Οι συνέπειες της αλλαγής του κλίματος επηρεάζουν όλο και περισσότερο την ευρωπαϊκή γεωργία. Από τις ακραίες καιρικές συνθήκες μέχρι τις αλλαγές της εποχικότητας και της μεταβλητότητας, έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην παραγωγή, ενδεχομένως μειώνοντας την ποιότητα του προϊόντος ή μειώνοντας σημαντικά τις προμήθειες. Στο μέλλον, αυτές οι επιπτώσεις θα ενταθούν μόνο, προκαλώντας διαρκώς δυσκολίες στον τομέα των γεωργικών προϊόντων διατροφής.
Ακόμα και το πιάτο ζυμαρικών απειλείται από την αλλαγή του κλίματος. Το καλοκαίρι του 2018, η Ευρώπη αντιμετώπισε ακραίες κλιματολογικές συνθήκες με σοβαρές επιπτώσεις για τους παραγωγούς. Για παράδειγμα, η ξηρασία που έπληξε την Ευρώπη οδήγησε σε σημαντική πτώση της συνολικής παραγωγής σιτηρών στην ΕΕ, εκτιμώμενη σε 8% κάτω από τον τελευταίο πενταετή μέσο όρο.
Ένας άλλος τομέας που πλήττεται από τις καυτές και ξηρές συνθήκες αυτού του καλοκαιριού είναι η παραγωγή βοείου κρέατος, η οποία αυξήθηκε περισσότερο από ό, τι αναμενόταν το 2018. Η ξηρασία είχε ως αποτέλεσμα την έλλειψη ζωοτροφών, προωθώντας τη σφαγή. Η καθαρή παραγωγή βοείου κρέατος για το 2018 προβλέπεται να είναι κατά 1,6% υψηλότερη από ό, τι το 2017.
Δεν είναι μόνο η ποσότητα των γεωργικών προϊόντων αλλά και η ποιότητα που απειλείται από την αλλαγή του κλίματος. Ένα παράδειγμα αυτού είναι η συχνή βροχή στη βόρεια Ευρώπη, η οποία οδήγησε σε χαμηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες στο σιτάρι το 2017. Αυτό μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις και στις ευρωπαϊκές εξαγωγές.
Η απάντηση της Ευρώπης
Ανταποκρινόμενη σε αυτά τα θέματα, η ΕΕ προσφέρει στήριξη σε γεωργούς που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες. Για παράδειγμα, αυτό το καλοκαίρι, επέτρεψε στα κράτη μέλη να αυξήσουν τις προκαταβολικές πληρωμές στους αγρότες που επλήγησαν από την ξηρασία . Η αύξηση αυτή είχε ως στόχο τις άμεσες πληρωμές και ορισμένες πληρωμές αγροτικής ανάπτυξης για τους γεωργούς, με αύξηση του ποσού που θα μπορούσε να καταβληθεί από τα μέσα Οκτωβρίου του 2018 από 50% έως 70% του συνολικού ποσού άμεσων ενισχύσεων και από 75% έως 85% πληρωμές.
Βοηθώντας τους παραγωγούς να αντιμετωπίσουν τα αποτελέσματα της αλλαγής του κλίματος είναι μόνο ένα μέρος της ιστορίας, ωστόσο. Μια άλλη βασική πτυχή είναι ο μετριασμός - πώς μπορούν να βοηθηθούν οι γεωργοί να συμβάλουν στις συνολικές προσπάθειες για τη μείωση του αντίκτυπου της κλιματικής αλλαγής και πώς να ενισχύσουν τις δυνατότητές τους για τη δέσμευση άνθρακα. Η ΕΕ εργάζεται επίσης σκληρά για αυτό, επικαιροποιώντας τις πολιτικές της και εξασφαλίζοντας τη χρηματοδότηση που διατίθεται για να διασφαλιστεί η βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων, να περιοριστούν οι εκπομπές και να υιοθετηθούν πρακτικές διαχείρισης της γης που μπορούν να προστατεύσουν τα εδάφη και την ικανότητά τους να αποθηκεύουν άνθρακα.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η κοινή γεωργική πολιτική έχει εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου και σήμερα επικεντρώνεται περισσότερο στο περιβάλλον και το κλίμα από ποτέ άλλοτε. Τα αποτελέσματα είναι σαφή: από το 1990, για παράδειγμα, σημειώθηκε μείωση κατά 23% στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου εκτός του CO 2, ενώ το επίπεδο της βιολογικής γεωργίας στην ΕΕ αυξήθηκε κατά 5,5% ετησίως για τα τελευταία δέκα χρόνια.
