Ο πειραματικός φυσικός και καθηγητής του Πανεπιστημίου Κεντ του Οχάιο με καταγωγή από το Μεσολόγγι παραχώρησε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη στο iAitoloakarnania.gr!
Συνέντευξη στον Θανάση Μπίκα
Ημ/νία Δημοσίευσης: 04.12.2017
Ο Σπύρος Μαργέτης είναι ένας από τους «πρεσβευτές» του Μεσολογγίου στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού. Ένας από τους αμέτρητους Έλληνες επιστήμονες που διαπρέπουν στο εξωτερικό και μας κάνουν περήφανους με τα κατορθώματά τους.
Γαλουχήθηκε δίπλα στην αλμύρα της λιμνοθάλασσας και σφυρηλατήθηκε από τις αντιξοότητες στη σκιά του Παρθενώνα, μέχρι που έφυγε το 1985 και έκτοτε ως πειραματικός φυσικός έχει προκαλέσει αίσθηση στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα με τα πειράματά του και τα ευρήματά του.
Από μικρός ασχολήθηκε με τον χώρο της φυσικής και της έρευνας, αργότερα πέρασε το κατώφλι του CERN, ενώ σήμερα είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Κεντ στο Οχάιο της Αμερικής όπου εκτός του ότι μεταδίδει τις γνώσεις του σε νέους φυσικούς, συνεχίζει τα αξιέπαινα πειράματά του.
Μάλιστα, διετέλεσε επικεφαλής ενός σπουδαίου πειράματος με τον Σχετικιστικό Επιταχυντή Βαρέων Ιόντων (RHIC) προσπαθώντας να αναπαράξει τις συνθήκες που επικρατούσαν μερικά μικροδευτερόλεπτα μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, η οποία οι επιστήμονες πιστεύουν ότι γέννησε το σύμπαν πριν από 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια.
Κι αφού πήρατε μια γεύση, απολαύστε τον Σπύρο Μαργέτη σε μια μοναδική συνέντευξή του όπου θυμάται τα πρώτα του βήματα στο Μεσολόγγι, αναλύει λεπτομερώς το πείραμά του, μιλά για επιστήμη και διάστημα, συγκρίνει τα εκπαιδευτικά συστήματα Αμερικής και Ελλάδας, καθώς και σχολιάζει τον Ντόναλντ Τραμπ και την οντότητα της Ελλάδας στη παγκόσμια επιστημονική κοινότητα.
Αρχικά, πως ήταν τα παιδικά χρόνια σας στο Μεσολόγγι; Τι είναι αυτό που παραμένει ανεξίτηλο στη μνήμη σας;
«Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Μεσολόγγι όπου από μικρός είχα φτιάξει ένα εργαστήριο και επιδιόρθωνα παλιά ραδιόφωνα. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι ήμουν ο ηλεκτρονικός της γειτονιάς. Μου άρεσε από τότε να πειραματίζομαι και να ανακαλύπτω νέα πράγματα. Επίσης, εκείνη την εποχή, θυμάμαι επηρεάστηκα αρκετά από την αποστολή του «Apollo 11» στη σελήνη. Τότε να ασχολείσαι με την πυρηνική φυσική ήταν μεγάλη υπόθεση, σήμερα ο κόσμος έχει αρνητική άποψη αφού την έχουν συνδέσει με όπλα, αν και δεν σχετίζονται με αυτά που κάνουμε».
Πόσο εύκολο είναι για ένα νέο παιδί να καλλιεργήσει αυτές τις ανησυχίες στο Μεσολόγγι; Υπάρχουν άνθρωποι ή υποδομές για να τον κατευθύνουν;
«Σίγουρα τα ερεθίσματα για την πυρηνική φυσική είναι ελάχιστα, αλλά η εξερεύνηση του διαστήματος, η αστροφυσική, η διαπλανητική έρευνα του ηλιακού συστήματος είναι πιο προσεγγίσιμα για τα νέα παιδιά που ασχολούνται με το διαδίκτυο, αλλά και μέσω των προγραμμάτων της NASA και της ESA. Δεν είναι άπιαστο όνειρο αρκεί να μπουν σωστά οι βάσεις από το σχολείο και να το θέλουν πολύ, τα υπόλοιπα θα έρθουν στη πορεία.
