Επειδή, «η ηλικία δεν είναι άλλοθι για να μην ξέρεις ποιό είναι το σωστό» και «ο πόλεμος είναι εμπορική σύρραξη οικοπεδοφάγων».

Ο Β ΄Πα­γκό­σμιος Πό­λε­μος απο­τέ­λε­σε τη χει­ρό­τε­ρη και πλέον πο­λύ­νε­κρη ανα­μέ­τρη­ση της αν­θρω­πό­τη­τας όντας κατά βάση, ένας «ευ­ρω­παϊ­κός εμ­φύ­λιος» πό­λε­μος στη σκιά της κα­πι­τα­λι­στι­κής κρί­σης του ΄29, που τον κυο­φό­ρη­σε. Αλλά δεν ήταν μόνο αυ­τό-ήταν πό­λε­μος ανά­με­σα στην ιδε­ο­λο­γία της κοι­νω­νι­κής απε­λευ­θέ­ρω­σης και χει­ρα­φέ­τη­σης (κομ­μου­νι­σμός), που ενέ­πνευ­σε και τα πε­ρισ­σό­τε­ρα παρ­τι­ζα­νι­κά κι­νή­μα­τα στα με­τό­πι­σθεν και την ψευ­δοϊ­δε­ο­λο­γία του κοι­νω­νι­κού εξαν­δρα­πο­δι­σμού και της άρ­νη­σης του πο­λι­τι­σμού (φα­σι­σμός).

Ήταν πό­λε­μος ολο­κλη­ρω­τι­κός, καθώς δεν ανα­γνώ­ρι­ζε δια­κρί­σεις ανά­με­σα σε στρα­τεύ­μα­τα, σε αντάρ­τες και σε αμά­χους. Ήταν πό­λε­μος στις πιο αντί­ξο­ες, και­ρι­κές συν­θή­κες και στα πιο ετε­ρό­κλη­τα πεδία μάχης (πό­λεις, ερή­μους, τρο­πι­κές ζού­γκλες, βάθη της θά­λασ­σας).

Ήταν ο πό­λε­μος του βιο­μη­χα­νι­κής κλί­μα­κας εγκλή­μα­τος κατά της αν­θρω­πό­τη­τας (Ολο­καύ­τω­μα), ο πό­λε­μος που κα­θιέ­ρω­σε το αε­ρο­πλά­νο ως το βα­σι­κό όπλο των αντι­πά­λων και ο πό­λε­μος, που εγκαι­νί­α­σε την εποχή του πυ­ρη­νι­κού τρό­μου. Και, τέλος, είναι ο πό­λε­μος που ση­μά­δε­ψε τον κι­νη­μα­το­γρά­φο, που εκτι­νά­χτη­κε θε­α­μα­τι­κά και θε­μα­τι­κά, δη­μιουρ­γώ­ντας ται­νί­ες εμπνευ­σμέ­νες από τη με­γά­λη και οι­κου­με­νι­κή σύρ­ρα­ξη.

Με αφορ­μή την 28η Οκτω­βρί­ου, κά­νου­με μια επι­λο­γή ται­νιών που αφη­γή­θη­καν τον πό­λε­μο στις σκο­τει­νές αί­θου­σες, φω­τί­ζο­ντας πτυ­χές μιας ανα­μέ­τρη­σης που έκοψε την νε­ω­τε­ρι­κή εποχή στο πριν και στο μετά της.

1. Το Υπο­βρύ­χιο (1980)

Αυ­στη­ρώς ακα­τάλ­λη­λο για κλει­στο­φο­βι­κούς και πα­ρω­πι­δο­φό­ρους. Ίσως η πλη­ρέ­στε­ρη πο­λε­μι­κή ται­νία που γυ­ρί­στη­κε ποτέ. Αν και στην εποχή της επι­κρί­θη­κε επει­δή θε­ω­ρή­θη­κε πως απο­κα­θι­στού­σε εν μέρει τη «φήμη» του να­ζι­σμού, οι πο­λέ­μιοι της φαι­νό­ταν πως δεν είχαν κα­τα­λά­βει τί­πο­τα. Ο Βόλφ­γκανγκ Πί­τερ­σεν κι­νη­μα­το­γρά­φη­σε ένα ψυ­χο­λο­γι­κό δράμα ταυ­το­τή­των στα βάθη της θά­λασ­σας, για εχθρούς και φί­λους.

