Ανοιχτή επιστρολή προς τον Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδας Απόστολο Κατσιφάρα απέστειλε ο περιφερειακός σύμβουλος Νεκτάριος Φαρμάκης, με αφορμή το ΕΣΠΑ 2014 – 2020 και τίτλο “Δεν έχουμε την πολυτέλεια για μια ακόμα χαμένη ευκαιρία”. Συγκεκριμένα η ανοιχτή επιστολή αναφέρει τα εξής:

Ιανουάριος 2018. Το ΕΣΠΑ 2014-2020 «τρέχει ήδη» εδώ και 4 χρόνια και μένουν ακόμα άλλα 2 (+2) χρόνια. Από τα περίπου 504.381.823 € (χωρίς να συμπεριλαμβάνονται και περίπου 50.000.000 € του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης που μας έχει εκχωρηθεί) που αντιστοιχούν στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, στις αρχές Ιανουαρίου η Π.Δ.Ε έχει εντάξει έργα προϋπολογισμού 226.348.700 €. Δηλαδή στα 4 σχεδόν χρόνια έως σήμερα, έχει εντάξει κάτι λιγότερο από το ½ του συνολικού ποσού του ΕΣΠΑ. Και σημειωτέον ότι μιλάμε για μια Περιφέρεια που δεν άλλαξε Περιφερειακή Αρχή και που υποτίθεται υπήρχε συνέχεια στο σχεδιασμό και τη Διοίκηση εν γένει.

Ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει η ποιοτική ανάλυση του πίνακα ενταγμένων  έργων (με ημερομηνία 8-1-2018).

Από τον πίνακα προκύπτει ότι ακόμα και από το ποσό των 226.348.700 €, έχουμε συμβάσεις για τα 131.000.000 € περίπου. Γεγονός που σημαίνει, ότι ακόμα και αυτή καθεαυτή η προβληματική λειτουργία του ΕΣΠΑ έχει και ένα ακόμα αρνητικό χαρακτηριστικό. Είναι οπισθοβαρής, με κίνδυνο να υπάρξουν πληρωμές που θα γίνουν μετά την λήξη του Προγράμματος οπότε θα πληρωθούν από Εθνικούς Πόρους ή δεν θα πληρωθούν!!! Εκ περισσού ίσως επισημαίνω ότι λόγω της οικονομικής συγκυρίας αλλά και της εν γένει κατάστασης της ΠΔΕ θα έπρεπε η εκτέλεση του Προγράμματος να είναι εξαιρετικά εμπροσθοβαρής.

Ένα ακόμα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι από τα 226.348.700 € που αφορούν σε έργα, τα 39.000.000 € περίπου, αφορούν σε έργα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (έργα δηλαδή χωρίς κανένα αναπτυξιακό πρόσημο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι σημαντικά) και τα υπόλοιπα αφορούν σχεδόν στο σύνολό τους σε μεταφερόμενα από την προηγούμενη περίοδο. Συμπέρασμα, από τα 226.348.700 € σχεδόν ΚΑΝΕΝΑ ΝΕΟ ΕΡΓΟ με αναπτυξιακό πρόσημο.

Ας δούμε όμως και τις πληρωμές έργων: Από τον εν λόγω πίνακα προκύπτει ότι από αυτά τα χρήματα έχουν γίνει πληρωμές σε ποσό που ανέρχεται στα 71.000.000 € περίπου. Αυτά είναι τα μόνα πραγματικά χρήματα, που έχουν  πέσει στην τοπική κοινωνία.

Οι αριθμοί είναι απόλυτοι και σαφείς :

*οι διαφορές στο άθροισμα προκύπτουν από την χρηματοδότηση υποστηρικτικών δράσεων

Η συντριπτική πλειοψηφία λοιπόν των πληρωμών, αφορούν σε μεταφερόμενα έργα και μάλιστα, σε ποσοστό 90% μιλάμε ουσιαστικά για λογιστικές εγγραφές. Πέραν λοιπών των δαπανών του ΕΚΤ μόλις 2.000.000 € αφορούν σε νέα έργα!!! Κατά τα άλλα «γιορτάζουμε» τους δρόμους του ΕΣΠΑ και πανηγυρίζουμε. Πώς γίνεται να γιορτάζουμε, ενώ 4 χρόνια μετά την έναρξη του Προγράμματος δεν έχουμε δει ούτε ένα εργοτάξιο στην Περιφέρεια, ένας Θεός το ξέρει…

