Η Ολοκληρωµένη Διαχείριση Παραγωγής Εσπεριδοειδών (ΟΔΠΕ) είναι ένα σύγχρονο και πολυδιάστατο σύστηµα διαχείρισης εσπεριδοειδών του οποίου η φιλοσοφία στηρίζεται στη συνεχή επαγρύπνηση και τη στενή παρακολούθηση των φυτειών.

Η Ο.Δ.Π.Ε. αποσκοπεί στην άσκηση φιλικότερης στον άνθρωπο και το περιβάλλον γεωργίας µέσω της ορθής διαχείρισης των φυσικών πόρων και της ορθής χρήσης του νερού, των λιπασµάτων, των φυτοφαρµάκων, της ενέργειας και των γεωργικών εφοδίων.

Κατά την εφαρµογή του συστήµατος της Ο.Δ.Π.Ε. αναζητείται η αριστοποίηση των εισροών και των εκροών µε στόχο την παραγωγή ποιοτικά αποδεκτών προϊόντων, που να εγγυώνται την υγεία και την ασφάλεια του καταναλωτή. Παράλληλα, θα πρέπει να εξασφαλίζεται η υγεία και η ασφάλεια όλων των εργαζοµένων στην εκµετάλλευση.

Εν κατακλείδι, η Ο.Δ.Π.Ε. είναι ένα σύστηµα συνεχούς βελτίωσης, που ερευνά, προβλέπει, ελέγχει, αξιολογεί και επαναπροσδιορίζει όλα τα δεδοµένα, ώστε να επιτυγχάνεται το καλύτερο οικονοµικό αποτέλεσµα, µε λιγότερη επιβάρυνση στο περιβάλλον.

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ

• Η εισαγωγή ενός πλατιά αναγνωρισµένου και διαφανούς συστήµατος παραγωγής εσπεριδοειδών όπως το απαιτεί η σύγχρονη ανταγωνιστική αγορά.
• Η εισαγωγή των εσπεριδοκαλλιεργητών στις αρχές και τις πρακτικές της Ο.Δ.Π.Ε., βελτιώνοντας τον επαγγελµατισµό, τις διοικητικές τους ικανότητες, καθώς και τις ικανότητες λήψης αποφάσεων, µε ταυτόχρονη ευαισθησία για το περιβάλλον.
• Η παραγωγή εσπεριδοειδών ψηλής ποιότητας που να είναι ευθυγραµµισµένη µε τις απαιτήσεις και τα πρότυπα του τοπικού και διεθνούς εµπορίου.
• Η διατήρηση και αύξηση της εµπιστοσύνης του καταναλωτή για τα κυπριακά εσπεριδοειδή.
• Η ορθολογιστική χρήση των φυτοφαρµάκων, λιπασµάτων, του εδάφους και του νερού για την επίτευξη του άριστου οικονοµικού αποτελέσµατος και της αειφορίας.
• Η διασφάλιση του γεωργικού περιβάλλοντος για τις επόµενες γενεές.

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ

Η Ο.Δ.Π.Ε., καλύπτει όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας, όπως παραγωγή – συσκευασία – τυποποίηση και αποθήκευση του προϊόντος. Όλες οι απαιτήσεις της Ο.∆.Π.Ε. περιγράφονται σε συντοµία πιο κάτω:

1.   Ιχνηλασιµότητα / ανιχνευσιµότητα

Επιβάλλεται να υπάρχει ένα γραπτό σύστηµα ανίχνευσης, κατά το οποίο το προϊόν που έχει παραχθεί να µπορεί να ανιχνευτεί πηγαίνοντας πίσω στην εκµετάλλευση/αγροτεµάχιο µαζί µε όλες τις λεπτοµέρειες του ιστορικού, πριν, κατά και µετά τη συγκοµιδή.

2.   Τήρηση αρχείων

Οι παραγωγοί πρέπει να τηρούν ενηµερωµένα αρχεία για το κάθε τι που αφορά την εκµετάλλευσή τους. Τα πιο σηµαντικά αρχεία είναι:

• Αρχείο µε νοµικά έγγραφα.