Ένα γερ­μα­νι­κό υπο­βρύ­χιο των «λύκων του Ντέ­νιτς» απο­πλέ­ει για τη μάχη του Ατλα­ντι­κού και η κά­με­ρα κα­θη­λώ­νε­ται μέσα στο σι­δε­ρέ­νιο σκε­λε­τό του. Πό­λε­μος και ει­ρή­νη, φιλία και πο­λι­τι­κή, ιδε­ο­λο­γία και θά­να­τος, νο­σταλ­γία και ιδρώ­τας, τρό­μος και κω­μω­δία μέσα στα ελά­χι­στα τε­τρα­γω­νι­κά μέτρα ενός όπλου που τα­ξι­δεύ­ει σκορ­πώ­ντας την αμ­φι­βο­λία στην επι­φά­νεια και το κύτος του.

Κλει­στό φέ­ρε­τρο που κου­βα­λά τορ­πί­λες και υπνω­τι­στι­κή μη­χα­νή θα­νά­του που οδη­γεί στην αργή αυ­το­κτο­νία τους επι­βά­τες του, με τη αό­ρα­τη πα­ρου­σία της ασφυ­ξί­ας να κα­ρα­δο­κεί κάθε στιγ­μή. Αξέ­χα­στες οι σκη­νές μάχης και βύ­θι­σης στα βά­ρα­θρα της αβύσ­σου, ασυ­να­γώ­νι­στο μο­ντάζ σε ρυθμό και έντα­ση. Από τα πραγ­μα­τι­κά δια­μά­ντια της 7ης τέ­χνης.

2. Λεπτή Κόκ­κι­νη Γραμ­μή (1999)

Το ποι­η­τι­κό, αντι­πο­λε­μι­κό δράμα του Τέ­ρενς Μάλικ, που αδι­κή­θη­κε στις κρι­τι­κές και τα τα­μεία και επι­σκιά­στη­κε από την (κλο­πή-ράιτ) «Διά­σω­ση του Στρα­τιώ­τη Ράιαν», την ίδια χρο­νιά. Μια με­ραρ­χία Αμε­ρι­κα­νών πε­ζο­ναυ­τών απο­βι­βά­ζε­ται σε ένα ανώ­νυ­μο νησί του Ει­ρη­νι­κού (σ.σ. το Γκουα­νταλ­κα­νάλ) και αντι­με­τω­πί­ζει έναν στην αρχή αό­ρα­το εχθρό μέσα στον ει­ρη­νι­κό και φι­λή­συ­χο πα­ρά­δει­σο των ιθα­γε­νών κα­τοί­κων, που βρί­σκο­νται ανά­με­σα σε δια­σταυ­ρω­μέ­να πυρά.

Οι σκη­νές της ονει­ρι­κής φυγής και της λι­πο­τα­ξί­ας στις αμό­λυ­ντες από τον πό­λε­μο αμ­μου­διές και ανά­με­σα στις πα­ρέ­ες των παι­διών, που παί­ζουν με τα κύ­μα­τα και τα κο­ράλ­λια, εναλ­λάσ­σο­νται με τον πα­ρο­ξυ­σμό του συ­νταγ­μα­τάρ­χη (Νικ Νόλτε) που στέλ­νει τους στρα­τιώ­τες να σκο­τω­θούν σε κα­τά­φυ­τες πλα­γιές και λα­σπω­μέ­να μο­νο­πά­τια, απαγ­γέλ­λο­ντας Ιλιά­δα στο πρω­τό­τυ­πο.

Ο ελ­λη­νι­κής κα­τα­γω­γής λο­χα­γός (Ελίας Κο­τέ­ας), που αμ­φι­σβη­τεί τις δια­τα­γές του συ­νταγ­μα­τάρ­χη και στη συ­νέ­χεια τι­μω­ρεί­ται για την ανυ­πα­κοή του, δεν μα­σά­ει τα (ελ­λη­νι­κά) λόγια του: Είναι τρε­λός ο άν­θρω­πος. Ο αφο­ρι­σμός του λοχία (Σον Πεν) που βλέ­πει τους φα­ντά­ρους να πε­θαί­νουν σαν τις μύγες, μέσα στην τρο­πι­κή ζού­γκλα και τα ανοι­κτά λι­βά­δια, είναι πά­ντο­τε επί­και­ρος : Ο πό­λε­μος; Εμπο­ρι­κή σύρ­ρα­ξη για τα οι­κό­πε­δα.