Εδώ να τονίσουμε ότι δε χρειάζεται να έχεις χρήματα και μέσα για να ακολουθήσεις αυτή τη διαδρομή και το επισημαίνω διότι κι εγώ ήμουν παιδί μιας φτωχής οικογένειας. Δεν ήμουν καλός μαθητής από την αρχή του σχολείου, απλώς είχα ένα ενδιαφέρον, το γονίδιο του φυσικού, που με έκανε συνεχώς να ασχολούμαι με κατασκευές, ενέργειες κτλ. Ήμουν μέλος μιας εξαμελής οικογένειας με μέτρια οικονομική κατάσταση, δεν υπήρχαν τα μέσα αλλά ήταν το όνειρό μου να μπω στο πανεπιστήμιο και μετά να συνεχίσω στο εξωτερικό».
Δηλαδή μέσω του διαδικτύου είναι εφικτό κάποιος να παρακολουθεί την επιστημονική κοινότητα;
«Φυσικά, αλλά είναι τόσες πολλές οι πληροφορίες του διαδικτύου που θα πρέπει κανείς να έχει κλίση προς μια κατεύθυνση ούτως ώστε να κρίνει και να διαλέγει αντιστοίχως».
Ποια ήταν η αντίδραση των γονιών σας όταν σε μια επαρχιακή πόλη την δεκαετία του ’70 έβλεπαν τον γιό τους να ασχολείται με τη φυσική και το διάστημα;
«Εντάξει, βλέπανε ότι είχα μια κλίση προς τα κει, ακόμη κι ο δάσκαλος έβλεπε από το δημοτικό τις ανησυχίες μου. Γενικά, όταν υπάρχει ένα ιδιαίτερο ταλέντο σε ένα παιδί φαίνεται και δεν μπορεί να του σταθεί κανείς εμπόδιο, εκτός εάν υπάρχουν άλλες επιχειρήσεις μέσα στο σπίτι. Εγώ είχα μεγαλύτερα αδέρφια που σπούδαζαν ήδη στην Αθήνα, οπότε ο δρόμος ήταν ανοιχτός για την πρωτεύουσα».
Αλήθεια, πως έγινε η μεταπήδηση στο πανεπιστήμιο;
«Ήρθα το 1976 στο Φυσικό Αθηνών, όπου μπήκα με υποτροφία. Στη συνέχεια ασχολήθηκα ερασιτεχνικά λίγο με ηθοποιία και μουσική, αλλά η αγάπη μου για την φυσική έμεινε αναλλοίωτη. Μέχρι που ένας καθηγητής του Πανεπιστημίου με διάλεξε ανάμεσα σε άλλα άτομα που θα πήγαιναν στο CERN, στο ευρωπαϊκό εργαστήριο ερευνών στη Γενεύη της Ελβετίας. Εκεί, έζησα μια πρωτόγνωρη εμπειρία!».
Και από την Αθήνα, ετοιμάσατε βαλίτσες για το εξωτερικό…
«Πήγα για μια εβδομάδα στο εξωτερικό το 1985 και από τότε δεν ξαναγύρισα ποτέ. Εκεί, μου άρεσε το περιβάλλον, η όλη ατμόσφαιρα της έρευνας, γεγονός που με κέρδισε και έμεινα για πάντα στο εξωτερικό».
Επισκέπτεστε συχνά την Ελλάδα;
«Έρχομαι κάθε καλοκαίρι και κάθομαι περίπου δυο μήνες. Έχω βέβαια καθημερινή επαφή με την Αμερική, τους φοιτητές μου και την έρευνα. Έχουμε συγγενείς και οικογενειακούς φίλους στην Ελλάδα. Ερχόμαστε απολαμβάνουμε την ηρεμία στο Μεσολόγγι».
Ποιες είναι οι εικόνες/συναισθήματα που έρχονται από την Αιτωλοακαρνανία για έναν άνθρωπο που ζει στην Αμερική;
«Εγώ σαν Μεσολογγίτης κουβαλώ μαζί μου αυτή την επιπεδότητα της λιμνοθάλασσας, αυτή τη γλύκα, την ηρεμία και την γαλήνη της. Και μόνο που την φέρνω στη σκέψη μου ηρεμεί ο νους. Πάντως, όπως και να ΄χει, εγώ Μεσολογγίτης πήγα στην Αμερική και ως Μεσολογγίτης γυρίζω στα μέρη μου».
