Ο Αμφιλοχιώτης Σκηνοθέτης Νώντας Σαρλής μιλάει με την Χρύσα Σπαή για το τελευταίο του ντοκιμαντέρ που έχει τον τίτλο «Κάποτε το λέγαν Σακαρέτσι…», λίγο πρίν την πρώτη του επίσημη παρουσίαση που θα γίνει στο Περδικάκι Βάλτου την Κυριακή 3 Μαρτίου στις 12 το μεσημέρι στην αίθουσα εκδηλώσεων του Μορφωτικού Εξωραιστικού Ομίλου του χωριού.

Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς;

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αμφιλοχία. Σπούδασα Θέατρο και Κινηματογράφο στην Αθήνα.

Εργάστηκα στον Κινηματογράφο και την Κρατική Τηλεόραση, ως σκηνοθέτης και ως μοντέρ. Ως σκηνοθέτης κινήθηκα αποκλειστικά στο χώρο του δημιουργικού ντοκιμαντέρ. Ως μοντέρ έχω συνεργαστεί με πολλούς  Έλληνες σκηνοθέτες, σε κινηματογραφικές ταινίες μεγάλου και μικρού μήκους, καθώς και τηλεοπτικά προγράμματα.

Εργάστηκα επίσης στο Θέατρο, έχοντας σκηνοθετήσει αρκετές θεατρικές παραστάσεις με έργα Ελλήνων, Ευρωπαίων και Αμερικανών θεατρικών συγγραφέων.

Από το  1981, ασχολήθηκα συστηματικά με το θέμα της κινηματογραφικής εκπαίδευσης, ως  καθηγητής σε διάφορες Σχολές Κινηματογράφου στην Ελλάδα.

Έχω οργανώσει κατά καιρούς διάφορα Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους, στηρίζοντας τις προσπάθειες των νέων δημιουργών.

Μιλησέ μας για τον λόγο της επισκεψής σου στην περιοχή μας;

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που επισκέπτομαι το Αγρίνιο και γενικότερα την Αιτωλοακαρνανία. ΄Εχω δουλέψει με τις θεατρικές ομάδες τόσο του Πνευματικού Κέντρου Αγρινίου, όσο και του Πολιτιστικού Κέντρου Αμφιλοχίας. Επίσης, το 2016 συνεργάστηκα με το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αγρινίου σε ένα σεμινάριο κινηματογραφικής εκπαίδευσης με θέμα το ντοκιμαντέρ. Αυτή την περίοδο βρίσκομαι στην περιοχή σας για την παρουσίαση ενός ωριαίου ντοκιμαντέρ που αναφέρεται στο χωριό Περδικάκι του ορεινού Βάλτου, που η παλιά του ονομασία ήταν «Σακαρέτσι». Από πολλούς ιστορικούς, μελετητές, ανθρωπολόγους, το χωριό αυτό ταυτίζεται με τους Σαρακατσάνους μια πανάρχαια ράτσα, ίσως η πιο παλιά στον Ελληνικό χώρο, η οποία κρατήθηκε αλώβητη μέσα στον χρόνο, μέχρι και την περίοδο του εμφυλίου, όπου και άρχισε η αστικοποιησή της.

Πως αποφάσισες να ασχοληθείς με το ντοκιμαντέρ αυτό;