3. Γράμ­μα­τα από την Ιβο­ζί­μα (2005)

Η ται­νία του Κλιντ Ίστ­γουντ για τη «μη­τέ­ρα των μαχών» του Ει­ρη­νι­κού και «δί­δυ­μη» των «Ση­μαιών των Προ­γό­νων μας», στην οποία ο σκη­νο­θέ­της τα έκανε ελα­φρώς και…ρε­που­μπλι­κα­νι­κώς, χόρτα. Το σε­νά­ριο βα­σί­ζε­ται εξο­λο­κλή­ρου στα ανε­πί­δο­τα γράμ­μα­τα και τα ημε­ρο­λό­για των Ια­πώ­νων στρα­τιω­τών που βρέ­θη­καν μέσα στις στοές και τα χα­ρα­κώ­μα­τα του νη­σιού, κάτω από τα πτώ­μα­τα και μέσα στους ανοι­κτούς τά­φους.

Ένας μέ­ραρ­χος (Κεν Γουα­τα­νά­μπε) ανα­λαμ­βά­νει να ορ­γα­νώ­σει την άμυνα του νη­σιού, από τα έγκα­τα στην επι­φά­νεια της γης και από τα δυ­σπρό­σι­τα βουνά στα χω­ρια­τό­σπι­τα των γε­ωρ­γών, με τη σαφή δια­τα­γή των… σο­γκούν του ια­πω­νι­κού Επι­τε­λεί­ου ότι για τους στρα­τιώ­τες του υπάρ­χει μόνο ο θά­να­τος, στα πόδια του θρό­νου των χρυ­σαν­θέ­μων.

Τα βαριά ερω­τή­μα­τα όλων των εμπλε­κο­μέ­νων στη μάχη πέ­φτουν σαν υδράρ­γυ­ρος στο με­λά­νι των γραμ­μά­των και την κι­νη­μα­το­γρα­φι­κή ει­κό­να. Γιατί πο­λε­μά­ει κα­νείς και γιατί αξί­ζει να πε­θά­νει; Για τον αυ­το­κρά­το­ρα; Τη ση­μαία; Την αρ­ρα­βω­νι­στι­κιά πίσω στο Κιότο; Τον σύ­ντρο­φό του στο χα­ρά­κω­μα;

Η κά­με­ρα του Ίστ­γουντ μπαι­νο­βγαί­νει σε στοές και σε λα­γού­μια, όπου πει­να­σμέ­νοι και ψει­ρια­σμέ­νοι άν­δρες προ­τι­μούν την αυ­το­κτο­νία από την τρέλα της λι­μο­κτο­νί­ας ή την «ατι­μω­τι­κή» κατά τις ια­πω­νι­κές δια­τα­γές αιχ­μα­λω­σία και σε κα­μέ­να χωριά όπου εξα­φα­νί­ζε­ται ο βιός και η υπό­λη­ψη πα­ρα­λο­γι­σμέ­νων αμά­χων.

4. Ου­ρα­νός(1963)

Μια από τις τρεις κο­ρυ­φές του ελ­λη­νι­κού κι­νη­μα­το­γρά­φου, μαζί με τον «Δράκο» του Νίκου Κούν­δου­ρου και την «Ευ­δο­κία» του Αλέξη Δα­μια­νού – και σε κο­ντι­νή από­στα­ση τον «Θίασο» του Θ. Αγ­γε­λό­που­λου και την «Κάλ­πι­κη Λίρα» του Γιώρ­γου Τζα­βέλ­λα. Το έπος του ΄40 χωρίς τί­πο­τα το επικό και το με­γα­λειώ­δες. Χωρίς μα­κι­γιάζ και δε­κά­ρι­κους επε­τεια­κούς λό­γους.

Ο Τάκης Κα­νελ­λό­που­λος πήρε την κά­με­ρα και τους ηθο­ποιούς του, ανέ­βη­καν στα έρημα από τον Εμ­φύ­λιο, τη με­τα­νά­στευ­ση και την αστυ­φι­λία χωριά της Δυ­τι­κής Μα­κε­δο­νί­ας και έφτια­ξαν ένα χει­ρο­ποί­η­το, λιτό αντι­πο­λε­μι­κό δράμα για το ΄40 και την εμπει­ρία του πο­λέ­μου, στο πεδίο της μάχης και όχι στα χαρ­το­βα­σί­λεια των γε­νι­κών επι­τε­λεί­ων και των επαγ­γελ­μα­τιών στρα­τιω­τι­κών.