Ποιες είναι οι εμπειρίες που αποκομίσατε από το CERN, το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο του κόσμου;
«Εκεί υπάρχουν μεγάλες ομάδες εκατοντάδων ανθρώπων για να μπορέσουν να σχεδιάσουν και να στήσουν τα πειράματα βεβαίως με τη βασική χρηματοδότηση να είναι από Γερμανία, Γαλλία και άλλες μεγάλες χώρες. Η Ελλάδα έχει μεγάλη συμμετοχή όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό. Τα τελευταία χρόνια οι ελληνικές ομάδες συμμετέχουν αναλαμβάνοντας συγκεκριμένους τομείς, δηλαδή φτιάχνουν ένα κομμάτι ενός ανιχνευτή, τα ηλεκτρονικά του και διάφορες μελέτες, ειδάλλως κάνουνε επιστημονικό software και αναλύσεις δεδομένων.
Αυτή η ατμόσφαιρα μου άρεσε ιδιαίτερα αφού ό,τι κάνεις εκεί μετά θα το συζητήσεις με όλα τα άτομα και στη συνέχεια θα δημοσιευτεί για να γίνει ευρέως γνωστό. Όλα όσα συμβαίνουν εκεί είναι δημοσιεύσιμα διότι δεν αφορά στρατιωτικές εφαρμογές, είναι καθαρή έρευνα όπως λέμε κι εμείς. Υπάρχει μια μοναδική ομορφιά μέσα σ’ ένα χώρο με τόσους συνεργάτες τέτοιου επιπέδου».
Κυκλοφόρησε ένα δημοσίευμα, λοιπόν, που ανέφερε ότι συμμετείχατε σε ένα από τα μεγαλύτερα πειράματα του κόσμου. Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι συμβαίνει με τον επιταχυντή RHIC για τον οποίον ακολούθησαν κοινοποιήσεις σε Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης;
«Αρχικά, μέσα στο σχεδιασμό του πειράματος εντοπίσαμε μια παράξενη συμπεριφορά από ορισμένα βαριά σωματίδια και θελήσαμε να κάνουμε μια ειδική μελέτη. Για να σας εξηγήσω, αυτά έχουν την ιδιότητα μόλις δημιουργούνται αμέσως να διασπώνται σε άλλα μικροσκοπικά υποσωματίδια σε μια απόσταση από το σημείο παραγωγής τους περίπου 1/20 του χιλιοστού. Φανταστείτε λοιπόν από μια σύγκρουση πυρήνων χρυσού ή μόλυβδου, που προκύπτουν 4.000 σωματίδια εμείς να ψάχνουμε να βρούμε σωματίδια που σε μια απόσταση όσο μιας ανθρώπινης τρίχας διασπώνται. χρειάζεται μικροσκόπιο με τεράστια ακρίβεια.
Διαβάστε σχετικά: Ένας Μεσολογγίτης στο μεγαλύτερο πείραμα του κόσμου
Έτσι, εμείς φτιάξαμε έναν ανιχνευτή με τσιπ σιλικόνης, ουσιαστικά σαν τα τσιπ κάμερας του κινητού, αλλά πιο πολλά. Εμείς, γύρω από τον σωλήνα που περιέχει τις δέσμες του επιταχυντή, φτιάξαμε δυο κυλίνδρους οι οποίοι περιέχουν 400 τέτοια τσιπ με 1 εκατ. pixels το καθένα και μέγεθος νυχιού οι οποίες καταγράφουν τις τροχιές των σωματιδίων που παράγονται.
Τα πειράματα τρέξανε από το 2014 έως και το 2016, όλο αυτό το χρονικό διάστημα καταγράψαμε περίπου 5 δις συγκρούσεις τις οποίες στη συνέχεια μελετήσαμε αναλυτικά μια προς μια τις τροχιές για να βρούμε αυτά τα μικρά σωματίδια και να τα ανιχνεύσουμε. Εγώ ήμουν ο επικεφαλής του λογισμικού και γι’ αυτό έγινε λίγη φασαρία με εμένα και το πείραμα.
