Του Δημήτρη Ρούση *
Το τελευταίο χρονικό διάστημα η ανθρωπότητα δοκιμάζεται σκληρά από τις πρωτόγνωρες συνθήκες διαβίωσης που δημιούργησε η πανδημία. Την ίδια περίοδο, στην πατρίδα μας, δυο πολύ σημαντικά παλαιά και χρονίζοντα ζητήματα ήρθαν με ιδιαίτερη όξυνση στο προσκήνιο.
Η αγωνία για τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις και την στρατηγική, στην περιοχή της Μεσογείου, από τις λεγόμενες μεγάλες δυνάμεις, και το συνδεόμενο με αυτές, ζήτημα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας, σε Τζαμί, περιπλέκουν και οξύνουν περαιτέρω τις Διεθνείς Σχέσεις. Γιατί η Αγιά Σοφιά δεν είναι απλώς το γεννητορικό σύμβολο και θεσμός της Ορθοδοξίας και της εν γένει Χριστιανοσύνης, αλλά θεμέλιος λίθος του Δυτικού πολιτισμού.
Το μεγαλείο της πολιτισμικής αξίας και των αλληγορικών συμβολισμών που εκπέμπει, η Αγιά Σοφιά από την Κωνσταντινούπολη, που στέκει όρθια στους αιώνες και η προσπάθεια αποκωδικοποίησης των ενεργειών και των συμβολισμών που περιέχουν οι ενέργειες και οι μεθοδεύσεις, για την μετατροπή της, σε Τζαμί, είναι δεδομένο ότι, τη χρονική στιγμή που συμβαίνουν, δημιουργούν πολλά ερωτήματα…
Θέτω υπόψη σας τα εξής :
Είναι κοινωνικά αποδεκτό ένα διεθνώς αναγνωρισμένο Σύμβολο Παγκόσμιας Κληρονομίας, ενταγμένο στον κατάλογο της UNESCO, με αντανάκλαση σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, να χρησιμοποιείται ως μέσο άσκησης κρατικής πολιτικής, τόσο στο εσωτερικό όσο και το εξωτερικό; Πολύ περισσότερο δε να θεωρείται μια ακόμη, θεσμική νίκη στον «πόλεμο» των πολιτισμών;
Αν αυτό αλήθεια συμβαίνει, τότε ποιοι κίνδυνοι ενδεχομένως ελλοχεύουν;
Μήπως αυτό μπορεί να αποτελέσει πρόσχημα εκνόμων ενεργειών, από ανθρώπους που ίσως ασπάζονται ακραίες θέσεις και συμπεριφορές τόσο στο εσωτερικό μιας χώρας όσο και το εξωτερικό, σε βάρος των θρησκευτικών μειονοτήτων αντίστοιχα ;
Θα μπορούσαν αυτές οι συμπεριφορές να κλιμακωθούν με απρόβλεπτες ενδεχομένως συνέπειες ;
Πως θα μπορούσαμε να τα αποτρέψουμε όλα αυτά ;
Μέσα σ’ αυτό τη ζοφερή πραγματικότητα, μια ευχάριστη έκπληξη ξάφνιασε με χρήσιμο και διδακτικό τρόπο την καθημερινότητα μας !
Στην Επίδαυρο, ένα έργο, με διαχρονική αξία, γεννητορικό και αυτό του Δυτικού πολιτισμού, μεταδίδεται ζωντανά, ίσως για πρώτη φορά σε ολόκληρο τον κόσμο, μέσω του διαδικτύου. Η ευκαιρία είναι μοναδική. Αισχύλου «Πέρσες» !
Στο έργο ο Αισχύλος, ως αθηναίος πολίτης, οκτώ χρόνια μετά την ήττα των Περσών, από τους Έλληνες, στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, (480 π.Χ.), προέβαλε διάφορα ιδεολογικά ζητήματα μέσα από το έργο του. Είναι πολύ πιθανό, σε μια εποχή που η Αθηναϊκή Δημοκρατία γνώριζε μεγάλη δόξα και δύναμη, να προσπάθησε με αλληγορικό τρόπο να ερμηνεύσει τους λόγους που οι Πέρσες ηττήθηκαν από τους Έλληνες. Είναι ενδεχομένως δυνατό, να ήθελε να αφυπνίσει τους πολίτες για όσα κακά ελλοχεύουν από την γενικότερη ανθρώπινη συμπεριφορά, ιδίως των αρχόντων, όταν αυτή είναι αυταρχική και αλαζονική, αλλά και την θεϊκή παγίδα και τιμωρία που μπορεί να επιφυλάσσουν οι θεοί (Άτη) για όσους θνητούς υπερβαίνουν το μέτρο.
Μέσα από την πλοκή του έργου και τις αισχυλικές καινοτομίες, μπορούμε να διακρίνουμε πως, μια ανθρώπινη κατάσταση εξελίσσεται όταν ξαφνικά επεμβαίνουν θεϊκές δυνάμεις. Στο ανθρώπινο παρασκήνιο επενεργούν και τότε γίνονται ξεκάθαρες και ορατές στο προσκήνιο. Μέσα από το έργο προβάλλεται το μεγαλείο του περσικού στρατού του οποίου ηγείται ο βασιλιάς Ξέρξης, γιος του Δαρείου και η επεκτατική πολιτική και τακτική που εφαρμόζει, για την αναζήτηση πλούτου και νέων εύφορων εκτάσεων για προσάρτηση και επέκταση του Βασιλείου του.