Οι ήρωες του Κα­νελ­λό­που­λου, έφε­δροι και επι­στρα­τευ­μέ­νοι ακρο­βα­τούν στην ει­ρή­νη και τον πό­λε­μο, τον φόβο και τη γεν­ναιό­τη­τα, τις πλη­γές και την νο­σταλ­γία. Και μόνο για την δω­ρι­κής αφή­γη­σης σκηνή της υφαρ­πα­γής των αρ­βυ­λών από τον νεκρό συ­στρα­τιώ­τη, ο Κα­νελ­λό­που­λος πέ­ρα­σε στη μυ­θο­λο­γία του σι­νε­μά και επι­κρί­θη­κε από την κα­τε­στη­μέ­νη κρι­τι­κή της τότε εθνι­κο­φρο­σύ­νης.

5. Η Πτώση (2005)

Η «άνοι­ξη του σύγ­χρο­νου γερ­μα­νι­κού σι­νε­μά» περνά υπο­χρε­ω­τι­κά από αυτή την ται­νία. Ο Όλι­βερ Χίρ­σμπι­γκελ δια­βά­ζει το ιστο­ρι­κό βι­βλίο του Γιό­α­χιμ Φεστ για τις τε­λευ­ταί­ες μέρες του Χί­τλερ και του να­ζι­σμού, το διαν­θί­ζει με το ημε­ρο­λό­γιο και τις μαρ­τυ­ρί­ες της τε­λευ­ταί­ας γραμ­μα­τέ­ως του φύρερ, Τρά­ουντ Γιούν­γκε και φτιά­χνει μια συ­γκλο­νι­στι­κή ται­νία, εξαι­ρε­τι­κής ιστο­ρι­κής πι­στό­τη­τας.

Ο Κόκ­κι­νος Στρα­τός έχει μπει στο Βε­ρο­λί­νο και οι ηγέ­τες του κα­θε­στώ­τος που αι­μα­το­κύ­λι­σε τον κόσμο, στρι­μώ­χνο­νται στο μπούν­κερ ενός Χί­τλερ (ο Μπρού­νο Γκαντζ) που πα­ρα­παί­ει ανά­με­σα στη ψυ­χο­λο­γι­κή συ­ντρι­βή και την άσβε­στη δίψα για πε­ρισ­σό­τε­ρο αίμα.

Δο­λο­φο­νι­κή μανία και μι­σαν­θρω­πία, ίντρι­γκες και πάθη, πι­σώ­πλα­τα μα­χαι­ρώ­μα­τα και τα­κτι­κι­σμοί επι­βί­ω­σης, από­γνω­ση και τρέλα, ανη­θι­κό­τη­τα και αυ­το­κτο­νί­ες, όλη η πα­λέ­τα της να­ζι­στι­κής αθλιό­τη­τας χρω­μα­τί­ζει την οθόνη του Χίρ­σμπι­γκελ στο μι­κρο­πρε­πές και αυ­το­κα­τα­στρο­φι­κό «λυ­κό­φως των θεών» που επι­φύ­λασ­σε ο να­ζι­σμός και οι σύγ­χρο­νοι νο­σταλ­γοί του στην αν­θρω­πό­τη­τα.

6.Σι­δη­ρούς Σταυ­ρός (1976)

Το έπος του Σαμ Πέ­κιν­πα για το Ανα­το­λι­κό Μέ­τω­πο και τη φύση της στρα­τιω­τι­κής εξου­σί­ας και τυ­ραν­νί­ας.

Μια δι­μοι­ρία Γερ­μα­νών στρα­τιω­τών, στην χερ­σό­νη­σο της Κρι­μαί­ας, απο­κομ­μέ­νη από τη Βέρ­μα­χτ που τρέ­χει σαν λαγός κάτω από τα συ­ντρι­πτι­κά πυρά του Κόκ­κι­νου Στρα­τού, ανα­ζη­τά διέ­ξο­δο στη ζωή και τη λύ­τρω­ση από τους εφιάλ­τες των αλ­λο­πρό­σαλ­λων δια­τα­γών μιας πρω­σι­κής διοί­κη­σης, που αφού πρώτα έδωσε γη και ύδωρ στον Χί­τλερ, τον «δε­κα­νέα» του «ζω­τι­κού χώρου», μα­κε­λεύ­ει φα­ντά­ρους στην κρε­α­το­μη­χα­νή της μάχης και της άτα­κτης υπο­χώ­ρη­σης, για ένα τσί­γκι­νο πα­ρά­ση­μο.