Για να επιτευχθεί αυτό, η ΕΕ άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η ΚΓΠ προκειμένου να προωθήσει μεγαλύτερη βιωσιμότητα στον τομέα των γεωργικών προϊόντων διατροφής. Για παράδειγμα, βάσει των αποκαλούμενων κανόνων πολλαπλής συμμόρφωσης , οι γεωργοί λαμβάνουν οικονομική στήριξη μόνο από την ΚΓΠ εάν πληρούν συγκεκριμένες περιβαλλοντικές απαιτήσεις και υποχρεώσεις.
Οι άμεσες πληρωμές στους γεωργούς μπορούν επίσης να συμπληρωθούν με πρόσθετα ποσά σε αντάλλαγμα για τα αποκαλούμενα μέτρα «πράσινης» πράσινης ενέργειας, όπως η διαφοροποίηση των καλλιεργειών τους, η προστασία λιβαδιών ή η δημιουργία «περιοχών οικολογικής εστίασης» όπου η γη δεν καλλιεργείται μεταξύ των καλλιεργειών τους. Μολονότι μια σχετικά πρόσφατη προσθήκη στην ΚΓΠ, αυτά τα μέτρα οικολογικής ρύπανσης έχουν ήδη αποδείξει τα περιβαλλοντικά τους οφέλη για τη βιοποικιλότητα, την ποιότητα του νερού και του εδάφους, την απομόνωση του άνθρακα και τα τοπία - και η περαιτέρω βελτίωση των πτυχών της προστασίας του περιβάλλοντος της γεωργίας ενδέχεται να συνεχίσει να αποτελεί προτεραιότητα για τη γεωργική πολιτική της ΕΕ στο μέλλον.
Τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Αυτά καταρτίζονται σε κράτος μέλος ή σε περιφερειακό επίπεδο και πρέπει να επιδιώκουν στόχους που έχουν μεταφραστεί σε προτεραιότητες όπως η αποκατάσταση, η διατήρηση και η ενίσχυση οικοσυστημάτων που σχετίζονται με τη γεωργία και τη δασοκομία ή η προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων και η στήριξη της μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα και ανθεκτικότητας στο κλίμα στους τομείς της γεωργίας, της διατροφής και της δασοκομίας.
Καινοτομία, στρατηγικός σύμμαχος της κλιματικής αλλαγής
Η καινοτομία και η γνώση μπορούν επίσης να συμβάλουν σε μεγάλο βαθμό σε έναν πιο αειφόρο γεωργικό τομέα.
Από τα ρομπότ μέχρι τους δορυφόρους , η τεχνολογία και η καινοτομία μεταβάλλουν αργά τη γεωργία. Ένα μεγάλο μέρος των πληροφοριών είναι τώρα προσβάσιμο σε έναν ευρύ πληθυσμό, επιτρέποντας στους αγρότες μεγαλύτερη ακρίβεια στις καθημερινές τους δραστηριότητες, αλλά και συμβάλλοντας στη βελτίωση της ποιότητας των μετεωρολογικών προβλέψεων, της παρακολούθησης των καλλιεργειών και της πρόβλεψης των αποδόσεων. Αυτός ο συνδυασμός επιτρέπει τοπικές απαντήσεις, όπως μια πιο υπεύθυνη χρήση των πόρων, αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για την ενημέρωση σχετικά με τη λήψη αποφάσεων και τη χάραξη πολιτικής.