Και το σημαντικότερο ΔΕΝ είναι αυτό. Ο κίνδυνος είναι υπαρκτός και λέγεται απώλεια πόρων. Με αυτούς τους ρυθμούς και με αυτή τη διαδικασία στην εκτέλεση του ΕΣΠΑ, είναι πλέον ορατός ο κίνδυνος να φτάσουμε στο τέλος του προγράμματος (31-12-2022) και να μην προλάβουμε να εκτελέσουμε ούτε φυσικά να πληρώσουμε τα έστω λειψά έργα. Κι όλα αυτά την ώρα που η τοπική αγορά χρειάζεται τόνωση από την εισροή κοινοτικών πόρων. Υπενθυμίζω εδώ ότι με αποτελεσματικότερη διαχείριση του ΕΣΠΑ 2014-2020 θα κερδίζαμε επιπλέον τουλάχιστον 1% του ΑΕΠ στην ΠΔΕ και φυσικά μείωση της ανεργίας κατά περίπου 2%. Ας σκεφτούμε πόσο πολύτιμο θα ήταν αυτό ιδίως σήμερα, που η Περιφέρειά μας παραμένει στις τελευταίες θέσεις των Περιφερειών στην Ελλάδα και φυσικά και στην Ευρώπη από άποψη ΑΕΠ.

Θα απαντήσει κάποιος ότι επίκειται η ένταξη των έργων ΟΧΕ και ΒΑΑ της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, τα οποία αποτελούν έργα μεγάλου προϋπολογισμού. Η εμπειρία ωστόσο δείχνει ότι για ολοκλήρωσή τους, θα χρειαστεί αρκετός χρόνος. Αυτό, με δεδομένο ότι οι συμβάσεις θα λάβουν χώρα περί τον Ιούλιο του 2019, σημαίνει ότι το φυσικό αντικείμενο των έργων θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως τον Δεκέμβριο του 2022. Αδύνατο; Όχι, αλλά εξαιρετικά δύσκολο. Και να γίνουν όμως και πάλι θα υπάρχει ένα έλλειμμα της τάξης των 100.000 € στην απορροφησιμότητα του ΕΣΠΑ. Σε όλα αυτά θα πρέπει να πούμε ότι και σε σύμφωνα με τις προβλέψεις πληρωμών για τα έτη 2018-2019 η εικόνα μάλλον χειροτερεύει.

Δεν είναι πρόθεσή μας να κάνουμε στείρα αντιπολίτευση. Ευχή και στόχος όλων είναι η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση του ΕΣΠΑ 2014-2020 –κατά το δόγμα του «εχθρός του καλού το καλύτερο»-, με ωφελούμενη την τοπική κοινωνία και την τοπική αγορά κατ’ επέκταση. Οφείλουμε σε αυτά τα πλαίσια να επισημάνουμε τα ως άνω στοιχεία που καταδεικνύουν ότι «θα μπορούσαμε καλύτερα». Κρούουμε παράλληλα τον κώδωνα του κινδύνου και προειδοποιούμε ότι ο χρόνος τρέχει και δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε πόρους.

Σε αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση προτείνουμε α) την άρση των δυσλειτουργιών του μη αποτελεσματικού Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου 2014-2020, μέσω της κατάργησης των διακριτών επιμέρους μονάδων στην Διαχειριστική Αρχή και της ενοποίησής του σε έναν οργανισμό κάτω από έναν προϊστάμενο και κατάργηση των τμηματαρχών, δηλαδή την ενδιάμεση βαθμίδα manager που δεν χρειάζονται και που κάνουν την διοίκηση της Δ.Α πιο δύσκαμπτη και αναποτελεσματική και β) άρση των πρακτικών κακής διαχείρισης μέσω της ανάρτησης των προσκλήσεων όχι γραμμικά αλλά όλων μαζί κατά το δυνατό, με διάρκεια τουλάχιστον έξι μηνών, ώστε οι ενδιαφερόμενοι φορείς να έχουν χρόνο να ωριμάσουν τις προτάσεις τους, έχοντας συνολική εικόνα του Προγράμματος , που τώρα ΔΕΝ έχουν. Κάτι τέτοιο θα ευνοούσε τη διαφάνεια αλλά και στο σχεδιασμό εκ μέρους των φορέων. Ο σωστός και διαφανής προγραμματισμός εξάλλου δεν γίνεται πίσω από κλειστές πόρτες αλλά δημόσια και με τον απαιτούμενο χρόνο.

Με εκτίμηση

Νεκτάριος Αθ. Φαρμάκης