ΚΕΙΜΕΝΟ: Μαρία Αδ. Κωνσταντίνου
Διανύοντας τον ενδέκατο μήνα του χρόνου, το Νοέμβριο, γνωστό ήδη από την εποχή του Ησιόδου για τη δύση των Πλειάδων που σημάδευε και ακόμη σημαδεύει την περίοδο της έλευσης του κρύου και της αλλαγής του καιρού, καθώς οδεύουμε πλέον προς το χειμώνα, μια μικρή αναζήτηση για το μήνα του «χρυσανθέμου» ρίχνει φως στο πλούσιο λογοτεχνικό κάδρο που συνθέτουν βαρυσήμαντα γεγονότα διαφορετικών εποχών το μήνα αυτό.
Στιγμές που άλλαξαν τον ρου της λογοτεχνικής ιστορίας, γεννήσεις και θάνατοι σπουδαίων δημιουργών που με το έργο τους χαρακτηρίζουν γενιές και γενιές διαχρονικά έχουν την τιμητική τους το Νοέμβρη.
Αξίζει πραγματικά να ξεκινήσουμε τη διαδρομή μας από την καθιέρωση των Βραβείων Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1895 που οφείλουν το όνομά τους στον Άλφρεντ Νόμπελ και πρόκειται για ένα θεσμό που αριθμεί έναν μακρύ κατάλογο βραβευθέντων, από το 1901 έως τις μέρες μας. Την εξέχουσα τιμή της απόκτησης του βραβείου είχε το Νοέμβρη του 1957 ο πολύπλευρος Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας Αλμπέρ Καμύ, επίσης γεννημένος το μήνα αυτό. Δημιουργός που παραδόθηκε στη διαρκή εναλλαγή για να αποφύγει τη «συνήθεια», διατηρώντας ωστόσο μία και μοναδική ως την τελευταία ημέρα της ζωής του που δεν ήταν άλλη από το να γράφει για τους ανθρώπους και για «τα παθήματα της ψυχής».
Περί τα 1865 εκδίδονται στις Η.Π.Α «Οι περιπέτειες της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων» του Βρετανού συγγραφέα και μαθηματικού γνωστού με το ψευδώνυμο Λιούις Κάρολ. Πρόκειται για δημιούργημα που έχει βρεθεί αντιμέτωπο με τη λογοκρισία της εκάστοτε εποχής, καθώς τα έντονα αλληγορικά στοιχεία που συνθέτουν την ιστορία αποτελούν όπλο στα χέρια του Κάρολ που επιδιώκει να καυτηριάσει γεγονότα και αντιλήψεις της εποχής του. Έχει προηγηθεί στα 1851 η έκδοση του κλασικού «Μόμπυ Ντικ» από τον αμερικανό συγγραφέα Χέρμαν Μέλβιλ. Στον τομέα της δημοσίευσης, ο κόσμος αντικρίζει για πρώτη φορά το 1859 το μνημειώδες έργο «Η καταγωγή των ειδών» του Κάρολου Δαρβίνου, βιβλίο που καθιέρωσε την εξέλιξη από κοινή καταγωγή ως την πρωταρχική επιστημονική εξήγηση για την ποικιλότητα στη φύση.
Συνεχίζοντας, συναντάμε το Νοέμβρη του 1703 το θάνατο του «ανθρώπου με τη σιδερένια μάσκα» στις γαλλικές φυλακές της Βαστίλης, ενός διάσημου πολιτικού κρατούμενου της ιστορίας και των θρύλων της Γαλλίας που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για συγγραφείς, όπως ο Βολταίρος και ο Αλέξανδρος Δουμάς. Το όνομά του καλύπτεται από μυστήριο, ενώ ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι το πρόσωπό του ήταν μονίμως καλυμμένο με μία μάσκα από μαύρο βελούδο που ο θρύλος μετέτρεψε σε σιδερένια. Μία από τις κορυφαίες μορφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ο Ρώσος Φιόντορ Ντοστογιέφσκι «γλιτώνει» την εκτέλεση την τελευταία στιγμή (1849), καθώς είχε καταδικαστεί σε θάνατο με την κατηγορία της αντιτσαρικής προπαγάνδας.