Οφείλω να σας πω ότι συνδέομαι στενά με το χωριό αυτό, είναι το χωριό της καταγωγής μου, από εκεί ήταν ο πατέρας μου, εκεί γεννήθηκαν τα αδέλφια μου. Δεν έχω ιδιαίτερες μνήμες από εκεί, επισκέφθηκα το χωριό μια φορά σαν παιδί και μερικές ακόμα φορές για οικογενειακές υποχρεώσεις για μικρά διαστήματα. Ωστόσο, οι λίγες αυτές μνήμες  είναι πολύ ουσιαστικές. Το ντοκιμαντέρ αυτό υλοποιήθηκε χάρη στην επιμονή της κας Παρθενίας Χαρίτου η οποία αγαπά υπερβολικά  την περιοχή, το χωριό και όλη την κοιλάδα του Αχελώου. Η ίδια κατάγεται από το Περδικάκι και από την πρώτη στιγμή που τη γνώρισα επέμεινε να κάνουμε ένα ντοκιμαντέρ για το χωριό. Στην αρχή το αντιμετώπισα με επιφύλαξη αλλά στο τέλος με έπεισε και μετά από δύο σχεδόν χρόνια η ταινία έχει ολοκληρωθεί. Ομολογώ ότι μέσα από όλη την διαδικασία της παραγωγής, δέθηκα με το χωριό, δέθηκα με τις ρίζες μου στην ουσία, συμφιλιώθηκα και ταυτίστηκα με αυτές. Το αφιερώνω λοιπόν στην μνήμη του πατέρα μου Ανδρέα, της μητέρας μου Ροδάνθης, και της αδελφής μου Βασιλικής. Έχω παραχωρήσει, στον «Μορφωτικό, Εξωραϊστικό Όμιλο Περδικακίου», την άδεια αναπαραγωγής 1000 DVD, τα οποία θα διατίθενται για την οικονομική ενίσχυση του Συλλόγου.

Με ποιά θέματα  καταπιάνεται το ντοκιμαντέρ;

Αρχικά, το ντοκιμαντέρ αναφέρεται στην πορεία του χωριού μέσα στον χρόνο, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Υπάρχουν εκεί μνημεία που παραπέμπουν σύμφωνα με τους αρχαιολόγους στην Ελληνιστική εποχή, Βυζαντινά κτίσματα όπως το  κάστρο του Αη Νικόλα που έχει πνιγεί από την λίμνη των Κρεμαστών, η σπηλιά του Αγίου Ανδρέα του Ερημίτη πάνω στο όρος «Καλάνα», με σπάνια τοιχογραφία που ανάγεται στην εποχή των Παλαιολόγων. Μετά περνάμε στην Τουρκοκρατία. Το Περδικάκι είναι πατρίδα σημαντικών οπλαρχηγών όπως ο Μπουκουβάλας, ο Ίσκος που είναι ο πατέρας του Γεωργίου Καραισκάκη. Στην περίοδο των πολέμων του 12-13 και της Μικρασιατικής εκστρατείας το χωριό είχε σημαντική συμμετοχή. Στην εποχή της Γερμανικής κατοχής και της αντίστασης, από το χωριό αυτό ξεκίνησε τη δράση του ο Ναπολέων Ζέρβας πριν μεταφέρει το αρχηγείο του στην Ήπειρο. Μάλιστα λένε ότι οι πρώτοι αντάρτες που στρατολόγησε ήταν Περδικακιώτες.

Στη συνέχεια η ταινία αναφέρεται στην κοινωνική διάρθρωση του χωριού, πως ήταν οργανωμένο, πως λειτουργούσε η Κοινότητα, ποιους οικισμούς περιελάμβανε, πως λειτουργούσαν οι δομές του χωριού, το σχολείο, τα καφενεία, ποιες ήταν οι ασχολίες των κατοίκων, ποια η καθημερινότητά τους. Οι συνήθειες και τα έθιμα του χωριού σ΄όλη τη διάρκεια της χρονιάς ξεκινώντας από τα Χριστούγεννα, περνώντας στην Πρωτοχρονιά, τις Απόκριες, το Πάσχα, τα πανηγύρια, για να φθάσουμε στους γάμους και όλη γενικά την κοινωνική ζωή του χωριού και τον θάνατο που αντιμετωπίζονταν με ουσιαστική συμμετοχή στο πένθος όλου του χωριού.

Σαν συνδετικά στοιχεία των ενοτήτων λειτουργούν ανθολογημένα κείμενα του Ζαχαρία Παπαντωνίου, του Κώστα Κρυστάλλη, καθώς και αποσπάσματα από το βιβλίο της Περδικακιώτισας πεζογράφου Αλεξάνδρας Καρακώστα, Αηδόνη με τίτλο «Με τη ματιά και την ψυχή ενός παιδιού».