Περιλαµβάνει:

• Τίτλο/ους ιδιοκτησίας.
• Τοπογραφικό σχέδιο στο οποίο να καθορίζεται η έκταση που είναι φυτεµένη µε εσπεριδοειδή.
• Επίσηµο ενοικιαστήριο έγγραφο (όταν η φυτεία ενοικιάζεται).
• Επίσηµη εξουσιοδότηση (στην περίπτωση διαχειριστή).
• Αρχείο µε το ιστορικό της φυτείας.

Περιλαµβάνει:

• Την ηµεροµηνία φύτευσης.
• Υποκείµενο/α - ποικιλία/ες.
• Ηµεροµηνία εµβολιασµού.
• Πηγή πολλαπλασιαστικού υλικού.
• Παρακολούθηση µετεωρολογικών δεδοµένων.

3.   Διαχείριση του εδάφους

Εφόσον αποδεικνύεται η ανάγκη για µηχανική κατεργασία, συστήνεται να παίρνονται µέτρα για αποφυγή συµπίεσης του εδάφους. Ενθαρρύνεται η µειωµένη κατεργασία του εδάφους (µεταξύ των γραµµών φύτευσης) ή ακαλλιέργεια (µη κατεργασία εδάφους) όπου είναι εφικτή.

4.   Άρδευση

Τα εσπεριδοειδή είναι ευαίσθητη καλλιέργεια στην έλλειψη νερού και ιδιαίτερα στα στάδια της άνθησης–καρπόδεσης – καρπιδίων.

Έλλειψη νερού έχει σαν αποτέλεσµα την καρπόπτωση, τη µείωση της συνολικής παραγωγής και του µεγέθους του καρπού και την υποβάθµιση της ποιότητας.

• Μέθοδοι Άρδευσης: Για την άρδευση των εσπεριδοειδών πρέπει να χρησιµοποιούνται τα Βελτιωµένα Συστήµατα Άρδευσης (Β.Σ.Α.) που επιτρέπουν την ορθολογικότερη και αποδοτικότερη εφαρµογή του νερού, γεγονός που έχει ιδιαίτερη σηµασία στο ξηροθερµικό κλίµα της Κύπρου.

Τα Β.Σ.Α. που χρησιµοποιούνται σήµερα για άρδευση των εσπεριδοειδών είναι, των σταγόνων και των µίνι σπρίνκλερ. Είναι συστήµατα που απαιτούν πίεση λειτουργίας µιας και δύο ατµοσφαιρών, αντίστοιχα, και που παρέχουν τη δυνατότητα οµοιόµορφης κατανοµής και οικονοµίας του νερού.

• Ωράρια Άρδευσης: Η εφαρµογή ενός προγράµµατος άρδευσης στα εσπεριδοειδή θεωρείται απαραίτητη, αφού µε αυτό καθορίζεται το πότε θα γίνουν οι αρδεύσεις, αλλά και η ποσότητα του νερού που θα δοθεί, λαµβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις της καλλιέργειας, την υδατοϊκανότητα του εδάφους, το βάθος του ριζοστρώµατος και το ποσοστό εξάτµισης της διαθέσιµης υγρασίας.
• Υδατικές ανάγκες: Η ηλικία των δέντρων, η υφή του εδάφους, οι καιρικές συνθήκες, το ύψος της καρποφορίας και το σύστηµα άρδευσης είναι οι παράγοντες που πρέπει να λαµβάνονται υπόψη όσον αφορά τον καθορισµό της ποσότητα του νερού και της συχνότητας που πρέπει να αρδεύεται ένας εσπεριδόκηπος. Η εγκατάσταση τενσιοµέτρων βοηθά στον προσδιορισµό της συχνότητας άρδευσης. Οι ανάγκες των εσπεριδοειδών σε πλήρη απόδοση ανέρχονται περίπου σε 650-850 κυβ. µέτρα νερού το χρόνο ανά δεκάριο, µε τις ψηλότερες απαιτήσεις κατά τους καλοκαιρινούς µήνες που η εξάτµιση είναι ψηλή. Οι ποσότητες του νερού που παραχωρήθηκαν κατά τη διάρκεια της αρδευτικής περιόδου καταγράφονται στο αρχείο αρδεύσεων.
• Ποιότητα νερού: Τα εσπεριδοειδή υπάγονται στην κατηγορία των ευαίσθητων καλλιεργειών σ’ ότι αφορά την αλατότητα του νερού άρδευσης. Νερά µε συνολική αλατότητα (ηλεκτρική αγωγιµότητα) πάνω από 1,2 µονάδες (dS/m) αρχίζουν να προκαλούν προβλήµατα και δυσκολίες στην προσρόφηση υγρασίας από τις ρίζες, ιδιαίτερα σε εδάφη που δεν στραγγίζονται και δεν ξεπλένονται εύκολα. Προβλήµατα τοξικότητας δηµιουργούνται όταν υπάρχει Βόριο στο νερό σε ποσοστό πάνω από 0,5 µέρη στο εκατοµµύριο. Επίσης, ψηλές συγκεντρώσεις Νατρίου και Χλωρίου δηµιουργούν προβλήµατα στην οµαλή ανάπτυξη και παραγωγή εσπεριδοειδών. Κατά συνέπεια, η συστηµατική ανάλυση του νερού και η παρακολούθηση της αλατότητας του εδάφους είναι πρωταρχικής σηµασίας και δεν θα πρέπει να παραβλέπεται.