Επιπλέον, εν έτει 1507 ο Ιταλός μετρ Λεονάρντο ντα Βίντσι θα δημιουργήσει το αριστούργημά του που θα μείνει στην ιστορία ως Μόνα Λίζα. Τόσο η ανακάλυψη του περίφημου τάφου του φαραώ Τουταγχαμών το 1922 από το Βρετανό αρχαιολόγο Χάουαρντ Κάρτερ όσο και η κατασκευή της δημοφιλούς οδού Route 66 στις Η.Π.Α το 1926 υπήρξαν γεγονότα που αποτέλεσαν αστείρευτη δεξαμενή φαντασίας για πολλούς λογοτέχνες που ακολούθησαν.
Στα ελληνικά δεδομένα, για πρώτη φορά το 1903 «ανεβαίνει» στο Βασιλικό Θέατρο Αθηνών η Ορέστεια του Αισχύλου στη δημοτική γλώσσα, γεγονός που προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις και συμπλοκές.
Αναφορικά με τους δημιουργούς που γεννιούνται το μήνα «της βροχής των Λεοντιδών» τα όνοματά τους είναι πασίγνωστα και δηλωτικά της λογοτεχνικής κληρονομιάς τους.
Θεωρείται κεντρική μορφή και ενσάρκωση του κινήματος του Διαφωτισμού το 18ο αιώνα, σφοδρός υπερασπιστής της ελευθερίας του λόγου και της ανεξιθρησκείας. Ο λόγος για τον πολυγραφότατο Βολταίρο που είδε το φως στα 1694 στο Παρίσι.
Χαρακτηρίζεται συχνά ως ο «Προφήτης» της αγγλικής λογοτεχνίας και είναι αναντίρρητα ένας από τους πλέον εκκεντρικούς και πολύπλευρους καλλιτέχνες. Ποιητής, ζωγράφος, χαράκτης, εικονογράφος, μυστικιστής και οραματιστής, ο Ουίλλιαμ Μπλέικ γεννήθηκε στις 28 Νοεμβρίου του 1757. Στο διάστημα μεταξύ 1800 και 1850 γεννιούνται το Νοέμβριο εξέχουσες προσωπικότητες, όπως οι φιλόσοφοι Φρίντριχ Ένγκελς και Ζορζ Σορέλ, ο ανατρεπτικός Μαρκ Τουαίην με τις αναπάντεχες περιπέτειες του Τομ Σόγιερ και του Χάκλμπερι Φιν που τόσο λογοκρίθηκαν αλλά και ο πολυγραφότατος Ρόμπερτ Λουίς Στίβενσον, δημιουργός της φιγούρας του τυχοδιώκτη πειρατή Τζον Λονγκ Σίλβερ.
Οι Γάλλοι δημιουργοί Πολ Σελάν και Αντρέ Μαρλώ, ο Πορτογάλος συγγραφέας Ζοζέ Σαραμάγκου και ο Μεξικανός Κάρλος Φουέντες αλλά και οι δικοί μας Γιώργος Ιωάννου, Εμμανουήλ Κριαράς και ο νομπελίστας Οδυσσέας Ελύτης γεννιούνται στις πρώτες δεκαετίες του 1900 κατά τη διάρκεια του τρίτου φθινοπωρινού μήνα.
Ωστόσο, πολλές και αισθητές είναι και οι απώλειες προσωπικοτήτων των λογοτεχνικών κύκλων το Νοέμβρη. Χρονολογικά, ο μεγαλύτερος Ρωμαίος λυρικός ποιητής των αυτοκρατορικών χρόνων χάνει τη ζωή του στις 27 Νοεμβρίου του 8 π.Χ.