Αξιοσημείωτη είναι η πρόθεση του να γεφυρώσει τόσο τη θάλασσα του Ελλήσποντου, ώστε να περάσουν με ασφάλεια τα στρατεύματα του όσο και να τιμωρήσει και να υποδουλώσει τους Έλληνες και ως «ισόθεος» (στ. 79) να διοικήσει ένα τεράστιο βασίλειο.
Ο Αισχύλος, με το θεατρικό έργο «Πέρσες» και τις επινοήσεις του, έχοντας μια χρονική απόσταση από τα γεγονότα που εξελίχθησαν (ναυμαχία Σαλαμίνας), επιθυμούσε να διαμορφώσει μια νέα εκδοχή των γεγονότων, σε σχέση πάντα με την ιστορική εκδοχή του Ηροδότου. Με επιδέξιο τρόπο ενσωμάτωνε στο παρόντα χρόνο, δυο μυθικές διαστάσεις τόσο από το παρελθόν όσο και από το μέλλον. Τονίζοντας παράλληλα τις διαφορές μεταξύ του Ξέρξη και του Δαρείου και την ξεχωριστή σημασία που αποκτούν οι χαρακτηριστικοί διάλογοι για την προσωπικότητα, τους στόχους και το βαθμό σωφροσύνης του καθενός.
Ο Ξέρξης, σύμφωνα πάντα με τον Ηρόδοτο, αρχικά δεν ήθελε να εκστρατεύσει σε βάρος των Ελλήνων και εμφανίζονταν διστακτικός, όμως, μετά από τις συχνές παραινέσεις του συμβούλου του Μαρδόνιου και την εμφάνιση ενός επίμονου ονείρου, πείθεται και αποφάσισε να εκστρατεύσει, παρά την προειδοποίηση, τις συμβουλές και τις επιφυλάξεις που εξέφραζε ο μετριοπαθείς σύμβουλος του Αρτάβανος.
Χρήσιμο θα ήταν να αναφέρουμε ότι τον Αισχύλο ενδέχεται να μην τον ενδιέφερε να παραθέσει με ακρίβεια τα ιστορικά γεγονότα, όμως, επιθυμούσε να αναδείξει ένα συγκεκριμένο «ερμηνευτικό εργαλείο» στη θεωρία του. Ως κορυφαίο ίσως ζήτημα αναδεικνύεται η διαφορετική δημοκρατική πολιτειακή λειτουργία και η ελευθερία των Ελλήνων, σε σχέση με τη μοναρχία και την ηγεμονία του πέρση βασιλιά, τα οποία υπάρχουν και τα δυο, σύμφωνα με τη θέληση των θεών. Η ήττα του Ξέρξη, αποδίδεται στην υπέρβαση των ορίων, που οι θεοί και η νόμοι της φύσης προσδιόρισαν για τους ανθρώπους και γι’ αυτό τιμωρήθηκε… Υπέπεσε δηλαδή σε Ύβρι…
Ο Αισχύλος, με το έργο του, προσπάθησε να αφυπνίσει τους πολίτες και να προειδοποιήσει για όσα μπορούν να συμβούν, αν η γενικότερη ανθρώπινη συμπεριφορά υποκρύπτει αλαζονεία και υπερβαίνει το μέτρο. Η απόλυτη εξουσία, θολώνει το νου και η υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων μπορεί να οδηγήσει στην ήττα και την τιμωρία…
-Μέλος Δ.Σ. Ε.Α.Υ. Ακαρνανίας
-Αντιπρόσωπος Π.Ο.ΑΣ.Υ.
-Ιδρυτικό μέλος ΜΠΡΟΣΤΑ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Αισχύλου, Πέρσες, μτφ. Π. Μουλλάς, εκδ.: Στιγμή, Αθήνα 2014.
2. Ανδριανού, Ε., κλπ, Ο Δραματικός Λόγος από τον Αισχύλο ως τον Μένανδρο, Ε.Α.Π. (Πάτρα 2001)
3. Ηρόδοτος, Ιστορίαι, (7), μτφ. Η. Σπυροπούλου, εκδ. Γκοβόστη, Αθήνα 1993.
4. Lesky A., Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, , Α. Τσοπανάκη, εκδ.: Δ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2015.
5. Lossau M.-J. Αισχύλος, μτφ. Ν. Μπεζεντάκος, εκδ.: Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2009.
6. Meier C., Η Πολιτική Τέχνη της Αρχαίας Ελληνική Τραγωδίας, μτφ. Φ. Μανακίδου, εκδ. Μ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 1997.
7. Renfrew C. – Bahn P., Αρχαιολογία, Θεωρίες, Μεθοδολογία και Πρακτικές εφαρμογές, μτφ. Καραλή – Γιαννακοπούλου Λ., εκδόσεις : Καρδαμίτσα, (Αθήνα 2013).
8. Herington J., Αισχύλος, μτφ. Μ. Γιούνη, εκδ.: Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1988.
agrinionews.gr