Η «οριο­θέ­τη­ση» μπήκε στο πάν­θε­ον των σκη­νών μάχης και κα­ταγ­γε­λί­ας του πα­ρα­λο­γι­σμού του στρα­τού στην 7η τέχνη και η σκηνή στο στρα­τιω­τι­κό νο­σο­κο­μείο με τους ανά­πη­ρους φα­ντά­ρους υπεν­θύ­μι­σε την κα­τά­στα­ση στα με­τό­πι­σθεν και του Βιετ­νάμ. Ο Σπίλ­μπεργκ θα κάνει κα­νο­νι­κή αντι­γρα­φή και «λε­η­λα­σία» της ται­νί­ας εί­κο­σι χρό­νια αρ­γό­τε­ρα, όταν θα γυ­ρί­σει τη «Διά­σω­ση του στρα­τιώ­τη Ράιαν».

7. Δουν­κέρ­κη (2017)

Η Έξο­δος των Βρε­τα­νών,Γάλ­λων και Βέλ­γων στρα­τιω­τών με την ματιά του Κρί­στο­φερ Νόλαν. Ο «γε­λοί­ος πό­λε­μος» ανά­με­σα στη να­ζι­στι­κή Γερ­μα­νία, τη Βρε­τα­νία και τη Γαλ­λία ολο­κλη­ρώ­νε­ται στις αμ­μου­διές και τις προ­κυ­μαί­ες της Βό­ρειας Γαλ­λί­ας, με έναν αό­ρα­το εχθρό πα­ντα­χού πα­ρό­ντα, να ρί­χνει βαριά τη σκιά του στη άδεια θά­λασ­σα και τον ορί­ζο­ντα μιας σω­τη­ρί­ας που δεν λέει να έρθει.

Κι­νη­μα­το­γρα­φι­κό επί­τευγ­μα μο­ντάζ και φω­το­γρα­φί­ας, αφαι­ρε­τι­κή, αλ­λη­γο­ρι­κή δι­ή­γη­ση ικανή να ερ­μη­νεύ­σει κάθε πό­λε­μο κάθε επο­χής γιατί πέρα από τον θά­να­το, είναι η κοινή μοίρα των στρα­τιω­τών μπρο­στά στο άγνω­στο που ενώ­νει τις τύχες τους. Γιατί δεν είναι μόνο οι νε­κροί που έχουν δει το τέλος του πο­λέ­μου (Ζωρζ Σα­ντα­γιά­να), είναι και οι φο­βι­σμέ­νοι, οι αιχ­μά­λω­τοι και οι εγκα­τα­λε­λειμ­μέ­νοι.

8. Η Λίστα του Σί­ντλερ (1993)

Το Ολο­καύ­τω­μα διά χει­ρός Στή­βεν Σπίλ­μπεργκ. Αν και ο «Γιός του Σαούλ» είναι πι­θα­νό­τα­τα η κα­λύ­τε­ρη ται­νία για το ίδιο θέμα, δεν μπο­ρού­με να πα­ρα­γνω­ρί­σου­με την εμπο­ρι­κή επι­τυ­χία αλλά και την ωμή απο­τύ­πω­ση στην κά­με­ρα όλης της βιο­μη­χα­νι­κής κλί­μα­κας δια­δι­κα­σί­ας εξό­ντω­σης των Εβραί­ων από τα γκέτο στα κρε­μα­τό­ρια, τα κα­τα­να­γκα­στι­κά έργα, τις εκτε­λέ­σεις και τις υπαί­θριες πυρές θα­νά­του και προ­σπά­θειας εξα­φά­νι­σης των πτω­μά­των του μα­ζι­κού, γε­νο­κτο­νι­κού εγκλή­μα­τος.

