ζωντανά, λες και το έζησε ή το άκουσε από κάποιον κοντινό του που ήταν εκεί. Οι ιστορίες αυτές της Εξόδου του Μεσολογγίου, εδώ δεν είναι σελίδες ενός σχολικού βιβλίου, αλλά αποτελούν μέρος της λαϊκής προφορικής παράδοσης σε τέτοιο βαθμό, που έχουν λάβει θρυλικές διαστάσεις. Το Βασιλάδι, ο Ντολμάς και η Κλείσοβα ήταν τότε μικρά νησάκια στη λιμνοθάλασσα, μέσω των οποίων οι ψαράδες εξασφάλιζαν τον ανεφοδιασμό του Αιτωλικού και του Μεσολογγίου κατά τη διάρκεια της Πολιορκίας (σήμερα, αναφέρεται ότι είναι ακόμα μικρότερα, γιατί η στάθμη της θάλασσας έχει ανέβει). Σε αυτά, λένε, πολέμησαν 131 αγωνιστές από τους οποίους σκοτώθηκαν μόνο 24, με αντίπαλο τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο που αριθμούσε 6.000 άνδρες, από τους οποίους χάθηκαν περίπου οι μισοί!
Μόνο ένας ιστορικός θα μπορούσε να μας δώσει ίσως μία πιο αντικειμενική εικόνα των αριθμών. Αυτό όμως δεν έχει και τόση σημασία, καθώς απομακρύνεσαι από τη στεριά, και πλησιάζεις την άκρη της λιμνοθάλασσας. Στο μικρό νησάκι με το εκκλησάκι του Άγιου Σώστη και το Φάρο επικρατεί απόλυτη ησυχία. Το μόνο που ακούγεται είναι τα πλατσουρίσματα από τα παιδικά χεράκια που χώνουν τα χέρια τους στα ρηχά για κοχύλια και πασχίζουν να παγιδεύσουν κανένα καβουράκι. Δεν μπορεί ανθρώπινος νους να χωρέσει τη φρίκη της μάχης, τη θυσία, τον ηρωισμό και τα ιδανικά. Μπορεί όμως να χωρέσει η καρδιά την ομορφιά της απλότητας μέσα σε μια πελάδα με τους ψαράδες να ψήνουν στα κάρβουνα την ψαριά της ημέρας, με θέα -ίσως- το ωραιότερο ηλιοβασίλεμα που έχω δει ποτέ μου.
Εμπιστευτείτε την έμπειρη ομάδα των ταξιδιωτικών συμβούλων της ΜΑΜΑΚΙΤΑ, επιλέξτε το οικογενειακό πακέτο που σας ταιριάζει καλύτερα με διαμονή ιδανική για οικογένειες και δημιουργικές δραστηριότητες για τα παιδιά, απαλλαχθείτε από το άγχος της οργάνωσης και δημιουργήστε οικογενειακές αναμνήσεις που κρατούν για πάντα.
* Η Ελένη Φωτίου, διεθνολόγος και μητέρα τριών παιδιών, είναι σήμερα ταξιδιωτική συντάκτης, ιδρύτρια και ταξιδιωτική σύμβουλος του ταξιδιωτικού πρακτορείου οικογενειακού τουρισμού ΜΑΜΑΚΙΤΑ Family Friendly Greece και ταξιδιωτική σύμβουλος για την Ελλάδα και την Ιταλία στην Travel 12 και την KimKim, αλλά δεν σταματά να αναζητά την ομορφιά που κρύβει κάθε τόπος και να ενθουσιάζεται όπως ένα μικρό παιδί όταν μπορεί να τη μοιράζεται και με άλλες οικογένειες.
πηγή: iaitoloakarnania.gr
