Δήμοι, συνεταιρισμοί, αγρότες και πολίτες διερευνούν τις δυνατότητες που τους δίνει το επιχειρηματικό εργαλείο – Οι πρωτοπόροι, τα οικονομικά οφέλη και οι προοπτικές.
Δείτε ολόκληρο το ρεπορτάζ της Μάχης Τράτσα, όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ σε μορφή pdf ΕΔΩ.
Με έναν διαφορετικό προσανατολισμό που πλέον εστιάζει στην «ενεργειακή δημοκρατία» επανέρχονται από το παρελθόν αντιλήψεις και πρακτικές της αυτοοργάνωσης και του συνεταιρισμού. Ομάδες αγροτών, με τη στήριξη αγροτικών ενώσεων, δήμοι και απλοί πολίτες διερευνούν τις δυνατότητες που τους δίνει το «εργαλείο» των ενεργειακών κοινοτήτων, το οποίο αν και λειτουργεί επιτυχημένα σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες, στην Ελλάδα σκάλωσε σε γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, χρονοβόρους περιορισμούς και δυσκαμψίες των αρμοδίων και αναρμοδίων υπηρεσιών.
Δεν είναι τυχαίο ότι, παρά το μεγάλο ενδιαφέρον, ελάχιστα συνεταιριστικά έργα πράσινης ενέργειας έχουν προχωρήσει. Από τις 374 εγγεγραμμένες Ενεργειακές Κοινότητες (ΕΚΟΙΝ) στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ) η πλειονότητα παλεύει ακόμη με τα διάφορα στάδια αδειοδότησης. Σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών της αγοράς, περίπου 30 με 35 έχουν αναπτύξει πάρκα ΑΠΕ (Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας), τα οποία έχουν συνδεθεί με το δίκτυο μεταφοράς ρεύματος και λειτουργούν ή βρίσκονται ένα βήμα πριν μπουν στην… πρίζα.
Μικρή είναι και οι ανταπόκριση από τους OTA, καθώς μόλις 20 ΕΚΟΙΝ οργανώνονται από δήμους, ενώ οι υπόλοιπες είναι ιδιωτικές και αγροτικές. Από το σύνολο των εγγεγραμμένων – εκ των οποίων πολλές είχαν ξεκινήσει τις προσπάθειες το μακρινό 2010 – οι 358 καταγράφονται στο ΓΕΜΗ ως… ενεργές, 13 βρίσκονται σε στάδιο προεγγραφής, μία υπό εκκαθάριση ενώ δύο έχουν ήδη διαγραφεί πριν καν ξεκινήσουν.
Με… δύναμη από το
Αγρίνιο και 313 εκατ. ευρώ
Στις ξεχωριστές περιπτώσεις ανήκει ο αγροτικός συνεταιρισμός «Ένωση Αγρινίου», ο οποίος υπερβαίνοντας τις δυσκολίες, προχωρεί σε ένα φιλόδοξο εγχείρημα. Ήδη έχει ιδρύσει 17 Ενεργειακές Κοινότητες, στις οποίες συμμετέχουν περισσότερες από 2.200 οικογένειες της Αιτωλοακαρνανίας. Από αυτές, οι 10 θα αναπτύξουν αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος 168 MW (μεγαβάτ), μια επένδυση 220 εκατ. ευρώ με ετήσιο όφελος για την τοπική κοινωνία 45 εκατ. ευρώ.
Οι άλλες επτά ΕΚΟΙΝ θα… δοκιμαστούν σε φωτοβολταϊκά 126 MW, επενδύοντας 93 εκατ. ευρώ και προσδοκώντας ετήσιο όφελος 14 εκατ. ευρώ.