Υπήρξε οικονομική βοήθεια από την αμερικανική κυβέρνηση για το πείραμα;
«Ναι, αυτός ο ανιχνευτής μας στοίχισε περίπου 20 εκατ. δολάρια τα οποία χρηματοδότησε η αμερικανική κυβέρνηση για να μελετήσουμε τη συμπεριφορά από τα συγκεκριμένα σωματίδια. Μάλιστα, όταν δημοσιεύσαμε το πρώτο αποτέλεσμα φυσικής το Υπουργείο Ενέργειας της Αμερικής είχε αναρτήσει στην κεντρική ιστοσελίδα του το Πανεπιστήμιο που εργάζομαι ως παράδειγμα έρευνας στα πανεπιστήμια της χώρας. Επίσης, σχετικές ανακοινώσεις έγιναν από το Brookhaven National Laboratory (Νέα Υόρκη) και το Berkeley Lab (Καλιφόρνια) που συμμετείχαν στα αποτελέσματα. Η αλήθεια είναι ότι δεν περιμέναμε να βρούμε τα συγκεκριμένα αποτελέσματα, η φύση για μια ακόμη φορά μας εξέπληξε. Τέτοιου είδους επιτυχίες βοηθάνε την επιστημονική κοινότητα γενικά γιατί είναι γεγονός ότι ο Τραμπ έχει προμηνύσει περικοπές στην έρευνα. Έτσι όλοι έχουν πέσει με τα μούτρα για να πείσουν την κυβέρνηση ότι δεν πρέπει να κοπούν οι χρηματοδοτήσεις των ερευνών για να ενισχύεται ο στρατός και να φτιάχνονται πιο πολλά όπλα».
Πόσο σημαντικό είναι και ποιες προσδοκίες «γεννά» το Μποζόνιο Higgs ή αλλιώς «σωματίδιο του Θεού»;
«Αν δεν τον βρίσκαμε θα παθαίναμε ζημιά. Αν και δεν είναι ο τομέας της έρευνάς μου έχω μερικές γνώσεις για ένα θέμα που έχει απασχολήσει έντονα την επιστημονική κοινότητα. Καταρχάς ονομάστηκε «σωματίδιο του Θεού» από ένα λάθος, από τύχη. Οι επιστήμονες δεν είχαν καμία δουλειά να μιλήσουν για Θεό. Λοιπόν, επειδή δεν μπορούσαν να βρουν το σωματίδιο ένας συγγραφέας έγραψε ένα βιβλίο «The God-damn Particle» δηλαδή «Το καταραμένο σωματίδιο». Ο εκδότης δεν συμφώνησε με αυτό τον τίτλο και έκοψε το «damn» και τελικά το έκανε «The God Particle» που σημαίνει «Το σωματίδιο του Θεού». Έτσι τυχαία λοιπόν προέκυψε αυτή η ονομασία!
Τώρα, όταν το Σύμπαν ήταν μικροδευτερόλεπτα μετά το Big Bang υπήρχε καθαρή ενέργεια η οποία άρχισε να παγώνει, όπως μια βόμβα αφότου εκραγεί πέφτει η θερμοκρασία της και παγώνει αντίστοιχα. Λοιπόν, όταν άρχισαν να πέφτουν οι θερμοκρασίες στο Σύμπαν, περίπου σε μερικές εκατοντάδες τρισεκατομμύρια βαθμούς (!) υπήρξε μια κρίσιμη στιγμή όπου έγινε ένας διαχωρισμός μεταξύ των δυνάμεων και της ύλης. Αυτός ο διαχωρισμός έγινε μέσω του σωματιδίου Higgs το οποίο έδωσε σε αυτά τα σωματίδια μια αρχική μάζα η οποία ήταν λίγο διαφορετική για το καθένα. Είναι σαν τα σωματίδια να περπατάνε μέσα σε ένα πεδίο, σαν βάλτος, που εμποδίζει την κίνησή τους. Έτσι και στο πεδίο του Higgs εμποδίζονται σα να θέλουν να πάνε από το μπροστινό μέρος του ενός γεμάτου λεωφορείου στο πίσω μέρος. Και αυτή η βραδύτητα μεταφράζεται σε εμάς ως αντίσταση στη κίνηση, ο ορισμός δηλαδή του Νεύτωνα για την αδρανειακή μάζα.
Η ανακάλυψη αυτού του σωματίου, που αποδεικνύει ότι η αντίστοιχη θεωρία είναι αληθινή, ήταν κάτι πολύ σημαντικό για την επιστήμη, ένας ακρογωνιαίος λίθος προκειμένου να κλείσει αυτό που ονομάζουμε standard model, βασικό μοντέλο της φυσικής. Από εδώ και πέρα όμως, με τα στοιχεία που προκύπτουν από το CERN θα πρέπει να κοιτάμε για νέα φυσική, υπερσυμμετρίες, μικρές μαύρες τρύπες και άλλα παρόμοια προβλήματα. Μας δίνει η φύση κάποια clues, δηλαδή ενδείξεις, ότι όλα αυτά έχουν ένα κοινό παρονομαστή, μια κοινή θεμελιώδη δύναμη, το οποίο στη συνέχεια διαφοροποιείται στα υπόλοιπα. Γι’ αυτό, κοιτάμε όλα αυτά τα διαφοροποιημένα να τα ενώσουμε και να καταλήξουμε σε μια μοναδικότητα.
