Στην έκθεση με τίτλο «Χρήστος Καπράλος (1909-1993) και Βάσω Κατράκη (1914-1988): Ελεγείες σε πέτρα και μέταλλο» παρουσιάζονται για πρώτη φορά μαζί, σε ένα μοναδικό, ιστορικά βεβαρημένο αισθητικό διάλογο, ο μεγαλύτερος μεταπολεμικός γλύπτης Χρήστος Καπράλος (1909 – 1993) και η μεγαλύτερη χαράκτρια του τόπου μας Βάσω Κατράκη (1914 – 1988). Ένας διάλογος ανάμεσα στην πέτρα και το μέταλλο, το διαχρονικό μύθο για την επώδυνη σύγχρονη ιστορία • και ο Καπράλος και η Κατράκη εκπροσωπούν εκείνη την καλλιτεχνική έκφραση που αντανακλά με τον πιο ώριμο τρόπο την ελληνική ιδιαιτερότητα και το δράμα που βιώνει διαχρονικά ο τόπος.
Κοινό τους θέμα τα σύμβολα του μύθου, ο άνθρωπος, ο αρματηλάτης, ο έφιππος ήρωας, ο πληγωμένος πολεμιστής, η μάνα που υπομένει, γυναίκες και άνδρες της Πίνδου και της αντίστασης. Σύμβολα, που μέσα από τη διαπάλη των συναισθημάτων, των υλικών και της φόρμας, αποδίδονται σε έργα που το υψηλό τους περιεχόμενο συμβαδίζει με την έρευνα για την ποιότητα της μορφής. Ο Καπράλος παίρνει στην πλάτη του τη μοίρα του ελληνισμού, όπως ακριβώς έκανε και ο Γιώργος Σεφέρης, ενώ η Κατράκη υπερασπίζεται το πνεύμα της αντίστασης σε κάθε εποχή, με τρόπους ανάλογους με εκείνους του Γιάννη Ρίτσου. Ο ελεγειακός χαρακτήρας των έργων που παρουσιάζεται στην έκθεση συνιστά και τη βαθύτερη πλαστική τους συνείδηση.
Ο επισκέπτης της έκθεσης θα έχει την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με τη “γλυπτική πράξη” της Βάσως Κατράκη που προϋπάρχει του τελικού έργου της, μέσα από τις πέντε πρωτόλειες μήτρες που παρουσιάζονται σε διάλογο με τις γλυπτικές φόρμες του Χρήστου Καπράλου. Ξεκινώντας από την τεχνική της ξυλογραφίας, η Κατράκη θα περάσει το 1955 στη χάραξη πάνω σε λίθο (μήτρες) και θα την κατακτήσει ως υλικό αναπτύσσοντας αυτή την μοναδική τεχνική της.
Όπως σχολιάζει ο ιστορικός τέχνης Γιάννης Μπόλης «Τα σχέδια της Βάσως Κατράκη που παρουσιάζονται στην έκθεση –ανάμεσα στα οποία εντοπίζονται μελέτες και σπουδές για μνημειακές συνθέσεις όπως η Πτώση του Καραϊσκάκη και η Επέλαση αλλά και για τη μεγάλη θεματική ενότητα των Αλόγων στις αρχές της δεκαετίας του 1960– διακρίνονται για την ρευστότητα και την απλότητα, τη δύναμη και την ακρίβειά τους, αναπτύσσονται πάνω στις λευκές επιφάνειες του χαρτιού με μια μοναδική αίσθηση της ισορροπίας και του ρυθμού. Οι γραμμές ευέλικτες, συνεχείς και ελεύθερες σχηματίζουν τις μορφές, υποβάλλουν τη σωματικότητα και τον όγκο τους, μας δίνουν το μέτρο των δυνατοτήτων, των μορφοπλαστικών αναζητήσεων και των πνευματικών ενδιαφερόντων της χαράκτριας, μας εισάγουν, μ’ έναν μοναδικό τρόπο στον κόσμο της, με τα θέματά της να αγγίζουν τον άνθρωπο, τη μοναξιά της ύπαρξης, την επαφή και το αλληλέγγυο, την πτώση και την ανάταση, την πυκνή ουσία της ζωής και το αναπόφευκτο του θανάτου.
Πρόκειται για σχέδια που χαρτογραφούν και συμπυκνώνουν την τέχνη της Βάσως Κατράκη, την πολιτική και κοινωνική διάσταση της δημιουργίας της, το ανθρωπιστικό περιεχόμενό της, την αντοχή των συμβόλων της. Μια ενοποιητική γραμμή συνδέει τη δημιουργία της Βάσως Κατράκη με τη δημιουργία του Χρήστου Καπράλου. Στο επίκεντρό της βρίσκεται ο άνθρωπος, η ζωή και η μοίρα του.
Στις λιθογραφίες, στα σχέδια αλλά και στα μικρής κλίμακας γλυπτά του, τα οποία συμπεριλαμβάνονται στην έκθεση, διαφαίνονται οι αισθητικές ποιότητες και αξίες της δουλειάς του, η μελέτη και η εξοικείωσή του τόσο με τις αρχές της αρχαίας πλαστικής όσο και με τις σύγχρονες του αναζητήσεις, αλλά και οι αναφορές και οι επιρροές του από τη λαϊκή τέχνη. Τα θέματά του –οι ανθρώπινες μορφές, τα ζευγάρια και τα άλογα– επιβάλλονται με τη σχεδιαστική λιτότητα και την εξπρεσιονιστική ένταση της απόδοσής τους, τις απλοποιήσεις και τις σχηματοποιήσεις της φόρμας, τις διαπλοκές του θετικού και του αρνητικού, του φωτός και της σκιάς, την ευαισθησία του πλασίματος των επιφανειών, το ρομαντικό, δραματικό και συμβολικό περιεχόμενό τους. Ο κόσμος του Χρήστου Καπράλου συναντάει εκείνον της Βάσως Κατράκη σε μια γόνιμη συνομιλία και συνύπαρξη δύο εμβληματικών δημιουργών της ελληνικής τέχνης».
«Ξεκινώ από μια μεγάλη αγάπη για τον άνθρωπο και αυτήν θέλω να εκφράσω», Χρήστος Καπράλος.
«Μ’ ενδιαφέρει να έρθω σε όσο γίνεται πληρέστερη επικοινωνία με τους ανθρώπους, να τους μιλήσω με τη γλώσσα τους. Αυτή είναι η πιο μεγάλη καταξίωση του έργου ενός καλλιτέχνη. Πού θα μιλήσω, στο κενό? Δεν διαλέγω ορισμένα θέματα, μα βιώματα. Κι αυτά μπορούν να έρχονται είτε απ’ τη χώρα που ζεις είτε απέξω, φτάνει να είναι ανθρώπινα. Κείνο που καταστρέφει τον καλλιτέχνη είναι το κυνήγι της πρωτοτυπίας. Έχουμε να εκφράσουμε το αίσθημά μας. Δεν πρέπει να ψάχνεις εξωτερικά στοιχεία για να κάνεις εντύπωση. Το έργο σου ολόκληρο θα σου δώσει την οριστική σου θέση», Βάσω Κατράκη.