Όπως αναφέρει στο «Βήμα» ο κ. Φώτης Μπερίκος από την Ένωση Αγρινίου, για να ξεπεραστεί το γεγονός ότι ο ΔΕΔΔΗΕ (Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας) δεν δέχεται αιτήσεις για σύνδεση φωτοβολταϊκών πάρκων σε κορεσμένα δίκτυα ηλεκτρισμού, ο συνεταιρισμός έκανε μια ντρίμπλα. «Ομαδοποιήσαμε τα έργα ώστε να μπορέσουμε να κατασκευάσουμε τον δικό μας υποσταθμό και να μην εξαρτιόμαστε από τις υποδομές του ΔΕΔΔΗΕ. Το μοντέλο που ακολουθήσαμε μάλιστα αποτέλεσε παράδειγμα καλής πρακτικής, θεσμοθετήθηκε από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) και ενσωματώθηκε στον περιβαλλοντικό νόμο 4685/2020 και πλέον αποτελεί πρότυπο για ανάλογες επενδύσεις», επισημαίνει ο ίδιος.
Όλα τα πάρκα έχουν συγκεντρωθεί στην περιοχή Κατούνα σε αγροτική γη χαμηλής (και όχι υψηλής) παραγωγικότητας, η οποία ανήκει σε μέλη του συνεταιρισμού και βρίσκεται κοντά στις εγκαταστάσεις του Διαχειριστή. Η κατασκευή τους έχει ξεκινήσει και, σύμφωνα με τον κ. Γιάννη Κάτρή, υπεύθυνο επιδοτήσεων της Ενωσης και μέλος της νέας ΠΑΣΕΓΕΣ, αναμένεται ότι θα τελειώσει τον Οκτώβριο.
Η σύνδεση με το δίκτυο εκτιμάται ότι θα έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους, ώστε να μπορούν οι ΕΚΟΙΝ Αγρινίου να πωλούν την ενέργεια που παράγουν. Για τη χρηματοδότηση των έργων (πέρα από ίδια κεφάλαια του συνεταιρισμού) εξασφαλίστηκε ο δανεισμός 78 εκατ. ευρώ από τη βουλγαρική ProCredit Bank – θυγατρική της γερμανικής KfW – με πολύ ανταγωνιστικό επιτόκιο και 15 χρόνια διάρκεια δανείου. Ηδη έχουν εισπραχθεί περί τα 20 εκατ. ευρώ.
«Σύντομα πρόσκληση
και για νέα έργα»
Το εγχείρημα, όπως αναφέρει ο κ. Κάτρης, έχει πολλαπλή στόχευση με κεντρικό άξονα τη μετουσίωση του «συνεταιρίζεσθαι» προς την ενεργειακή δημοκρατία και την οικονομική ανάπτυξη του τόπου. «Μετά τις 2.200 οικογένειες, κυρίως αγροτών αλλά και απλών πολιτών, που μετέχουν στις 17 ενεργειακές κοινότητες, ήδη έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον άλλες 1.000, οπότε σύντομα θα απευθύνουμε πρόσκληση για νέα έργα» τονίζει.
Αντίστοιχη προσπάθεια διερευνούν μέλη της Νέας ΠΑΣΕΓΕΣ και στην Κοζάνη όπου τα δίκτυα ηλεκτρισμού, λόγω της απολιγνιτοποίησης, έχουν χωρητικότητα.
«Υπάρχουν περιθώρια για την κατασκευή πολλών πάρκων στην περιοχή. Δεν είναι τυχαίο ότι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι αναζητούν εκτάσεις στη Δυτική Μακεδονία. Ας κάνουν τη δουλειά τους, αλλά ας αφήσουν και σε εμάς τους μικρούς κομμάτι της… πίτας, να το αξιοποιήσουμε μέσω των ενεργειακών κοινοτήτων» υπογραμμίζει ο κ. Κάτρης.
Με μια συμμετοχή 5.000 με 10.000 ευρώ, όπως σημειώνει, το μέρισμα για τα μέλη των ΕΚΟΙΝ θα είναι σημαντικό. Παράλληλα, το πρώτο φωτοβολταϊκό πάρκο της χώρας για εικονικό συμψηφισμό, σχεδόν αποκλειστικά με τη συμμετοχή νοικοκυριών, επιχειρεί ο «Υπερίων» που δημιουργήθηκε από την ενεργειακή κοινότητα Electra Energy και την Greenpeace.
