Υπόμνημα για την κατάσταση στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
Γενικό Πλαίσιο
Είναι προφανές ότι η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει δυστυχώς και τον ευαίσθητο χώρο της παιδείας. Αν και αναμενόμενο, ο βαθμός στον οποίο αυτό έχει γίνει και συνεχίζει να γίνεται, προκαλεί ερωτηματικά και ανησυχία. Ένα από τα πράγματα που επηρεάζουν αρνητικά τις εξελίξεις είναι το γεγονός ότι στα σχολεία λειτουργεί το πληροφοριακό σύστημα myschool όπου καταγράφονται όλο και περισσότερα δεδομένα που αφορούν τη λειτουργία των σχολείων. Δυστυχώς, αυτά τα δεδομένα χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα συχνά τα τελευταία χρόνια για την επιβολή περικοπών. Οι περικοπές αφορούν σε ένα εύρος από τα λειτουργούντα τμήματα ανά σχολείο και τους κατ’ ελάχιστον μαθητές ανά τμήμα, έως και την ίδρυση ή όχι μιας ειδικότητας σε ΕΠΑΛ. Δεν μπορεί να είναι αποδεκτή η λογική αυτή της εξ αποστάσεως εκτίμησης των αναγκών των σχολείων, που είναι βασισμένη μόνο σε αριθμητικά δεδομένα, τα οποία και προφανώς δεν έχουν νόημα, αν δεν συνεκτιμηθεί η καθημερινή σχολική εμπειρία. Κανένα λογισμικό δεν μπορεί να μεταφέρει την εμπειρία που έχουν οι συνάδελφοι στα σχολεία τους, ούτε τις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές συνθήκες και ανάγκες που αντιμετωπίζουν. Ιδιαίτερα όταν μιλάμε για τα πιο απομακρυσμένα περιφερειακά ή για τα πιο επιβαρυμένα αστικά. Πληροφοριακά συστήματα σαν το myschool μπορούν να βοηθήσουν τα σχολεία, όπως π.χ. με το να ελαττώσουν τη γραφειοκρατία. Είναι λυπηρό λοιπόν να τα χρησιμοποιεί κάποιος με αυτόν τον τρόπο, ενώ οι περικοπές που έχουν έρθει σαν αποτέλεσμα δημιουργούν περισσότερα προβλήματα και δεν λύνουν κανένα.
Υπερπληθυσμός μαθητών ανά τμήμα
Σε πολλά τμήματα σχολείων στα αστικά κέντρα, τόσο του νομού όσο και γενικότερα, στοιβάζονται 25 με 30 μαθητές, υποβαθμίζοντας την εκπαιδευτική διαδικασία. Αυτό συμβαίνει γιατί λόγω των συστάσεων του ΟΟΣΑ, το υπουργείο έχει (κακώς) προχωρήσει σε αύξηση του αριθμού των μαθητών ανά τμήμα. Η συγκεκριμένη σύσταση έχει γίνει γιατί ο εθνικός μέσος όρος είναι χαμηλός. Όμως αυτό συμβαίνει γιατί λόγω της γεωμορφολογίας της χώρας, στα νησιά και στις ορεινές ή δυσπρόσιτες περιοχές, τα τμήματα είναι ιδιαίτερα μικρά σε αριθμό μαθητών. Ο λόγος που συντηρούνται τόσο μικρά τμήματα ή σχολεία είναι γιατί τα τελευταία αποτελούν πηγή ζωής για μικρές και/ή δυσπρόσιτες κοινότητες. Συνεπώς ένα θέμα εθνικής πολιτικής έχει γίνει θέμα απλής λογιστικής. Είναι ουσιώδες λοιπόν τα σχολεία στις περιοχές αυτές να μην λαμβάνονται υπόψη για τη διαμόρφωση του εθνικού μέσου όρου, ενώ σαφώς ο μέγιστος αριθμός των μαθητών ανά τμήμα θα πρέπει να μειωθεί αρκετά στους 20 περίπου μαθητές ανά τμήμα.