Θέλουμε πολλή δουλειά ακόμη και πρέπει να ψάξουμε για νέα πράγματα και αφού κλείσουμε αυτό το standard model να συνεχίσουμε να ψάχνουμε τι άλλο μας κρύβει η φύση ή μήπως εμείς δεν κατανοούμε και πρέπει να αλλάξουμε τα μοντέλα μας για να προσεγγίσουμε διαφορετικά τα πιο προχωρημένα θέματα».
Αναφέρατε το Big Bang, δηλαδή έχουμε καταλήξει ότι με ένα… μπαμ γεννήθηκαν όλα;
«Το Big Bang έχει πλέον αρκετές κολόνες (αποδείξεις) όπου στηρίζετε πάνω. Ξέρουμε δηλαδή ότι οι γαλαξίες απομακρύνονται ο ένας από τον άλλον όπως ακριβώς τα θραύσματα από κάτι που εκρήγνυται. Σα να σημειώσεις τελείες με ένα μαρκαδόρο πάνω σε ένα μπαλόνι και όταν το φουσκώσεις, οι τελείες να αρχίσουν να απομακρύνονται η μία από την άλλη. Έτσι και το Σύμπαν διαστέλλεται και οι γαλαξίες απομακρύνονται μεταξύ τους. Η διαστολή μάλιστα γίνεται με ένα αυξανόμενο ρυθμό λόγω της παρουσίας ενός άγνωστου ακόμη παράγοντα, της σκοτεινής ενέργειας. Επίσης, ένα άλλο στοιχείο είναι ότι εάν υπολογίσουμε ότι το Σύμπαν είναι 13,8 δις χρονών τότε εάν βγήκε υδρογόνο στην αρχή και άρχισε να καίγεται, στις θερμοπυρηνικές αντιδράσεις στις καρδιές των άστρων-ήλιων παράγοντας ήλιο, θα πρέπει να βρούμε συγκεκριμένα ποσοστά ηλίου, υδρογόνου, δευτερίου και τριτίου στο Σύμπαν. Οι μετρήσεις έχουν επιβεβαιώσει τις προβλέψεις αυτές με εξωπραγματική ακρίβεια.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι ότι κατά την έκρηξη, τη στιγμή που το Σύμπαν «έσκασε», το αρχικό φως άρχισε να διαχέεται. Υπολογίσαμε τη συχνότητα αυτού του φωτός που πρέπει να έχει σήμερα και ανακαλύψαμε ότι πράγματι υπάρχει στο Σύμπαν αυτή η αρχική ακτινοβολία, όπως ακριβώς την περιμέναμε. Δηλαδή είναι τρομακτικές οι ενδείξεις που αποδεικνύουν ότι το Big Bang δεν είναι μια απλή αλλά μια ισχυρή και καλά θεμελιωμένη θεωρία».