5.   Λίπανση εσπεριδοειδών

Η λίπανση και γενικότερα η διατροφή των εσπεριδοειδών είναι συνυφασµένες µε το έδαφος στο οποίο τα έχουµε εγκαταστήσει.

Η εφαρµογή των λιπασµάτων πρέπει να βασίζεται στον υπολογισµό των απαιτήσεων της φυτείας σε θρεπτικά στοιχεία, µετά τον προσδιορισµό των θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος και σε συνδυασµό µε τη φυλλοδιαγνωστική, όπου κριθεί αναγκαίο. Οι συστάσεις για τις ποσότητες και τους τύπους των λιπασµάτων που απαιτούνται πρέπει να δίνονται από προσοντούχους γεωπόνους και απαραίτητα να καταγράφονται στο αρχείο λιπάνσεως. Τα εσπεριδοειδή έχουν ανάγκη από λογικές ποσότητες αζωτούχων λιπασµάτων.

Στις περισσότερες περιπτώσεις 23 κιλά αζώτου ανά δεκάριο (800-850 γραµµάρια / δέντρο) θεωρούνται αρκετές για να καλύψουν τις ανάγκες µιας άριστης παραγωγής µε µια καλή διαχείριση της εφαρµογής των λιπασµάτων και του νερού άρδευσης. Η µισή ποσότητα του αζώτου δίνεται υπό µορφή Θειϊκής αµµωνίας (21-0-0) τον Ιανουάριο – Φεβρουάριο και η υπόλοιπη ποσότητα σε δύο δόσεις από τον Ιούνιο µέχρι τέλος Αυγούστου.

Η αντίδραση των εσπεριδοειδών στα φωσφορικά λιπάσµατα είναι συνήθως θετική, εφόσον δεν υπάρχει διαθέσιµος φώσφορος στο έδαφος σε προσιτές για το δέντρο µορφές, ενώ η καλιούχα λίπανση επηρεάζει θετικά την παραγωγή και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του καρπού, συµπεριλαµβανοµένου του µεγέθους του καρπού. Οι ανάγκες σε φώσφορο και Κάλι µπορούν να ικανοποιηθούν αν κάθε δεύτερο χρόνο, αντί Θειϊκής αµµωνίας, τοποθετούµε την ανάλογη ποσότητα µικτού λιπάσµατος του τύπου 20-10-10. Η προσθήκη φωσφοροκαλιούχων λιπασµάτων πρέπει να είναι συνάρτηση των αποτελεσµάτων των χηµικών αναλύσεων και της φυλλοδιαγνωστικής.