Μέσω του προγράμματος "Ορίζοντας 2020", η ΕΕ επενδύει επίσης σημαντικά στην έρευνα και την καινοτομία. Στο τελευταίο πρόγραμμα εργασίας που ξεκίνησε στις 27 Οκτωβρίου 2017, 1 δισεκατομμύριο ευρώ αφιερώνεται στη γνώση και την καινοτομία στη γεωργία, τη διατροφή και την ανάπτυξη της υπαίθρου , κυρίως στο πλαίσιο της βιώσιμης επισιτιστικής ασφάλειας, της αναγέννησης της υπαίθρου και σε μικρότερο βαθμό των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας.
Η κλιματική αλλαγή, ένα παγκόσμιο πρόβλημα
Είναι ζωτικής σημασίας η ΕΕ να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της για την καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος, με τη γεωργία να βρίσκεται στο κέντρο της. Οι δεσμεύσεις της ΕΕ προέρχονται κυρίως από τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών και τη συμφωνία των Παρισίων, η οποία εγκρίθηκε το 2015 μετά τις διαπραγματεύσεις COP21 για το κλίμα που έλαβε χώρα το Νοέμβριο του 2015 στο Παρίσι και αποσκοπεί στη διατήρηση της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας σε επίπεδο πολύ χαμηλότερο των 2 ° C. Η COP24 στο Κατοβίτσε μεταξύ 2 και 14 Δεκεμβρίου 2018 θα συνεχίσει να εργάζεται για την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού με τα 197 εμπλεκόμενα μέρη. Η COP24 σηματοδοτεί επίσης την έναρξη της Κοινής Δράσης για τη Γεωργία (KJWA) της Κορωνιβίας που συμφωνήθηκε στην COP23. Ο σκοπός του KJWA είναι να βοηθήσει τους αγρότες σε όλες τις χώρες να εφαρμόσουν επιτόπου την κλιματική δράση. Το πρώτο εργαστήριο του KJWA θα πραγματοποιηθεί στο Κατοβίτσε κατά τη διάρκεια της COP24.
Η Ευρώπη διαθέτει έναν πλούσιο και διαφοροποιημένο τομέα γεωργικών προϊόντων διατροφής, ο οποίος πρέπει να προστατευθεί. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί να προχωρήσει περαιτέρω και να θέσει την αειφορία στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων της. Τον Ιούνιο του 2018, η Επιτροπή ενέκρινε τις νομοθετικές προτάσεις για τη μελλοντική ΚΓΠ, η οποία στοχεύει στην ενθάρρυνση της περιβαλλοντικής φροντίδας και της δράσης για το κλίμα και συμβάλλει στην επίτευξη των περιβαλλοντικών και κλιματικών στόχων της ΕΕ.
Αυτή η πρόταση περιλαμβάνει
- Ένα νέο σύστημα προϋποθέσεων που συνδέει την εισοδηματική στήριξη των γεωργών με την εφαρμογή φιλικών προς το περιβάλλον και κλιματικών πρακτικών.
- Οικοσυστήματα, τα οποία θα στηρίξουν και θα ενθαρρύνουν την υπέρβαση των υποχρεωτικών απαιτήσεων για το κλίμα.
- Ο προϋπολογισμός αγροτικής ανάπτυξης όπου τουλάχιστον το 30% των δαπανών πρέπει να αφορά το περιβάλλον και το κλίμα.
Σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τη Συμφωνία των Παρισίων και τους Στόχους Αειφόρου Ανάπτυξης, η ΚΓΠ θα αυξήσει τις συνολικές της φιλοδοξίες, με το 40% του συνολικού προϋπολογισμού να αναμένεται να συμβάλει στη δράση για το κλίμα. Με την απαίτηση "μη ανάκτησης", τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιδείξουν μεγαλύτερη συμβολή στην επίτευξη των ειδικών περιβαλλοντικών και κλιματικών στόχων.
Αυτοί οι φιλόδοξοι στόχοι θα επιτευχθούν με ένα νέο σύστημα παράδοσης, παρέχοντας μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη μέλη και τους αγρότες και εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Επιτρέπει την καλύτερη στοχοθέτηση και τον σχεδιασμό κλιματικών στόχων σύμφωνα με τις τοπικές ανάγκες.