Όλες αυτές οι ανακαλύψεις μπορούν να φέρουν την επιστήμη σε σύγκρουση με την θρησκεία;
«Νομίζω η θρησκεία δεν έχει ιδιαίτερα προβλήματα με αυτά τα θέματα και ούτε η επιστήμη θα πρέπει να ενοχλείται από την πνευματικότητα. Όσον αφορά την επιστήμη, δίνει συγκεκριμένες πληροφορίες και αντί ιστορίες σοφών και οραματιστών προκύπτουν επιστημονικά δεδομένα και γνώσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της ζωής μας. Για παράδειγμα, οι θρησκείες μιλούσανε πάντα για μια «γέννηση» του Σύμπαντος, κάτι που ταυτίζεται με την επιστήμη στο θέμα της μεγάλης έκρηξης. Από την άλλη, στο παρελθόν υπήρχε η πίστη ότι τους πλανήτες του κινούν άγγελοι κάτι που δεν αληθεύει, δεν είναι απαραίτητο στη σύγχρονη επιστημονική αντίληψη. Είναι θετικό ότι μοντέρνοι θρησκευτικοί ηγέτες εκτιμούν την παρέμβαση της επιστήμης, όπως π.χ. ο Δαλάι Λάμα που είχε δηλώσει ότι: «Αν σε κάποιο θέμα η επιστήμη αποδείξει ακράδαντα κάτι το οποίο έρχεται ενάντια στη θρησκεία, τότε πρέπει να αλλάξουμε τη θρησκεία κι όχι την επιστήμη». Γενικά, δε νομίζω ότι η επιστήμη έχει πρόβλημα με την πνευματικότητα ή το αντίθετο. Υπάρχουν όμως φανατικοί και από τις δύο πλευρές που πολεμούν την αντίθετη άποψη. Για παράδειγμα, στην Αμερική που θεωρείται μοντέρνα κοινωνία, σε μια δημοσκόπηση οι μισοί συμμετέχοντες υποστήριξαν ότι η θεωρία της εξέλιξης είναι λάθος και θέλουν να βγάλουν τον Δαρβίνο από τα βιβλία της βιολογίας. Αυτό είναι τρέλα. Η θεωρία της εξέλιξης είναι ίσως η μεγαλύτερη, η πιο όμορφη ιδέα που έχει αναδυθεί στη συνείδηση της ανθρωπότητας. Η ίδια η θεωρία της μεγάλης έκρηξης δεν είναι παρά μια περίπτωση αυτής της αρχής. Υπάρχει μια θρησκευτική οργάνωση που πιστεύει ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε περίπου το 2.000 π.Χ. Μιλάμε για ακραία και φανατισμένα περιστατικά. Το σίγουρο πάντως είναι ότι οι ιδέες μας για το θεό και την ουσία της πνευματικότητας δεν μπορούν να μην επηρεαστούν από τις ανακαλύψεις της επιστήμης, ότι και εάν σημαίνει αυτό για τον καθένα.
Αμερικανικά δημοσιεύματα για τον Σπύρο Μαργέτη ΕΔΩ, ΕΔΩ, ΕΔΩ
Κατά καιρούς σε άρθρα σας έχετε κάνει αναφορές στους Ισαάκ Νεύτωνας, Άλμπερτ Άινσταιν και Στιβ Χόκινς. Ποιος πιστεύεται ότι είχε ή έχει ιδιαίτερη προσφορά στην ανθρώπινη εξέλιξη;
«Ο καθένας από αυτούς έχει κάνει θεμελιακά πράγματα για την εποχή του, δεν έχει νόημα η σύγκριση. Είναι σαν να κοιτάμε τον ουρανό και να βλέπουμε τρία λαμπερά άστρα και να λέμε πιο είναι μεγαλύτερο. Δεν έχει νόημα και δεν μπορεί να γίνει καμία σύγκριση. Βέβαια, ο Χόκινς είναι ακόμη ζωντανός και έχουμε ελπίδες για περαιτέρω πράγματα. Πάντως μιλάμε για τεράστια μυαλά με τεράστια συνεισφορά στην εξέλιξη του ανθρώπου. Όμως αξίζει να αναφέρουμε ότι και οι δικοί μας πρόγονοι όπως ο Δημόκριτος, ο Πυθαγόρας, ο Ηράκλειτος, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και άλλοι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή».
Πως φαντάζεστε το τέλος του κόσμου; Η γη θα απορροφηθεί από τον ήλιο;
«Ναι, ο ήλιος θα διασταλεί σα κόκκινος γίγαντας αλλά αυτό θα χρειαστεί εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια γεγονός που μπορεί να μην έχει και νόημα διότι εμείς μπορεί να αυτοκαταστραφούμε πολύ νωρίτερα».
Υπάρχει η δυνατότητα να μεταπηδήσουμε σε έναν άλλο πλανήτη;
«Φυσικά! Με δεδομένα τα άλματα που γίνονται και το γεγονός ότι θέλουμε να φτιάξουμε σταθμούς σε Σελήνη και Άρη. Ακούγεται λίγο τρελό να στήνουμε ανθρώπινες κοινότητες σε τόσο αφιλόξενα περιβάλλοντα και ενώ έχουμε έναν όμορφο και φιλόξενο πλανήτη να μην του δίνουμε σημασία και να τον καταστρέφουμε από απληστία».
