Το Σάββατο 17 Μαρτίου το απόγευμα στον Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου Αγρινίου έλαβε χώρα η καθιερωμένη πλέον μηνιαία σύναξη του ‘‘Φροντιστηρίου Ψαλτικής Τέχνης’’. Ήταν η τέταρτη κατά σειρά των συναντήσεων που έχουν μέχρι τώρα πραγματοποιηθεί. Όπως κι άλλη φορά έχει ειπωθεί, ο Σύλλογος Ιεροψαλτών Ν. Αιτωλίας και Ακαρνανίας «Άνθιμος ο Αρχιδιάκονος», με έδρα την πόλη του Αγρινίου, στοχεύει μέσα από αυτές τις συνάξεις στην ενημέρωση και επιμόρφωση γύρω από θέματα ψαλτικής φύσεως των όσων αγαπούν και διακονούν την Τέχνη του Ιερού Δαμασκηνού. Ζώντας σε μια εποχή παντοειδούς κρίσης, έρχονται τέτοιες συναθροίσεις να ανυψώσουν την αξία του ιεροψαλτικού λειτουργήματος, όταν αυτό σήμερα δεν κατέχει την θέση που του αρμόζει.
Ομιλητής στην τέταρτη συνάντηση του ‘‘Φροντιστηρίου Ψαλτικής Τέχνης’’ ήταν ένας εξαιρετικός ‘πνευματικός εργάτης’ του Ιερού Αναλογίου, ένας άνθρωπος που έχει αναλωθεί έτη πολλά στην διακονία της Βυζαντινής Μουσικής μας Παράδοσης. Πρόκειται για τον λίαν καλλίφωνο Πρωτοψάλτη του Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου Πατρών, χοράρχη, μελοποιό και μουσικοδιδάσκαλο κ. Φώτιο Μπαρούτα. Αν και άγνωστος ο κ. Μπαρούτας στον ιεροψαλτικό κόσμο του Αγρινίου, μέσα από την εμπεριστατωμένη-βιωματική του ομιλία καταστάθηκε ιδιαιτέρως προσιτός στο ακροατήριο. Ο κ. Φώτιος Μπαρούτας εξάλλου έχει την επικοινωνιακή εμπειρία καθότι διαθέτει ενδιαφέρουσα τηλεοπτική εκπομπή («Άδοντες και Ψάλλοντες») στον εκκλησιαστικό ραδιοτηλεοπτικό σταθμό «Λύχνος TV» της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών μέσα από την οποία προβάλλει τον ρόλο και την σπουδαιότητα της ψαλτικής τέχνης. Μπορεί τα επιστημονικά του νώτα να είναι στραμμένα στην επιστήμη των Μαθηματικών, δεν παύει όμως ως καρδιακή του ενασχόληση να είναι η Εκκλησιαστική Μουσική. Μάλιστα αυτό φανερώνεται από το ότι δεν έχει παραμείνει μόνο στο αναλόγιο, έχει προχωρήσει και στην δημιουργία χορωδίας. Έχει μελοποιήσει πλήθος από ύμνους σε όλα τα είδη μελών, καθώς επίσης ασχολείται και με την καταγραφή σε βυζαντινή και ευρωπαϊκή παρασημαντική πλήθους παραδοσιακών, λαϊκών και ρεμπέτικων τραγουδιών.
Το θέμα που ανέπτυξε ο λίαν αξιόλογος ομιλητής ήταν: «η Ψαλτική στην πράξη: προτάσεις – επισημάνσεις». Πράγματι εκτός των πολλών προσωπικών του ιεροψαλτικών εμπειριών που κατέθεσε, προέβη και στην παράθεση κάποιων προτάσεων για την καλύτερη διακονία της ψαλτικής. Ο κ. Μπαρούτας στο ξεκίνημα της ομιλίας του τόνισε την σημαντικότητα του ιεροψάλτη ως άμεσου βοηθού στο έργο της θείας λατρείας. Επεσήμανε την προσοχή, το δέος και τον φόβο Θεού που πρέπει να διακατέχεται κανείς ανερχόμενος στο ιερό στασίδι. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι: «Ο ιεροψάλτης δεν υμνεί τον εαυτό του, αλλά υμνεί τον Θεό. Είναι κοινή μας διαπίστωση η εμφάνιση έπαρσης από μέρους κάποιων μόλις ανεβαίνουν στο ψαλτήρι». Και μάλιστα η ύπαρξη εγωισμού οδηγεί πολλούς στο να αυτοσχεδιάζουν εν ώρα λατρείας, τη στιγμή που έχουν γραφεί πάμπολλα μουσικά βοηθήματα. Η εκκλησία δεν είναι ο χώρος προσωπικής προβολής και έκθεσης, γι’ αυτό πρέπει να δίνεται βάρος από το ήθος μέχρι την εξωτερική περιβολή του κάθε ιεροψάλτη. Τις απόψεις του αυτές τις κατοχύρωσε μέσα από αγιογραφικά και πατερικά παραδείγματα. Μάλιστα πολλές φορές έκανε μνεία στον αλήστου μνήμης Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρό Χριστόδουλο, ο οποίος σε σχετική του εγκύκλιο προς τους ιεροψάλτες διασαφήνιζε όλα αυτά τα θέματα.