Λειτουργία των ΕΠΑΛ
Ο φετινός, επίσης λογιστικός τρόπος ίδρυσης τμημάτων και ειδικοτήτων στα ΕΠΑΛ, δρα αποτρεπτικά για την εγγραφή μαθητών σε αυτά. Οι υποψήφιοι μαθητές επειδή δεν είναι εξ αρχής σίγουρη η λειτουργία κάποιων τμημάτων ειδικοτήτων, δεν διακινδυνεύουν να χάσουν χρόνο στην περίπτωση που δεν λειτουργήσει τελικά κάποιο τμήμα ειδικότητας και τελικώς δεν επιλέγουν να εγγραφούν σε αυτό. Το πρόβλημα έγινε πιο έντονο με τη χρήση ηλεκτρονικής πλατφόρμας για τις εγγραφές των μαθητών. Η απόφαση για τη χρήση ηλεκτρονικούς πλατφόρμας έγινε λίγο πριν την έναρξη των εγγραφών, αιφνιδιάζοντας εκπαιδευτικούς και μαθητές. Όλα αυτά, μαζί με τα ασφυκτικά χρονικά περιθώρια που είχαν δοθεί αρχικά για την εγγραφή των μαθητών, οδήγησαν κάποια ΕΠΑΛ να έχουν μείωση έως και 20% στις εγγραφές των μαθητών. Οι ύστερες ιδρύσεις ολιγομελών τμημάτων, είναι μεν μία κίνηση ευπρόσδεκτη, αλλά δεν επιλύει ουσιαστικά το πρόβλημα. Θεωρούμε τη φετινή καμπάνια του υπουργείου για τα ΕΠΑΛ ένα θετικό βήμα, όμως όταν στην πράξη δεν υπάρχει η αντίστοιχη στήριξη, το αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να είναι αρνητικό.
Περικοπές και οι επιπτώσεις στο εκπαιδευτικό έργο και προσωπικό
Ο αριθμός των υπηρετούντων εκπαιδευτικών από το 2009 έχει μειωθεί κατά 35% (από 103.247
το 2009 στις 66.196 το 2016. Τα κενά που έχουν δημιουργηθεί καλύπτονται σε ένα ποσοστό 15% με την πρόσληψη αναπληρωτών καθηγητών. Το υπόλοιπο ποσοστό καλύπτεται με την αύξηση του ωραρίου των εκπαιδευτικών, με περικοπές μαθημάτων, καταργήσεις τμημάτων, συγχωνεύσεις – καταργήσεις σχολικών μονάδων και ειδικοτήτων. Σαν αποτέλεσμα η εκπαιδευτική διαδικασία έχει γίνει «λάστιχο» και προσαρμόζεται πλέον όχι στις ανάγκες των παιδιών, αλλά σε παγερούς αριθμητικούς στόχους, που έχουν μόνο σχέση με οικονομικά μεγέθη κι όχι εκπαιδευτικά. Μέσα σε όλα αυτά εκπαιδευτικοί περιπλανώνται μέχρι και σε πέντε σχολεία, διατρέχοντας κάποιες φορές μεγάλες αποστάσεις μεταξύ απομακρυσμένων περιοχών του νομού. Σχεδόν πάντα η μετακίνησή τους γίνεται με δικά τους μέσα, εκτιθέμενοι σε κίνδυνο και με μεγάλο οικονομικό αντίκτυπο γι’ αυτούς και τις οικογένειες τους. Θα πρέπει να υπάρχει κάλυψη για τις μετακινήσεις των συναδέλφων και ο χρόνος μετακίνησής τους να προσμετρείται στο ωράριό τους, στην περίπτωση που υπηρετούν σε παραπάνω από ένα σχολεία απομακρυσμένα μεταξύ τους. Σε ότι αφορά τέλος τους αναπληρωτές εκπαιδευτικούς, αρκετοί από αυτούς βρίσκονται σε μία κατάσταση χρόνιας ομηρείας. Οι συγκεκριμένοι αν και στην ουσία εξυπηρετούν πάγιες και διαρκείς ανάγκες, δεν έχει γίνει καμία ουσιαστική προσπάθεια διορισμού τους. Κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο τόσο από άποψη δικαιοσύνης, όσο και για την εξασφάλιση της καλής λειτουργίας των σχολείων.
Οι Ξένες Γλώσσες στο σχολείο – Περικοπές στη Δεύτερη Ξένη Γλώσσα
Στην αρχή της φετινής χρονιάς επιβλήθηκε στα παιδιά η επιλογή της δεύτερης ξένης γλώσσας να μην γίνεται με βάση την επιθυμία των μαθητών και των οικογενειών τους, αλλά με βάση το τι ειδικότητας συνάδελφος υπηρετεί στο κάθε σχολείο. Έτσι π.χ. σε σχολείο που υπάρχει συνάδελφος μόνο της Γαλλικής ή μόνο της Γερμανικής θα διδαχθούν μόνο γαλλικά ή μόνο γερμανικά αντίστοιχα, ανεξάρτητα της επιθυμία των μαθητών. Προφανώς η όλη κατάσταση, έγειρε πολλά παράπονα από γονείς. Παρότι το υπουργείο αναίρεσε αργότερα τους περιορισμούς αυτούς, η ζημιά είχε ήδη γίνει. Πιστεύουμε ότι τόσο οι δεύτερες ξένες γλώσσες όσο και η Αγγλική πρέπει να ενισχυθούν και να οδηγούν στην απόκτησή γλωσσικής επάρκειας τυπικά και ουσιαστικά.