Η ιστο­ρία του να­ζι­στή βιο­μη­χά­νου Όσκαρ Σί­ντλερ που έσωσε από τους φούρ­νους του Άου­σβιτς-Μπιρ­κε­νά­ου, 1.200 αν­θρώ­πους, ερ­γά­τες στο ερ­γο­στά­σιό του, τον με­γα­λύ­τε­ρο αριθ­μό δια­σω­θέ­ντων από το στόμα του να­ζι­στι­κού Λε­βιά­θαν, από ένα, με­μο­νω­μέ­νο άτομο.

Ο σκη­νο­θέ­της θα κλεί­σει την ται­νία με τη φράση του Ταλ­μούδ πως «όποιος σώζει έναν άν­θρω­πο, σώζει ολό­κλη­ρον τον κόσμο», αλλά το σύγ­χρο­νο κρά­τος του Ισ­ρα­ήλ έχει θάψει το νόημά της, στα θε­μέ­λια του τεί­χους της Γάζας.

9. Πάτ­τον (1970)

Η πιο «αντι­δρα­στι­κή» ται­νία της δε­κά­δας. Ο Κό­πο­λα και ο Χορθ θα γρά­ψουν το σε­νά­ριο με­λε­τώ­ντας τόσο τα γρα­πτά που άφησε πίσω του ο οξύ­θυ­μος, αντι­κομ­μου­νι­στής στρα­τη­γός των Αμε­ρι­κα­νών όσο και τις ομι­λί­ες του υπουρ­γού Άμυ­νας, Ρό­μπερτ Μα­κνα­μά­ρα και του επι­κε­φα­λής διοι­κη­τή στο Βιετ­νάμ, Γουί­λιαμ Γου­ε­στμόρ­λαντ.

Και η ται­νία πε­ρι­γρά­φει την πο­λε­μι­κή στα­διο­δρο­μία του Πάτ­τον στην Αφρι­κή,τη Σι­κε­λία και την Ευ­ρώ­πη με τη δε­δη­λω­μέ­νη πρό­θε­σή του να ξε­κι­νή­σει τον Γ’ Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο ενα­ντί­ον του Κόκ­κι­νου Στρα­τού στη Γερ­μα­νία, λες και οι μάχες γί­νο­νται στη χερ­σό­νη­σο της Ιν­δο­κί­νας και οι πα­ρα­σκη­νια­κές δια­βου­λεύ­σεις, στο Πε­ντά­γω­νο.

Κλα­σι­κή πε­ρί­πτω­ση ται­νί­ας με «διπλή γλώσ­σα» όπου ο πό­λε­μος στη­λι­τεύ­ε­ται μέσα από την προ­βο­λή του μι­λι­τα­ρι­σμού στο πρό­σω­πο ενός στρα­τη­γού που πί­στευε στη με­τεμ­ψύ­χω­ση, φα­ντα­σιω­νό­ταν ότι είχε πο­λε­μή­σει τον Αν­νί­βα στη Ζάμα (και τον είχε νι­κή­σει, φυ­σι­κά…) και υπο­στή­ρι­ζε πως ζει στις διά­φο­ρες ζωές του, μόνο για να πο­λε­μά­ει – και κατά δια­βο­λι­κή σύμ­πτω­ση, πέ­θα­νε έπει­τα από τρο­χαίο δυ­στύ­χη­μα, λί­γους μήνες μετά τη λήξη του πο­λέ­μου.

Η εναρ­κτή­ρια σκηνή όπου ο ομι­λη­τής στρα­τη­γός και ο κάθε έν­στο­λος εκ­μη­δε­νί­ζο­νται ως προ­σω­πι­κό­τη­τες κάτω από την τε­ρά­στια αστε­ρό­εσ­σα, έγρα­ψε ιστο­ρία. «Κα­νέ­νας μπά­σταρ­δος δεν κέρ­δι­σε πό­λε­μο, πε­θαί­νο­ντας για την πα­τρί­δα του. Κέρ­δι­σε, σκο­τώ­νο­ντας τον απέ­να­ντι μπά­σταρ­δο, για να πε­θά­νει εκεί­νος για τη δική του πα­τρί­δα», ο πλέον εύ­γλωτ­τος ορι­σμός του πα­τριω­τι­σμού εν όπλοις.