Στις περιπτώσεις που εφαρµόζεται συνδυασµένη άρδευση–λίπανση, τα λιπάσµατα που χρησιµοποιούνται είναι πλήρως υδατοδιαλυτά και οι λιπαντήρες επιβάλλεται να διατηρούνται σε καλή κατάσταση, µε ετήσια ρύθµιση, ώστε να διασφαλίζεται η ακριβής κατανοµή της απαιτούµενης ποσότητας λιπάσµατος. Μια ενδεικτική εφαρµογή συνδυασµένης άρδευσης – λίπανσης προϋποθέτει 40-50 γραµµάρια καθαρού αζώτου/τόνο νερού άρδευσης, 10 γραµµάρια καθαρού Φωσφόρου και 10-15 γραµµάρια καθαρού Καλίου. Ως πηγή αζώτου µπορεί να χρησιµοποιηθεί η Νιτρική αµµωνία (34,5-0-0) και η Ουρία (46-0-0), ως πηγή Φωσφόρου, το Φωσφορικό µονοαµµώνιο (12-61-0) και ως πηγή Καλίου το Νιτρικό Κάλι (13-0-46). Όλες οι λιπάνσεις σταµατούν στα µέσα Σεπτεµβρίου.

6.   Φυτοπροστασία

• Βασικά στοιχεία φυτοπροστασίας: Η προστασία της καλλιέργειας από εχθρούς, ασθένειες και ζιζάνια επιβάλλεται να επιτελείται µε τις κατάλληλες, ελάχιστες εισρορές φυτοφαρµάκων. Πρέπει να γίνεται προσπάθεια να εφαρµόζονται αναγνωρισµένες τεχνικές Ολοκληρωµένης Φυτοπροστασίας (ΙΡΜ) σε προληπτική βάση.

Η Ολοκληρωµένη Φυτοπροστασία έχει τα εξής πλεονεκτήµατα:

• Η ανάπτυξη ανθεκτικότητας των εχθρών στα φυτοφάρµακα καθυστερεί ή αποφεύγεται λόγω της µη συχνής χρήσης των φυτοφαρµάκων.
• Οι εσπεριδοκαλλιεργητές αποκτούν µια πλατιά γνώση όσον αφορά τους εχθρούς και τους φυσικούς τους εχθρούς, πράγµα που µπορούν να χρησιµοποιήσουν για να βελτιώσουν τη διαχείριση της εκµετάλλευσής τους.
• Βελτιώνεται ο µακροκρόνιος έλεγχος των εχθρών των εσπεριδοειδών µέσω της αφθονίας και της ποικιλίας των φυσικών εχθρών που βρίσκονται στη φυτεία.
• Σαν αποτέλεσµα της µειωµένης χρήσης των φυτοφαρµάκων µειώνονται οι κίνδυνοι για τα άτοµα που απασχολούνται στην εκµετάλλευση και οι πιθανότητες µόλυνσης του περιβάλλοντος.
• Τα υπολείµµατα των φυτοφαρµάκων στο εσωτερικό ή την επιφάνεια των φρούτων µειώνονται, αυξάνοντας την αποδοχή του προϊόντος από τον καταναλωτή.

Επιλογή φυτοφαρµάκων: Επιβάλλεται να χρησιµοποιούνται φυτοφάρµακα κατάλληλα για την καταπολέµηση που απαιτείται και να ακολουθούνται πιστά οι οδηγίες της ετικέτας. Ο χρόνος ασφάλειας επιβάλλεται να τηρείται για όλα τα φυτοφάρµακα και δεν πρέπει να αγνοείται σε καµιά περίπτωση.

Όπου είναι δυνατό, να χρησιµοποιούνται εκλεκτικά φυτοφάρµακα που έχουν ελάχιστες επιπτώσεις στους ωφέλιµους οργανισµούς. Τα φυτοφάρµακα που χρησιµοποιούνται επιβάλλεται να είναι επίσηµα εγκεκριµένα για χρήση στα εσπεριδοειδή. Φυτοφάρµακα των οποίων η χρήση απαγορεύεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση επιβάλλεται να µη χρησιµοποιούνται στα εσπεριδοειδή όταν τα φρούτα τους προορίζονται για πώληση σ’ αυτή.