Για τις περικοπές στην Ειδική Αγωγή
Τα τελευταία δύο χρόνια κορυφώνεται μια σειρά περικοπών στην ειδική αγωγή, με αποκορύφωμα την τοποθέτηση μη εξειδικευμένου προσωπικού σε θέσεις που απαιτούνται ιδιαίτερα προσόντα. Στο ευαίσθητο αυτό εκπαιδευτικό κομμάτι όπου η καθημερινότητα απαιτεί ειδική προσέγγιση, ενώ κάποιες φορές κρύβει κινδύνους για κάποια από τα παιδιά, η εμπλοκή μη εξειδικευμένου προσωπικού είναι δείγμα μη υπεύθυνης πολιτικής. Το προσωπικό πρέπει να είναι και εξειδικευμένο και έμπειρο. Παρότι γίνονται μεγάλες προσπάθειες από το προσωπικό για τη σωστή λειτουργία των σχολείων, θεωρούμε ότι θα πρέπει η αποκατάσταση της κανονικότητας να γίνει σύντομα νομοθετικά.
Γενικό Λύκειο
Οι διαφαινόμενες προτάσεις για το «Νέο Λύκειο» έχουν προκαλέσει έντονες συζητήσεις και προβληματισμό σε συναδέλφους και γονείς. Το επίθετο «Νέο» μόνο νέο δεν είναι, καθώς, όπως και κάθε άλλη νέα πρόταση για αλλαγή του εκπαιδευτικού συστήματος, αναμασά παλιές προτάσεις και ιδέες, εξυπηρετώντας φιλοδοξίες και συμφέροντα τα οποία δεν έχουν καμία επαφή με την εκπαιδευτική πραγματικότητα. Χαρακτηριστικό είναι ότι συγχωνεύονται μαθήματα, τα οποία δεν έχουν άμεση σχέση μεταξύ τους π.χ. Βιολογία – Χημεία. Θεωρούμε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα στο Λύκειο, δημιουργείται από τις συνεχόμενες «μεταρρυθμίσεις» οι οποίες έρχονται σχεδόν κάθε δύο χρόνια. Κρίνουμε απαραίτητο να ξεκινήσει σοβαρός διάλογος που θα διαρκέσει αρκετό χρόνο, έτσι ώστε όλοι οι εμπλεκόμενοι να καταλήξουν σε ένα σύγχρονο και λειτουργικό μοντέλο σχολείου. Το μοντέλο αυτό θα χρειαστεί επίσης αρκετό χρόνο για να εφαρμοστεί. Οι μέχρι τώρα προτάσεις εφαρμόζονται βιαστικά και πρόχειρα οδηγώντας σε στρεβλώσεις και τελικά σε αρνητικά αποτελέσματα.
Αποσπάσεις
Τη φετινή χρονιά 2017-18 δεν έχουν εξυπηρετηθεί οι αποσπάσεις συναδέλφων, αρκετών με σοβαρά οικογενειακά ή και οικονομικά προβλήματα, παρότι ικανοποιούνται οι όροι για να γίνει κάτι τέτοιο. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος οι συνάδελφοι αναγκάζονται να συντηρούν δύο σπίτια, ένα στον τόπο συμφερόντων τους και ένα στην περιοχή όπου στην ουσία είναι εγκλωβισμένοι. Αυτό σημαίνει δυσβάσταχτο κόστος για αυτούς και τις οικογένειες τους. Θα πρέπει να ικανοποιούνται άμεσα στην αρχή της σχολικής χρονιάς τέτοιες αιτήσεις, για να μην δημιουργούνται και τα προβλήματα τόσο στους συναδέλφους, όσο και στα σχολεία.
Εργαστήρια στα σχολεία
Μία από τις τελευταίες περικοπές, αφορά τα σχολικά εργαστήρια πληροφορικής και φυσικών επιστημών. Η αρχή έγινε με την υποβάθμιση(στα όρια της κατάργησης) του ρόλου του υπευθύνου του εργαστηρίου. Τελευταία έχουμε τη συγχώνευση των δομών υποστήριξης τους με άλλες δομές που δεν έχουν σχέση μεταξύ τους. Για παράδειγμα πως μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι έχει λογική η συγχώνευση του ΚΕ.ΠΛΗ.ΝΕ.Τ., όπου γίνεται συντήρηση του υπολογιστικού εξοπλισμού των σχολείων, με το ΚΕ.Δ.Δ.Υ., όπου διαγιγνώσκονται οι ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες όπως η δυσλεξία σε μαθητές;
Σημαντικό θέμα υπάρχει και με τη λειτουργία των εργαστηρίων πληροφορικής. Έχει γίνει μεγάλη προσπάθεια εξοικονόμησης στα εργαστήρια πληροφορικής, μέσω προγράμματος του ΙΤΥΕ «Διόφαντος» το όποιο έχει εξοικονομήσει 7 έως 9 εκατομμύρια Ευρώ σε πρώτη φάση τουλάχιστον. Πέρα από κάθε λογική, η χρηματοδότηση της δράσης έχει σταματήσει και πολλά εργαστήρια θα οδηγηθούν πρακτικά στην αχρηστία. Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη να συνεχιστεί η χρηματοδότηση της δράσης η οποία πρέπει και να επεκταθεί, με στόχο μεγαλύτερη εξοικονόμηση.