Ποια ήταν η αντίδραση στην Αμερική όταν ο Τραμπ ανακοίνωσε την αποχώρηση από την Συνθήκη του Παρισιού για τις κλιματικές αλλαγές;
«Στην Αμερική ο κόσμος είναι διχασμένος με ένα φανατικό τρόπο. Από τη μια υπάρχουν οι προοδευτικοί που ισχυριζόμαστε ότι κακώς φεύγει, αλλά οι δικοί του δηλώνουν θετικοί. Λένε ότι εξετάζουν το θέμα από όλες τις πλευρές και ότι όταν ο Τραμπ δήλωσε ότι δεν θα συμμετέχουν στη Συμφωνία του Παρισιού εννοούσε ότι θα επαναδιαπραγματευθούν ορισμένες όψεις της συμφωνίας, δεν δήλωσε την πλήρη αποχώρησή του. Ήταν βέβαια ένα παγκόσμιο ταρακούνημα. Η σύμβαση του Παρισιού προβλέπει να δοθούν από την Αμερική αρκετά δις δολάρια σε υποανάπτυκτες χώρες για να αναπτύξουν green technologies. Έτσι, ο Τραμπ θέλησε προσωρινά να «παγώσει» αυτά τα έξοδα και να εξετάσει εάν συμφέρει, εάν πιάνουν τόπο οι χρηματοδοτήσεις. Τα συναισθήματα του κόσμου είναι ακόμη ανάμεικτα. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα γίνει ανεπανόρθωτο κακό».
Αλήθεια, ποια είναι η άποψη του κόσμου για τον Ντόναλντ Τραμπ;
«Ο κόσμος φαίνεται να δείχνει εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του διότι είναι businessman λέει και επειδή έχει δισεκατομμύρια δεν θα τον εξαγοράσουν τα lobbies, αυτοί δηλαδή που προωθούν συμφέροντα μεγάλων τραπεζών και επιχειρήσεων. Με αυτή την έννοια, πιστεύουν ότι θα συγκρουστεί και θα δουλέψει για το καλό του αμερικάνικου λαού. Θα δείξει. Πάντως, γενικά διαθέτει ένα αυθαίρετο στυλ και μια απόλυτη στάση που μας έχει λίγο τρομάξει».
Διδάσκεται στο Πανεπιστήμιο Κεντ του Οχάιο και έχετε μεγάλη εμπειρία από το εκπαιδευτικό σύστημα στις ΗΠΑ. Ποιες είναι οι κύριες διαφορές με την Ελλάδα;
«Είμαι 20 χρόνια στο Οχάιο όπου διδάσκω σε κρατικό πανεπιστήμιο, που επιδοτείτε δηλαδή από το κράτος. Το εκπαιδευτικό σύστημα στην Αμερική δεν μπορεί να συγκριθεί καν με το «απάνθρωπο» ελληνικό σύστημα. Έχω ανιψιές και παιδιά φίλων που δίνουν εξετάσεις μέσα από μια θλιβερή διαδικασία. Είναι τεράστιο λάθος που απαγορεύονται οι μετακινήσεις από σχολή σε σχολή. Δηλαδή εάν, ενώ εγώ θέλω να γίνω φυσικός, να καταλήξω τοπογράφος επειδή οι μονάδες των εισαγωγικών ήταν αρκετές μόνο για τοπογράφος, και έτσι να ακολουθώ έναν άσχετο χώρο.
Στην Αμερική ο φοιτητής γίνεται δεκτός, ανάλογα με τις επιδόσεις του, σε ένα τομέα αλλά μπορεί μετά να μεταπηδήσει σε όποια σχολή προτιμά. Δοκιμάζουν χωρίς να τιμωρούνται μέχρι να καταλήξουν κάπου που να ταιριάζει στο ταλέντο τους. Πληρώνουν όμως δίδακτρα, το κράτος συνεισφέρει μόνο μερικά στα δίδακτρα του φοιτητή και αυτό μόνο στα πανεπιστήμια που επιδοτούνται από το κράτος.
Από την άλλη, στην Ελλάδα οι περισσότεροι φοιτητές δεν παρακολουθούν τα μαθήματα, παρά μόνο τρέχουν στα εργαστήρια και στις εξεταστικές. Αντίθετα, οι φοιτητές στο εξωτερικό είναι υποχρεωμένοι να παρακολουθούν και κάθε εβδομάδα θα πάρουν δουλειά για το σπίτι για να υπάρχει πρόοδος. Διαφορετικά εάν αρχίσει να τεμπελιάζει στο τέλος ή θα γίνει αιώνιος φοιτητής ή θα παρατήσει τη σχολή.