• Ποσότητα και είδος φυτοφαρµάκου: Οι οδηγίες για την εφαρµογή των φυτοφαρµάκων επιβάλλεται να δίνονται µόνο από προσοντούχους Γεωπόνους και να τηρούνται αρχεία που θα περιλαµβάνουν, το όνοµα της φυτείας, την τοποθεσία και ηµεροµηνία εφαρµογής, την εµπορική ονοµασία, τη δραστική ουσία, τη δοσολογία και το χρόνο ασφάλειας του φυτοφαρµάκου, καθώς και το όνοµα του εφαρµοστή.
• Ασφάλεια, εκπαίδευση, οδηγίες, προστατευτική ενδυµασία και εξοπλισµός: Οι εργάτες που χειρίζονται και εφαρµόζουν φυτοφάρµακα επιβάλλεται να έχουν επαρκή εκπαίδευση και να φέρουν την κατάλληλη ενδυµασία και προστατευτικό εξοπλισµό, σύµφωνα µε τις οδηγίες της ετικέτας. Ο προστατευτικός εξοπλισµός και η ενδυµασία επιβάλλεται να φυλάγονται σε µέρος µακριά από φυτοφάρµακα.
• Ψεκαστήρες: Οι ψεκαστήρες επιβάλλεται να διατηρούνται σε καλή κατάσταση και να ρυθµίζονται κάθε χρόνο. Κατά την ανάµειξη των φυτοφαρµάκων, επιβάλλεται να ακολουθούνται οι ορθές διαδικασίες χειρισµού των φυτοφαρµάκων και γεµίσµατος του ψεκαστήρα, όπως αναφέρονται στις οδηγίες της ετικέτας.
• Αποθήκευση φυτοφαρµάκων: Η αποθήκευση των φυτοφαρµάκων επιβάλλεται να γίνεται στην αρχική τους συσκευασία σε χώρο ασφαλισµένο (πόρτα κλειδωµένη και το κλειδί να φυλάγεται σε ασφαλές µέρος), ανθεκτικό σε παγετό και φωτιά, καλά αεριζόµενο, µακριά από άλλα υλικά και µε κατάλληλο φωτισµό. Επιβάλλεται να αποθηκεύονται µόνο τα εγκεκριµένα φυτοφάρµακα για χρήση στα εσπεριδοειδή σύµφωνα µε τον κατάλογο που έχει ετοιµάσει και να τηρείται ενηµερωµένο αρχείο µε τα αποθέµατα των φυτοφαρµάκων. Όλα τα ράφια πρέπει να είναι από µη απορροφητικό υλικό.
• Ποσότητες φυτοφαρµάκων, µέτρα προστασίας, προειδοποιήσεις: Πρέπει να υπάρχουν επαρκή µέσα για µέτρηση της ποσότητας και ανάµειξη των φυτοφαρµάκων, να υπάρχουν µέσα έκτακτης ανάγκης (π.χ. για πλύσιµο µατιών, αρκετό καθαρό νερό, κουβάς µε άµµο και φτυάρι) που να αντιµετωπίζουν τη µόλυνση του ψεκαστή και τις τυχαίες διαρροές των φυτοφαρµάκων. Στις πόρτες εισόδου της αποθήκης φυτοφαρµάκων επιβάλλεται να τοποθετούνται σήµατα προειδοποίησης για τους πιθανούς κινδύνους.

Πλησίον της αποθήκης φυτοφαρµάκων και δίπλα στο πλησιέστερο τηλέφωνο, επιβάλλεται να είναι διαθέσιµα, ένας κατάλογος µε τις ενέργειες που θα πρέπει να αναληφθούν σε περίπτωση ατυχήµατος και ένας κατάλογος τηλεφώνων έκτακτης ανάγκης.

• Άδειες συσκευασίες και ακατάλληλα για χρήση φυτοφάρµακα: Απαγορεύεται η επαναχρησιµοποίηση των άδειων συσκευασιών των φυτοφαρµάκων. Τα άδεια δοχεία πρέπει να τοποθετούνται σε πλαστικές σακούλες και η απόρριψη τους να γίνεται µε τέτοιο τρόπο που να αποτρέπεται η έκθεση των ανθρώπων σε αυτές, καθώς και η ρύπανση του περιβάλλοντος. Στην περίπτωση που ο εσπεριδοκαλλιεργητής κατέχει ακατάλληλα για χρήση φυτοφάρµακα επιβάλλεται να απορρίπτονται µόνο µέσω της προµηθεύτριας εταιρείας.

7.   Συγκοµιδή και µετασυλλεκτική διαχείριση εσπεριδοειδών

Η διατήρηση της υγιεινής κατάστασης και της ποιότητας των εσπεριδοειδών κατά τη συγκοµιδή και τους µετασυλλεκτικούς τους χειρισµούς είναι πολύ σηµαντική και καθοριστική για το εισόδηµα του εσπεριδοκαλλιεργητή και τις µελλοντικές προτιµήσεις του καταναλωτή.