Φωτοβολταϊκό πάρκο
σε Θήβα ή Λαμία
Η ενέργεια θα παράγεται από φωτοβολταϊκό πάρκο που θα εγκατασταθεί στην περιοχή της Θήβας ή της Λαμίας. «Το πλεονέκτημα με τον εικονικό συμψηφισμό είναι ότι δεν χρειάζεται να έχεις φωτοβολταϊκό στο σπίτι. Τα δικά σου πάνελ αποτελούν μέρος του συνεταιριστικού φωτοβολταϊκού πάρκου και η παραγόμενη ενέργειά τους θα συμψηφίζεται με την κατανάλωσή σου. Σε μία χώρα σαν την Ελλάδα όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού (60%) μένει σε πολυκατοικίες ή στο ενοίκιο και όχι σε μονοκατοικίες – άρα είναι αδύνατο να εγκατασταθούν φωτοβολταϊκά στις στέγες -, ο εικονικός συμψηφισμός αποτελεί μοναδικό εργαλείο που επιτρέπει σε όλους παραγωγή ενέργειας για ιδιοκατανάλωση» εξηγεί ο υπεύθυνος για θέματα ενέργειας στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace κ. Τάκης Γρηγορίου.
Ο «Υπερίων» θα αποτελείται αρχικά από 25 νοικοκυριά τα οποία θα συμμετέχουν με διαφορετικό ποσοστό το καθένα (ανάλογα με το πόση ενέργεια χρειάζονται). Η κατασκευή του πάρκου ισχύος περίπου 80 kW (κιλοβάτ) αναμένεται να ξεκινήσει το φθινόπωρο και το κόστος συμμετοχής θα είναι 850 ευρώ ανά kW εγκατεστημένης ισχύος (κάθε kW παράγει ετησίως περίπου 1.500 κιλοβατώρες). Ετσι, ένας πολίτης που θέλει να καταναλώνει 4.000 κιλοβατώρες τον χρόνο χρειάζεται 2,6 κιλοβάτ, και άρα επένδυση 2.210 ευρώ.
«Εξετάζουμε και περιπτώσεις δανεισμού για οικονομικά αδύναμα νοικοκυριά. Εργαλεία από τη νέα «Αναπτυξιακή Τράπεζα» προβλέπουν χαμηλότοκο δανεισμό έως 25.000 ευρώ ανά ενεργειακή κοινότητα» τονίζει ο κ. Γρηγορίου. Το κέρδος από εικονικό συμψηφισμό, ανάλογα με τον πάροχο ρεύματος που θα επιλεγεί, είναι περίπου 10 με 11 λεπτά ανά κιλοβατώρα, αναφέρει ο ίδιος, επισημαίνοντας ότι η απόσβεση για τους συμμετέχοντες εκτιμάται σε 6 με 7 χρόνια, με σύμβαση 25ετίας.
Με «πράσινα» εργαλεία η απανθρακοποίηση
Με στόχο την απανθρακοποίηση του Δήμου Λάρισας, την εξοικονόμηση ενέργειας και τη στροφή στις ΑΠΕ ανατέθηκε πέρυσι η μελέτη για τον νέο ενεργειακό σχεδιασμό του δήμου αλλά και της Δημοτικής Επιχείρησης Υδρευσης Αποχέτευσης Λάρισας (ΔΕΥΑΛ).
Οπως αναφέρει ο δήμαρχος Λαρισαίων Απόστολος Καλογιάννης, «σήμερα δήμος και ΔΕΥΑΛ καταβάλλουν 5 εκατ. ευρώ ετησίως στη ΔΕΗ».
Σύμφωνα με τον δήμαρχο, είναι έτοιμη η μελέτη για μια ενεργειακή κοινότητα στην οποία θα συμμετέχουν τα πέντε νομικά πρόσωπα του δήμου (μεταξύ αυτών και η κοινωφελής επιχείρηση που θα δώσει ρεύμα σε πολίτες που βρίσκονται στους καταλόγους της Πρόνοιας), πιθανώς και η μητρόπολη για να ρευματοδοτήσει τους ναούς της πόλης. Οπως τονίζει, στόχος είναι σε λίγα χρόνια, αξιοποιώντας τα διαθέσιμα εργαλεία (ΕΚΟΙΝ, εικονικό συμψηφισμό, ενεργειακή αξιοποίηση βιομάζας και του βιοαερίου από τον ΧΥΤΑ), οι δημοτικές δομές να λειτουργούν με «πράσινο» ρεύμα. «Υπολογίζουμε μια αρχική επένδυση της τάξης των 20 με 30 εκατ. ευρώ, κάνοντας χρήση ιδίων κεφαλαίων της ΔΕΥΑΛ, δανεισμό, αλλά και με συμβάσεις παραχώρησης ή Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα» υπογραμμίζει ο κ. Καλογιάννης.