Ποιος είναι ο στόχος του ντοκιμαντέρ;

Στόχος του ντοκιμαντέρ είναι να ξυπνήσει τις μνήμες του χωριού και να ενεργοποιήσει  τις νέες γενιές για να αξιοποιήσουν αυτές τις μνήμες. Οι άνθρωποι φεύγουν και μαζί τους αλλάζουν και οι εποχές. Φεύγοντας και οι τελευταίοι από τις παλιότερες γενιές τίποτα δεν θα μείνει να θυμίζει το χθές. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Στο Περδικάκι έζησε μια πραγματικά σοφή γριά, η «Φλοερού» που άφησε έντονο το στίγμα της στο χωριό, τόσο για τη σοφία της όσο και για την ουσιαστική συμμετοχή με τα μοιρολόγια της στα πένθη του χωριού. Ε λοιπόν, δεν κατάφερα να βρω ούτε μια φωτογραφία αυτής της γριάς, παρά μόνο με μεγάλη αναζήτηση την αστυνομική ταυτότητά της.

Σήμερα που η τεχνολογία μας δίνει απεριόριστες δυνατότητες καταγραφής και αξιοποίησης μαρτυριών, θα πρέπει οι νέοι του χωριού να δραστηριοποιηθούν ώστε να προλάβουν να καταγράψουν την γενιά αυτή που φεύγοντας θα φύγουν μαζί τους και οι μνήμες. Δεδομένου μάλιστα ότι αυτοί οι άνθρωποι, οι σημερινοί εβδομηντάρηδες, ογδοντάρηδες, δεν κουβαλάνε μόνο τις δικές τους μνήμες αλλά και τις μνήμες των πατέρων τους και των παπούδων τους η ανάγκη αυτή γίνεται επιτακτική.. Η παράδοση δεν συντηρείται μόνο μέσα από χορευτικούς συλλόγους. Ο χορός και η μουσική δεν είναι ξεκομμένοι από την ζωή, δεν πρέπει να τους αντιμετωπίσει κανείς μεμονωμένα,  αλλά μέσα από  το πλαίσιο που τα δημιούργησε. Αυτός λοιπόν είναι ο στόχος μου, να ευαισθητοποιήσω όσο γίνεται περισσότερο τους νέους του χωριού ώστε να κρατήσουν ζωντανή την παράδοσή τους.

Ποιός το χρηματοδότησε;

Αρχικά η Παρθενία Χαρίτου, σκέφτηκε να απευθυνθεί σε διάφορους φορείς επιδιώκοντας χρηματοδότηση για να αντιμετωπισθεί το σημαντικό κόστος του ντοκιμαντέρ. Στην πορεία όμως αποφάσισα να αντιμετωπίσω τα έξοδα  εξ ολοκλήρου μόνος μου, ήθελα να είναι αποκλειστικά δική μου προσφορά στο χωριό,  χωρίς να επιβαρύνω κανένα, σαν ένα μνημόσυνο στους δικούς μου.

Τι αποκομίσατε από αυτό σας το έργο;

Ομολογώ ότι στη διάρκεια των γυρισμάτων, πέρα από τον φυσικό και ιστορικό πλούτο της περιοχής, που γνώρισα, εισέπραξα βαθειά και ειλικρινή αγάπη από όλο το χωριό, ένοιωσα το ουσιαστικό νόημα της τόσο χρησιμοποιημένης έκφρασης «Ελληνική φιλοξενία».

Θα ήθελα να τονίσω την μεγάλη και ουσιαστική βοήθεια των συνεργατών μου στα γυρίσματα της ταινίας. Αρχικά του Μορφωτικού Εξωραϊστικού Ομίλου Περδικακίου που ανέλαβε την οργάνωση της παραγωγής, της Παρθενίας Χαρίτου που συντόνισε αποτελεσματικά όλη την παραγωγή, της λαογράφου Σούλας Τόσκα - Κάμπα, του αρχαιολόγου Γιώργου Σταμάτη, της Ευανθίας Ματσιούλα, του Πάνου Καπούλα, Νίκου Κουτσού, Κοσμά Ζάγκα, Τάκη Καρακώστα, αιδεσιμότατου Χρήστου Παπαδημητρίου, Γιώργου Παπαδημητρίου, καθώς και όλων των χωριανών που με πολύ καλή διάθεση μίλησαν στην ταινία.

*Με Φωτογραφίες  απο το katafylli.gr

Τμήμα Παραγωγής Ειδήσεων και Ενημέρωσης του AgrinioBestOf.gr