Τέλος, στην Ελλάδα όταν τελειώσει κάποιος το πανεπιστήμιο δεν μπορεί να βρει δουλειά γιατί υπάρχει παραγωγή χωρίς αντίκρισμα στην αγορά εργασίας. Αυτό στην Αμερική, αλλά και Ευρώπη, δεν πολύ-υπάρχει, αφού τα πανεπιστήμια προσέχουν και δεν βγάζουν περισσότερους πτυχιούχους σε κάθε ειδικότητα απ’ ότι χρειάζεται η αγορά. Όταν δουν ότι μια θέση ή ένα επάγγελμα έχει μεγάλα ποσοστά ανεργίας τότε αυτομάτως μειώνουν τις θέσεις των σπουδαστών στο πανεπιστήμιο. Πάντως είναι μεγάλη συζήτηση».
Ποια είναι η άποψή σας για τους Έλληνες μαθητές-φοιτητές; Διακρίνεται κάποια οξυδέρκεια και που οφείλονται οι διακρίσεις τους;
«Η αλήθεια είναι ότι όσοι έρχονται στην Αμερική είναι σε πολύ καλό επίπεδο. Έχουν καλή κατάρτιση αφού τα «φίλτρα» στην Ελλάδα είναι πολύ σκληρά. Υπάρχει αρκετά καλό επίπεδο σπουδών και είναι γεγονός ότι οι πιο πολλοί που έρχονται έξω διαπρέπουν».
Πιστεύετε ότι η εκτόξευση του ελληνικού δορυφόρου Hellas Sat 3 είναι ένα άλμα για τη χώρα μας;
«Δεν έχω πληροφορίες γι’ αυτό. Δεν γνωρίζω τι περιλαμβάνει ο δορυφόρος, ποιοι είναι οι στόχοι του, τι παρακολουθεί κτλ. Πάντως, γνωρίζω ότι η Ελλάδα συμμετέχει στην ESΑ και κατ’ επέκταση στο CERΝ, όπου κάθε χρόνο με το ζόρι πληρώνει την συνδρομή της, η οποία είναι ελάχιστη. Μπορεί να υπάρχουν στρατηγικοί λόγοι για την αποστολή του δορυφόρου, αλλά δεν γνωρίζω περισσότερα, γενικά είμαι επιφυλακτικός».
Στην Ελλάδα υπάρχει πρόσφορο έδαφος για έρευνα και για πειράματα;
«Παλιά οι ερευνητές, τουλάχιστον στον τομέα μου, πηγαίναμε και δουλεύαμε στον Δημόκριτο ή καθηγητές σε πανεπιστήμια. Τώρα ακούω ότι φεύγουν οι καθηγητές από τα πανεπιστήμια και αντί να τους αναπληρώσουν με αντίστοιχους, φέρνουν καθηγητές από τα λύκεια και τους κάνουν λέκτορες για να καλύψουν τις ανάγκες του διδακτικού προσωπικού προκειμένου να μειωθούν τα κόστη. Αυτό το θεωρώ υποβάθμιση.
Από την άλλη, στον τομέα μου, υπάρχει μια ομάδα Ελλήνων επιστημόνων από το Πολυτεχνείο και Φυσικό οι οποίοι δουλεύουν στο CERN, και αλλού, που κάνουν φοβερή δουλειά. Για τον μικρό πληθυσμό και τα άσχημα οικονομικά της Ελλάδος κάτι κινείται, γίνονται πράγματα και έχουμε καλή παρουσία σαν χώρα. Στο επιστημονικό πεδίο έχουμε καλό όνομα απ’ ότι στα οικονομικά. Καλό όνομα έχει και το Πανεπιστήμιο της Κρήτης. Σαν νέο ίδρυμα χτίστηκε σωστά και αυτό φαίνεται από τη δουλειά και φήμη που έχει».
Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο μαθητή που αρχίζει να χαράζει τη σταδιοδρομία του;
«Θα πρέπει να ακολουθήσει αυτό που λέει η καρδιά του, ειδάλλως θα κουράζεται συνέχεια. Να δουλεύει με κέφι, και να κάνει την δουλειά του χόμπι για να μην βασανίζεται. Σίγουρα θα πρέπει να κάνει αυτό που θέλει με οποιοδήποτε κόστος. Οι ξένοι λένε «Καλύτερα να μετανιώσεις για κάτι που έκανες, παρά για κάτι που δεν έκανες».