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο δήμαρχος Ηρακλείου Κρήτης Βασίλης Λαμπρινός, αναφέρεται στον σχεδιασμό για την ενεργειακή μετάβαση και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα της πόλης κατά 40% έως το 2030. «Κρίναμε ότι οι συνθήκες είναι πλέον ώριμες για να επωφεληθούμε από τον νόμο των ενεργειακών κοινοτήτων» αναφέρει ο δήμαρχος, επισημαίνοντας ότι έχει ολοκληρωθεί η μελέτη για την ίδρυση μιας ενεργειακής κοινότητας και την εγκατάσταση σταθμών ΑΠΕ, με τη συμμετοχή των κυριότερων φορέων του δήμου, με στόχο τη μείωση των λογαριασμών ρεύματος πολιτών χαμηλού εισοδήματος μέσω ενεργειακού συμψηφισμού.
Παραγωγή ρεύματος από την ιστορική ΕΒΟΛ με συνολική επένδυση 100 εκατ.
Η ιστορική συνεταιριστική αγροτική ένωση του Βόλου, η ΕΒΟΛ, η οποία κατάφερε να σταθεί όρθια τόσο κατά τη διάρκεια της δεκαετίας των μνημονίων, αλλά και κατά την υγειονομική και οικονομική κρίση που έχει επιφέρει η πανδημία, ετοιμάζεται να αναπτύξει ένα διαφορετικό… χαρτοφυλάκιο προκειμένου να στηρίξει τα μέλη της και να μην εγκαταλείψουν τον πρωτογενή παραγωγικό τομέα.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΒΟΛ Νικήτα Πρίντζο, έχουν δημιουργηθεί τρεις ενεργειακές κοινότητες (ΕΚΟΙΝ) – Αισωνίας, Ρήγα Φεραίου και Μαυροβουνίου – με μέλη 500 αγρότες. «Το συνολικό έργο για την εγκατάσταση 54 μεγαβάτ είναι προϋπολογισμού 30 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 22 εκατ. ευρώ προέρχονται από δανειοδότηση και τα υπόλοιπα από ίδια κεφάλαια. Ηδη έχουν κατασκευαστεί τα πρώτα 8 μεγαβάτ και στα μέσα Αυγούστου αναμένεται ότι θα έχουν συνδεθεί με το δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ» υποστηρίζει ο επικεφαλής της ΕΒΟΛ. Βάσει μελέτης που έχει γίνει, οι αγρότες-μέλη των ΕΚΟΙΝ, μετά τον τρίτο χρόνο, θα έχουν από την επένδυση ένα εισόδημα της τάξης των 4.000 ευρώ τον χρόνο, το οποίο, ύστερα από έξι χρόνια, θα φτάσει στις 7.000 ευρώ ετησίως. Η απόσβεση του αρχικού κεφαλαίου αναμένεται σε περίπου 12 έτη, με τη διάρκεια της σύμβασης με τις ΕΚΟΙΝ να φτάνει τα 25 έτη.
Το πρώτο επενδυτικό σχέδιο της ΕΒΟΛ θα ακολουθήσει και δεύτερο που θα αφορά άλλα 500 μέλη, ώστε ο αριθμός των ωφελούμενων αγροτών να φτάσει τους 1.000 και σε δεύτερο στάδιο τους 2.000, που είναι και ο τελικός στόχος με ορίζοντα πενταετίας. Η επένδυση συνολικά, σημειώνει ο κ. Πρίντζος, εκτιμάται στα 100.000.000 ευρώ.