Συνέγραψε το επικό ποίημα «Χαμένος Παράδεισος», ωστόσο ο Τζον Μίλτον ακόμα και σήμερα παραμένει σχετικά «άγνωστος». Χάνεται το Νοέμβρη του 1674.
Ένας από τους σημαντικότερους ποιητές του γερμανικού ρομαντισμού, ο ιδιόρρυθμος Χάινριχ φον Κλάιστ αυτοκτονεί στα 1811. Κύριος εκπρόσωπος του γερμανικού ιδεαλισμού με βαθιά επιρροή στη δυτική σκέψη και φιλοσοφία, ο Φρήντριχ Χένγκελ απεβίωσε Νοέμβρη του 1831.
Συγκέρασε στην ποίησή του το δραματικό με το ειδυλλιακό, τα αρχαιοελληνικά πρότυπα με τη σύγχρονη επαναστατική επικαιρότητα και το ρομαντικό με την κλασικίζουσα φόρμα. Ο Ανδρέας Κάλβος που και αυτός διεκδικεί τον τίτλο του εθνικού ποιητή πεθαίνει στα 1869.
Θεωρείται ένας από τους μείζονες εκπροσώπους του συμβολισμού με σημαντική επίδραση στη μοντέρνα ποίηση και «πατέρας» του μοντερνισμού-ο λόγος για τον Αρθούρο Ρεμπώ που χάθηκε στα 1891, αφήνοντας πίσω του μια αδιαμφισβήτητη κληρονομιά στους λάτρεις της εκλεκτής ποίησης.
Αρχές του 1900 χάνεται πρόωρα ο συγγραφέας των αριστουργημάτων «De Profundis» και «Tο Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ» που τάραξαν και συνεχίζουν να απασχολούν τους λογοτεχνικούς κύκλους.
Οι Λέο Τολστόι, Λορέντζος Μαβίλης, Τέλλος Άγρας, Τζορτζ Μπέρναντ Σω, Ευγένιος Ο” Νιλ και Βίλχελμ Ράιχ απεβιώνουν και αυτοί το μήνα Νοέμβριο.
Έγραψε το «Θαυμαστός καινούριος κόσμος», μια εφιαλτικά προφητική ενατένιση ενός τέλειου τεχνοκρατικά πολιτισμού και μιας μελλοντικής κοινωνίας που βασίζεται τόσο στο φυσικό όσο και στον ψυχολογικό καταναγκασμό. Ο Άλντους Χάξλεϋ πέθανε στις 23 Νοεμβρίου 1963.
«Βλέπουμε την Ιαπωνία να γλεντοκοπά βυθισμένη σε ευμάρεια και να κολυμπάει στο χρήμα και στην πνευματική της κενότητα. Είναι δυνατόν να δίνεις αξία στη ζωή, μέσα σε μια πλάση που το πνεύμα έχει πεθάνει; Ζήτω ο αυτοκράτορας! Νομίζω ότι ούτε καν με προσέχουν…» ήταν τα τελευταία λόγια του Ιάπωνα συγγραφέα Γιούκιο Μισίμα που αποφάσισε να δώσει τέλος στη ζωή του, επιχειρώντας την τελετουργική πρακτική του «σεπούκου», γνωστό στους δυτικούς ως χαρακίρι, στις 25 Νοεμβρίου του 1970.
Τέλος, οι Αντρέ Μαρλώ (γέννηση επίσης το Νοέμβρη), Γιάννης Μαρής, Μαρία Ιορδανίδου και ο Γιάννης Ρίτσος χάνονται επίσης το μήνα που διανύουμε.
Ως κατακλείδα, ένας στίχος που χαρακτηρίζει απόλυτα το μήνα Νοέμβριο, εμπνευσμένος από την ανάμνηση της Συνωμοσίας της Πυρίτιδας και τη Νύχτα του Γκάι Φωκς στις 5 Νοεμβρίου του 1605… Remember, remember, the 5th of November…
πηγή: http://agriniovoice.gr