Ένας σηµαντικός αριθµός εχθρών, ασθενειών, φυσιολογικών ανωµαλιών και µηχανικών ζηµιών, ελλοχεύουν και ανά πάσα στιγµή µπορούν να ανατρέψουν όλες τις προσδοκίες για µια πετυχηµένη εµπορική περίοδο.

Γι’ αυτό, οι εσπεριδοκαλλιεργητές θα πρέπει να τηρούν σχολαστικά όλους τους κανόνες και οδηγίες των αρµόδιων υπηρεσιών που αφορούν τη συγκοµιδή και µεταφορά των προϊόντων τους και οι συσκευαστές όλους τους κανόνες συσκευασίας, τυποποίησης και αποθήκευσης. Δεν επιτρέπεται η χρήση χηµικών ουσιών µετά τη συγκοµιδή εκτός από αυτές που χρησιµοποιούνται στα εγκεκριµένα συσκευαστήρια και που αναφέρονται στον κατάλογο του Τµήµατος Γεωργίας.

8.   Μέτρα αποφυγής ρύπανσης του περιβάλλοντος

Όλες οι πιθανές πηγές ρύπανσης πρέπει να προσδιοριστούν (π.χ. χηµικά, λάδια, καύσιµα, θόρυβος κτλ.). Πρέπει να αναπτυχθεί και εφαρµοστεί ένα σχέδιο δράσης για να αποφευχθούν ή να µειωθούν τα απορρίµµατα και η ρύπανση από διάφορα υλικά συσκευασίας γεωργικών χρειωδών.

9.   Υγεία, ασφάλεια και ευηµερία του εργατικού προσωπικού

Όλοι οι εργάτες που χειρίζονται επικίνδυνα ή πολύπλοκα µηχανήµατα επιβάλλεται να τύχουν επαρκούς εκπαίδευσης και να τηρούνται αρχεία. Επιβάλλεται να υπάρχουν διαδικασίες σε περίπτωση ατυχηµάτων και έκτακτης ανάγκης, κατανοητές από όλους τους εργάτες. Επίσης, πρέπει να υπάρχουν κιβώτια πρώτων βοηθειών σε όλες τις µόνιµες θέσεις εργασίας και πλησίον του χώρου εργασίας στον αγρό.

Όλες οι µόνιµες περιοχές αποθήκευσης και συσκευασίας επιβάλλεται να έχουν επαρκή µέτρα καταπολέµησης εχθρών (περιλαµβανοµένων και των τρωκτικών) κυρίως σε περιοχές χειρισµού τροφίµων, αποθήκευσης συσκευασιών, αποθήκευσης φυτοφαρµάκων και αποθήκευσης λιπασµάτων.

Επίσης, όλες οι συνθήκες πρόσληψης του εργατικού προσωπικού επιβάλλεται να συµµορφώνονται µε τους τοπικούς και εθνικούς κανονισµούς σχετικά µε τους µισθούς, την ηλικία εργαζοµένων, τις ώρες εργασίας, τις συνθήκες εργασίας, την ασφάλεια των εργαζοµένων, τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, τις συντάξεις και όλες τις άλλες νόµιµες απαιτήσεις όπως και απαιτήσεις που αφορούν την υγεία. Επιπλέον, οι χώροι διαµονής επιβάλλεται να είναι κατοικήσιµοι και να έχουν τις βασικές υπηρεσίες και διευκολύνσεις.

10.  Περιβαλλοντικά θέµατα

Οι παραγωγοί πρέπει να κατανοούν και να εκτιµούν την επίδραση των γεωργικών δραστηριοτήτων τους στο περιβάλλον και να ενδιαφέρονται για το πώς µπορούν να βελτιώσουν το περιβάλλον προς όφελος της τοπικής κοινότητας, της χλωρίδας και πανίδας. Στόχος – κλειδί επιβάλλεται να είναι η βελτίωση της βιοποικιλότητας του περιβάλλοντος στη γεωργική εκµετάλλευση, µε ένα σχέδιο προστασίας του οικοσυστήµατος.