10. Η γέ­φυ­ρα του πο­τα­μού Κβάι (1957)

Ο Ντέι­βιντ Λιντς δια­βά­ζει το μυ­θι­στό­ρη­μα του Πιέρ Μπουλ για τα ια­πω­νι­κά στρα­τό­πε­δα αιχ­μα­λώ­των στη ζού­γκλα της Βιρ­μα­νί­ας και τα κα­τα­να­γκα­στι­κά έργα στην κα­τα­σκευή του σι­δη­ρο­δρο­μι­κού δι­κτύ­ου, και κάνει το… «λάθος» να ανα­θέ­σει, το σε­νά­ριο της ομώ­νυ­μης ται­νί­ας, σε δυο διω­κό­με­νους από τον μα­καρ­θι­σμό και «μαυ­ρο­λι­στο­γραμ­μέ­νους» κόκ­κι­νους σε­να­ριο­γρά­φους, τον Καρλ Φόρ­μαν και τον Μάικ Γουίλ­σον, που πα­ρα­δί­δουν την πρώτη, χρο­νι­κά, πραγ­μα­τι­κά ου­σια­στι­κή ται­νία για τον Β΄ΠΠ και ένα σε­νά­ριο-υπό­δειγ­μα δρα­μα­τι­κών κο­ρυ­φώ­σε­ων και αλ­λη­γο­ρί­ας.

Ένα τάγμα Βρε­τα­νών και Αμε­ρι­κα­νών αιχ­μα­λώ­των υπο­χρε­ώ­νε­ται να φτιά­ξει μια σι­δη­ρο­δρο­μι­κή γέ­φυ­ρα πάνω από τον πο­τα­μό Κβάι και κάτω από τις ξι­φο­λόγ­χες και τα μα­στί­για των Ια­πώ­νων δε­σμο­φυ­λά­κων.

Το «βρε­τα­νι­κό» πνεύ­μα διοί­κη­σης μπαί­νει μπρο­στά, πρώτα για να πε­τύ­χει ορι­σμέ­νες ελά­χι­στες διευ­κο­λύν­σεις δια­βί­ω­σης, προ­κει­μέ­νου οι αιχ­μά­λω­τοι να μην πε­θά­νουν από την πείνα και τον τύφο, και έπει­τα για να απο­δεί­ξει στους «κι­τρι­νιά­ρη­δες τζαπς» την ανω­τε­ρό­τη­τα των δυ­τι­κών στα με­γά­λα και φαι­νο­με­νι­κά ακα­τόρ­θω­τα κάτω από αυτές τις συν­θή­κες, κα­τα­σκευα­στι­κά έργα. Όμως οι Σύμ­μα­χοι στην Αυ­στρα­λία θέ­λουν να σα­μπο­τά­ρουν το έργο, για να ανα­κο­πούν οι γραμ­μές ανε­φο­δια­σμού των Ια­πώ­νων στο μέ­τω­πο.

Και τότε ξε­σπούν τα με­γά­λα δι­λήμ­μα­τα μέσα και έξω από το στρα­τό­πε­δο και στην προ­σω­πι­κό­τη­τα του συ­νταγ­μα­τάρ­χη Νί­κολ­σον (Άλεκ Γκί­νες) με αφορ­μή τη γέ­φυ­ρα και πέρα από αυτή – Τι συμ­βαί­νει στα θε­μέ­λια της αν­θρώ­πι­νης συ­νεί­δη­σης και της πο­λε­μι­κής γέ­φυ­ρας; Τι συ­νι­στά αυτό το έργο, δη­λα­δή το έργο του πο­λέ­μου; Από­δει­ξη του ηθι­κού, της «ανω­τε­ρό­τη­τας» και του υψη­λού φρο­νή­μα­τος εν προ­κει­μέ­νω των αιχ­μα­λώ­των δυ­τι­κών ή κα­θα­ρή συ­νερ­γα­σία με τον εχθρό;

Τη λύση στον γόρ­διο δεσμό του δρά­μα­τος θα δώσει ο «τυ­χαί­ος» θά­να­τος του συ­νταγ­μα­τάρ­χη πάνω από το κουτί πυ­ρο­δό­τη­σης των εκρη­κτι­κών, αν και το στρα­τιω­τι­κά και πο­λι­τι­κά ορθό τέλος της ται­νί­ας γρά­φτη­κε τρεις φορές έως ότου ικα­νο­ποι­ή­σει τους πα­ρα­γω­γούς- η αρ­χι­κή ιδέα ακο­λου­θού­σε πιστά το βι­βλίο όπου η γέ­φυ­ρα (δη­λα­δή ο πό­λε­μος) μένει εντε­λώς ανέ­πα­φη.