Σε ότι αφορά τα εργαστήρια ειδικοτήτων σε ΕΠΑΛ, η κατάσταση δεν μπορεί να είναι καλύτερη. Η έλλειψη επαρκούς χρηματοδότησης οδηγεί τους συναδέλφους στο να αναζητούν πρόχειρες λύσεις για τη λειτουργίας τους, ενώ συχνά οι ανάγκες καλύπτονται με δωρεά εξοπλισμού από ιδιώτες.
Όλα τα παραπάνω προβλήματα πέρα από το ότι υποβαθμίζουν σημαντικά το εκπαιδευτικό έργο που παρέχεται, οδηγεί παράλληλα σε μεγάλο οικονομικό κόστος, αφού ο υπάρχων εξοπλισμός δεν συντηρείται επαρκώς ή εγκαίρως και συνεπώς αχρηστεύεται και απαιτείται η αντικατάστασή του.
Στέγαση Σχολικών Μονάδων
Από καιρό υπάρχουν πρωτοβουλίες για την επίλυση του στεγαστικών προβλημάτων των σχολείων της περιοχής μας. Αρκετά σχολεία στεγάζονται σε μη δημοσία κτίρια, πληρώνοντας ενοίκια. Κάποια από τα κτίρια αυτά δεν είναι ότι καλύτερο ή και δεν επαρκούν για τη στέγαση σχολείων. Ιδιαίτερο πρόβλημα παρουσιάζουν τα ειδικά σχολεία όπου μοιράζονται ένα κτίριο στο Δ.Δ. Νεάπολης. Για τον λόγο αυτό η Β’ ΕΛΜΕ έχει αναλάβει πρωτοβουλία για τη διερεύνηση της μεταστέγασης τους σε χώρο του παλαιού νοσοκομείου Αγρινίου.
Συναντήσεις της Β’ΕΛΜΕ με βουλευτές του νομού
Η έλλειψη ενημέρωσης που υπάρχει για τα προβλήματα της εκπαίδευσης και κατ’επέκταση του εκπαιδευτικού κλάδου είναι από καιρό γνωστή.
Από την αρχή της χρονιάς ξεκίνησε μια προσπάθεια ενημέρωσης των κοινωνικών φορέων για τα προβλήματα αυτά και για τις επιπτώσεις τους. Στο πλαίσιο αυτής της δράσης, πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις και με βουλευτές του νομού που ανήκουν στο δημοκρατικό τόξο.
Συγκεκριμένα είχαμε συναντήσεις με την κ. Τριανταφύλλου στις 18 Σεπτεμβρίου και τον κ. Καραγκούνη στις 10 Οκτωβρίου. Οι συναντήσεις έγιναν σε καλό κλίμα, ενώ υπήρχε ενδιαφέρον για τα προβλήματα των σχολείων και του κλάδου. Επιπλέον των συναντήσεων, καταθέσαμε και υπόμνημα που περιγράφει σε γενικές γραμμές την κατάσταση στην εκπαίδευση. Ζητήσαμε από τους βουλευτές να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην εξομάλυνση της λειτουργίας των σχολείων.
Όπως τονίσαμε τα προβλήματα είναι πολλά και επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία και συνεπώς κυρίως τους μαθητές. Όσο αυτά τα προβλήματα συνεχίζουν να ταλανίζουν τα σχολεία, αναπόφευκτα θα υπάρξουν αρνητικές συνέπειες και για τις επόμενες γενιές. Είναι ίσως καιρός να δούμε την κρίση σαν αποτέλεσμα των προβλημάτων στην εκπαίδευση και να εμποδίσουμε τα προβλήματα αυτά να γίνουν η αιτία για τη συνέχισή της. Μέχρι στιγμής τέτοιες προσπάθειες δεν έχουν γίνει. Αντίθετα οι μέχρι τώρα περικοπές οδηγούν με βεβαιότητα στην υποβάθμιση του εκπαιδευτικού έργου στα ελληνικά σχολεία, με ότι αυτό συνεπάγεται.