Ο κ. Φώτιος Μπαρούτας δεν περιορίστηκε μόνο στην συμπεριφορά και στο ήθος που καλείται ο ιεροψάλτης να δείχνει πάνω στο ιερό αναλόγιο. Πέρασε και στην πλευρά του ‘‘ιεροψαλτικού ύφους’’. Εστίασε την προσοχή του στο ‘‘πατριαρχικό ύφος’’, δηλ. σε αυτό που ακολουθείται στο πάνσεπτο Οικουμενικό Πατριαρχείο και που διαφέρει τις περισσότερες φορές απ’ αυτό που ακολουθούν οι ενορίες. Επί παραδείγματος ανέφερε την χρήση συγκεκριμένων μουσικών μαθημάτων από μέρους των πατριαρχικών ψαλτών. ‘‘Το ψαλτήρι δεν είναι τόπος μουσικού εντυπωσιασμού, αλλά τόπος προσευχής και κατάνυξης’’, τόνισε μεταξύ των άλλων. Στο Οικουμενικό Πατριαρχείο υφίσταται κάποια τάξη και τυπική σειρά κατά τη διάρκεια των ιερών ακολουθιών. Αντίθετα σε ενορίες παρατηρείται το φαινόμενο της αταξίας και τυπικής παρέκβασης. Τα ψαλτήρια δεν έρχονται για να ικανοποιήσουν τις μουσικές φιλοδοξίες των ψαλτών, αλλά να αναπαύσουν πνευματικά και ψυχικά το εκκλησίασμα.
Όσον αφορά τις προτάσεις του, κατέθεσε τις δικές του σκέψεις-ιδέες για την πιο καλή εξάσκηση αυτής της ξεχωριστής διακονίας. Πρότεινε τη χρησιμοποίηση κλασικών μαθημάτων, πονημάτων προερχομένων μεν από το μακρινό παρελθόν, αλλά έχοντας διαχρονικό κύρος, χωρίς βέβαια να παραθεωρούνται και σημερινές μουσικές εκδοτικές προσπάθειες. Επιπλέον επισήμανε την σωστή και προσεκτική μουσική έκφραση των χαρακτήρων της Βυζαντινής Μουσικής και κυρίως τον σεβασμό του κειμένου από μέρους του κάθε ιεροψάλτη. Βέβαια αυτό προϋποθέτει και την πολύ καλή γνώση της ‘‘μουσικής των Αγγέλων’’. Επιπρόσθετα πρότεινε και την αλλαγή κάποιων λειτουργικών στοιχείων που αποτελούν κληρονομία του μοναστικού τυπικού και δεν ενυπάρχουν σε παλαιότερες εκδόσεις εκκλησιαστικών και μουσικών βιβλίων. Δεν παρέλειψε ορισμένες φορές ιδιαιτέρως να καταδείξει και το τι γράφει περί της Εκκλησιαστικής Μουσικής και της εκτέλεσής της στην πράξη, ένας μακαριστός λόγιος ιεράρχης, ο μητροπολίτης Σερβιών και Κοζάνης κυρός Διονύσιος (Ψαριανός).
Αυτή όντως η εποικοδομητική ιεροψαλτική σύναξη έκλεισε με ερωτήσεις και απορίες των παρευρισκομένων προς τον ομιλητή. Είχε ενδιαφέρον ότι στην δευτερολογία πολλοί ιεροψάλτες θέλησαν είτε να συμπληρώσουν τα λεγόμενα του προσκεκλημένου με δικές τους παρόμοιες ψαλτικές εμπειρίες είτε να ζητήσουν την γνώμη του για θέματα σχετιζόμενα με αυτό το ξεχωριστό ‘‘λειτούργημα’’ της καθ’ ημάς Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας. Η Ψαλτική μπορεί να έρχεται από το παρελθόν, αλλά πρέπει να διατηρηθεί πάνω στη βάση της εκκλησιαστικής και μουσικής παράδοσης!
