Γνωρίζουμε ήδη ότι η υποβάθμιση της βιοποικιλότητας και η καταστροφή φυσικών οικοτόπων όπως τα δάση,ευνοούν την εμφάνιση και εξάπλωση ζωονόσων, παρόλο που τα αίτια πρόκλησης του Covid-19 αποτελούν ακόμη αντικείμενο μελέτης.
Γνωρίζουμε επίσης ότι η αποδάσωση συμβάλει στην ανάπτυξη ασθενειών όπως η ελονοσία και ο Έμπολα.
Η κύρια αιτία αποδάσωσης είναι η επέκταση των κτηνοτροφικών και γεωργικών δραστηριοτήτων. Δάση τεράστιας σημασίας για τη βιοποικιλότητα και την οικολογική ισορροπία αποψιλώνονται, κυρίως με σκοπό να μετατραπούν σε βοσκοτόπια (για βοοειδή) και σε τεράστιες εκτάσεις μονοκαλλιέργειας μεταλλαγμένης σόγιας.
Το 90% της σόγιας προορίζεται για ζωοτροφή, η οποία στη συνέχεια εξάγεται σε διεθνείς αγορές, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Σήμερα εκτιμάται ότι το 80% της αποψίλωσης των δασών που πραγματοποιείται σε παγκόσμιο επίπεδο σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με την επέκταση της βιομηχανικής κτηνοτροφίας. Αυτή ακριβώς η καταστροφή δασών και φυσικών οικοτόπων που προκαλεί η επέκταση της βιομηχανικής κτηνοτροφίας είναι που ευνοεί την εμφάνιση ζωονόσων.
Σχετίζεται ο Covid-19 με την εντατική εργοστασιακή κτηνοτροφία;
Μέχρι σήμερα όχι, ωστόσο… γνωρίζουμε ήδη ότι η εντατική κτηνοτροφία βιομηχανικών μεθόδων έχει συμβάλει στην εξάπλωση άλλων ζωονόσων όπως η γρίπη των πτηνών. Οι άθλιες συνθήκες στις οποίες συνωστίζονται χιλιάδες ζώα σε περιορισμένους χώρους στις εργοστασιακές κτηνοτροφικές μονάδες, ειδικά η εκτροφή πουλερικών και χοίρων, αυξάνουν τις πιθανότητες να μεταδοθούν ευκολότερα ιοί στα υπόλοιπα ζώα και τους ανθρώπους. Έως σήμερα έχουν βρεθεί θετικοί στον Covid-19 γάτες και μία τίγρη σε ζωολογικό κήπο στη Νέα Υόρκη.
Αντίθετα, η βιώσιμη γεωργία που ενσωματώνει την κτηνοτροφία και θεωρεί τα ζώα του αγροκτήματος ουσιαστικά στοιχεία στα συστήματα αγροτικής παραγωγής, προστατεύει τη φύση, τη βιοποικιλότητα και την υγεία. Σύμφωνα με τον οργανισμό United States Agency for International Development, περίπου το 75% όλων των νέων αναδυόμενων αλλά και επανα-αναδυόμενων λοιμωδών νόσων προέρχονται από τα ζώα. Αυτές περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τον SARS, την H5N1 νόσο των πουλερικών και τον Η1Ν1 ιό της γρίπης.
Επηρεάζει ο Covid-19 τους παραγωγούς;
Ναι, πολύ. Η πανδημία και τα μέτρα που επιβλήθηκαν έχουν φέρει ήδη αποσυντονισμό της αγοράς. Ενώ οι πωλήσεις τροφίμων στα σούπερ μάρκετ αυξάνονται, πλήττονται σε μεγάλο βαθμό οι παραγωγοί μικρής κλίμακας (αγρότες, αλιείς και κτηνοτρόφοι) που είναι συνήθως τα πιο ευάλωτα θύματα των κραδασμών. Ταυτόχρονα, τη στιγμή που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO) προειδοποιεί για επερχόμενη επισιτιστική κρίση και ελλείψεις τροφίμων, στην Ελλάδα πετιούνται τρόφιμα επειδή δεν μπορούν να φτάσουν στην αγορά. Η λίστα των συνεπειών της πανδημίας στους παραγωγούς δεν τελειώνει και δείχνει πόσο μη ανθεκτική κι ευάλωτη είναι η αγροτική μας παραγωγή, που βασίζεται σε εκβιομηχανισμένες μεθόδους και παγκοσμιοποιημένο εμπόριο και δεν είναι ούτε αυτόνομη ούτε τοπική ούτε βιώσιμη.
Ο Covid-19 σχετίζεται και με την καταστροφή του περιβάλλοντος, και με την εντατική εργοστασιακή κτηνοτροφία. © Nathaniel Garcia / Greenpeace
Πώς θέλουμε να είναι το σύστημα που μας θρέφει;
Χρειαζόμαστε τοπικά, βιώσιμα και ανθεκτικά διατροφικά συστήματακαι όχι εκβιομηχανισμένες παγκοσμιοποιημένες εντατικές αλυσίδες τροφής, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να μειώσουμε την πίεση στα δάση και τα οικοσυστήματα, να διατηρήσουμε υγιή τον πλανήτη, να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή, να παράγουμε επαρκή, ασφαλή, υγιεινή και θρεπτική τροφή σε προσιτές τιμές για όλους και όλες και να εξασφαλίσουμε σταθερό αξιοπρεπές εισόδημα σε αγρότες και κτηνοτρόφους που παράγουν τροφή με κριτήρια βιωσιμότητας.
Η πανδημία Covid-19 πρέπει να βρει την ελληνική κυβέρνηση έτοιμη να υλοποιήσει σχεδιασμένα μέτρα στήριξης για στροφή της γεωργίας και κτηνοτροφίας στο μοναδικό μοντέλο που μπορεί να εγγυηθεί υγεία και ανθεκτικότητα: τη βιώσιμη, ανθεκτική και δίκαιη γεωργία με επίκεντρο τον άνθρωπο και τη βιοποικιλότητα.
από Έλενα Δανάλη