Η Γέ­φυ­ρα του πο­τα­μού Κβάι θα απο­σπά­σει 7 Όσκαρ, ανά­με­σά τους και αυτό του σε­να­ρί­ου, οι πα­ρα­γω­γοί θα έχουν σβή­σει τα ονό­μα­τα των σε­να­ριο­γρά­φων από τις υπο­ψη­φιό­τη­τες,λόγων των μα­καρ­θι­κών αντι­δρά­σε­ων, το Χό­λι­γουντ θα αρ­νη­θεί να δώσει το Όσκαρ στους κομ­μου­νι­στές δη­μιουρ­γούς, τε­λι­κά το βρα­βείο θα πάρει ο Πιέρ Μπουλ και η αι­σχρή αδι­κία θα απο­κα­τα­στα­θεί έπει­τα από τριά­ντα ολό­κλη­ρα χρό­νια και ενώ Φόρ­μαν και Γουίλ­σον θα έχουν στο με­τα­ξύ πε­θά­νει.

Και τέλος, το ντο­κι­μα­ντέρ Σκο­τει­νό Ση­μείο : Η γραμ­μα­τέ­ας του Χί­τλερ αφη­γεί­ται (2002).

Το 2002, οι σκη­νο­θέ­τες Ότμαρ Σμί­ντε­ρερ κα Αντρέ Χέλ­λερ ανα­κα­λύ­πτουν και βά­ζουν μπρο­στά στην κά­με­ρα την τε­λευ­ταία εν ζωή γραμ­μα­τέα του Αδόλ­φου Χί­τλερ, Τρά­ουντ Γιούν­γκε η οποία αφη­γεί­ται τις ανα­μνή­σεις της από τον γερ­μα­νό δι­κτά­το­ρα από το 1942 έως και την αυ­το­κτο­νία του μέσα στο μπούν­κερ του Βε­ρο­λί­νου, που κα­τα­κλύ­ζε­ται από τον νι­κη­φό­ρο Κόκ­κι­νο Στρα­τό.

Όλο το ντο­κι­μα­ντέρ είναι μια ανα­τρι­χια­στι­κή κα­τά­δυ­ση στα να­ζι­στι­κά βάθη της εξου­σί­ας του φύρερ, αλλά το τε­λευ­ταίο δί­λε­πτο απο­τε­λεί το πραγ­μα­τι­κό, κα­θο­λι­κό μά­θη­μα ζωής που κρί­νει σκό­πι­μο να επι­ση­μά­νει η 82χρο­νη μάρ­τυ­ρας των να­ζι­στι­κών πα­ρα­σκη­νί­ων.

Λίγες μέρες προ­τού ξε­κι­νή­σουν τα γυ­ρί­σμα­τα του ντο­κι­μα­ντέρ,η Γιούν­γκε περ­πα­τά στους δρό­μους του Μο­νά­χου και πέ­φτει πάνω στο μνη­μείο για την φοι­τή­τρια Σόφι Σολ και τα μέλη της αντι­στα­σια­κής, αντι­να­ζι­στι­κής ορ­γά­νω­σης «Λευκό Ρόδο». Κοιτά την επι­γρα­φή και δια­πι­στώ­νει ότι η Σολ, όταν κα­τα­δι­κά­στη­κε σε θά­να­το και απο­κε­φα­λί­στη­κε από τους ναζί για την δράση της, ήταν 22 ετών. Στην ίδια ηλι­κία, η ίδια η Γιούν­γκε είχε ζη­τή­σει και είχε πε­τύ­χει να προ­σλη­φθεί ως γραμ­μα­τέ­ας του Χί­τλερ. Το συ­μπέ­ρα­σμά της, μά­θη­μα ζωής και πο­λι­τι­κής για τους αν­θρώ­πους κάθε ηλι­κί­ας και ει­δι­κά τους νέους: «Μπρο­στά στο μνη­μείο της Σολ, συ­νει­δη­το­ποί­η­σα ότι η ηλι­κία δεν είναι κά­ποιο άλ­λο­θι προ­κει­μέ­νου να μην ξέ­ρεις και να μην κά­νεις το σωστό και εγώ δεν το είχα κάνει».

rproject.gr