Φαρμακευτικά βότανα καλούνται τα φυτά τα οποία κατά την διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας χρησιμοποιήθηκαν στοχευμένα για την προαγωγή την διατήρηση ή την αποκατάσταση της υγείας ασθενών. Ήδη από την αρχαιότητα, ο Ιπποκράτης χρησιμοποιεί ευρέως τα βότανα για την παραγωγή θεραπευτικών αφεψημάτων, θεραπευτικών κρασιών και φυτικών φαρμάκων. Μέσω των Ρωμαίων οι αρχαίες αυτές γνώσεις διαδίδονται στην Ευρώπη. Οι κινέζοι δομούν την παραδοσιακή κινεζική ιατρική πάνω στις θεραπευτικές δράσεις βοτάνων. Η Ελλάδα λόγω των ευνοϊκών εδαφοκλιματολογικών συνθηκών, είναι πρωτοπόρος στην παραγωγή αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών.
Ο ρόλος των ελληνικών βοτάνων στη διατήρηση της υγείας
Η περιοδική χρήση πολύχρηστων βοτάνων της ελληνικής γης με τον μοναδικό συνδυασμό φυσικών ιχνοστοιχείων έχει σημαντικό ρόλο στην τόνωση του οργανισμού και στην διατήρηση της υγείας. Η περιοδικότητα της χρήσης, το είδος της οποίας ποικίλλει από βότανο σε βότανο, απετέλεσε παραδοσιακά σοφή πρακτική, διότι προστατεύει από παρενέργειες που έχουν ορισμένα από αυτά σε περιπτώσεις καθημερινής κατανάλωσης.
Εάν χρησιμοποιείτε βότανα για την διατήρηση της υγείας πρέπει να επιλέγετε βότανα που τυποποιούνται από σοβαρές επώνυμες εταιρείες και να ακολουθείτε τον κανόνα ασφαλείας «όχι πάνω από δύο μερίδες την εβδομάδα όταν πρόκειται για κατανάλωση συγκεκριμένου αφεψήματος βοτάνου και έως τέσσερεις μερίδες την εβδομάδα όταν πρόκειται για κατανάλωση αφεψημάτων διαφορετικών βοτάνων».
Χρήσιμα βότανα της παραδοσιακής διατροφής που χρησιμοποιούνται ως αφεψήματα είναι τα:
• Χαμομήλι: Είναι καταπραϋντικό, ηρεμιστικό, χωνευτικό
• Θυμάρι: Είναι ενισχυτικό του αναπνευστικού συστήματος
• Λουίζα: Αποτελεί φυσικό αναλγητικό και ενισχυτικό του ουροποιητικού, του αναπνευστικού συστήματος και των αρθρώσεων
• Βαλεριάνα: Αποτελεί φυσικό αγχολυτικό
• Μελισσόχορτο: Αποτελεί φυσικό αγχολυτικό και υπνωτικό, τονωτικό του γαστρεντερικού συστήματος, εφιδρωτικό
• Μολόχα: Αντιφλογιστική σε φλεγμονές του αναπνευστικού και του γαστρεντερικού
• Ρίγανη: Τονωτικό του αναπνευστικού, του γαστρεντερικού και του μυοσκελετικού συστήματος, εμμηναγωγό
• Πασιφλόρα ή Ρολόγια: Δρα ως αγχολυτικό, υπναγωγό, σε γαστρεντερικές διαταραχές
• Τίλιο: Δρα ως τονωτικό του αναπνευστικού και του νευροφυτικού συστήματος ως αντίδοτο σε φλεγμονές, σε πονοκεφάλους
• Άγρια Τριανταφυλλιά: Τονώνει το ανοσοποιητικό, ομαλοποιεί την λειτουργία του πεπτικού και ουροποιητικού
• Ελιά: Ρυθμιστικό της χοληστερίνης και του μεταβολισμού
• Τσάι: Διεγερτικό του σώματος και του εγκεφάλου, στυπτικό
• Φασκόμηλο: Αντιφλεγμονώδες, καταπραϋντικό του στομάχου, τονωτικό του νευρικού συστήματος.
Ο ρόλος των βοτάνων στην αποκατάσταση της υγείας
Ο ρόλος των βοτάνων στην αποκατάσταση της υγείας εξακολουθεί να είναι σήμερα ισχυρός παρά την προσπάθεια που γίνεται από πολλές φαρμακοβιομηχανίες να πείσουν καταναλωτικό κοινό και ιατρούς για το αντίθετο. Σύμφωνα με μελέτες τα βότανα περιέχουν βιοδραστικές ουσίες, οι οποίες σε συνδυασμό με την βέλτιστη διατροφή οδηγούν στην αποφυγή χημικών φαρμάκων με τοξικές παρενέργειες ή στη μείωση της δοσολογίας ισχυρών χημικών φαρμάκων. Τα βότανα σήμερα χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά σε ευρεία ποικιλία προβλημάτων όπως είναι η υψηλή χοληστερόλη το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η κατάθλιψη, η αϋπνία.
Ωστόσο η χρήση των βοτάνων που αποσκοπεί στην αποκατάσταση ιατρικών προβλημάτων πρέπει να γίνεται μετά από σοβαρή ιατρική μελέτη του οργανισμού και όχι ανεξέλεγκτα διότι οι ποσότητες που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση ιατρικών προβλημάτων είναι εξαιρετικά μεγαλύτερες των ελάχιστων δόσεων που χρησιμοποιούνται κατά την πρόληψη. Στις δοσολογίες αυτές το βότανο μπορεί να εκδηλώσει σοβαρές παρενέργειες εάν ο ασθενής έχει ιδιαίτερη ευαισθησία ή δεν καθοριστεί σωστά η δοσολογία.
Τα βότανα δεν επιδρούν σε ένα μόνο όργανο, αλλά έχουν ολιστικές επιδράσεις. Αυτό σημαίνει ότι ένα βότανο βελτιώνει συνολικά το status υγείας του οργανισμού και δεν επιδρά μόνο στο πρόβλημα για το οποίο ο ασθενής αναζητά ιατρική βοήθεια. Επίσης σημαίνει ότι ένα βότανο που είναι κατάλληλο για ένα συγκεκριμένο για παράδειγμα υπερτασικό ασθενή, μπορεί να μην συνιστάται για έναν άλλο. Η αυξημένη συγκέντρωση βαρέων μετάλλων και υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων αποτελεί σήμερα σοβαρό πρόβλημα για ορισμένα βότανα κατά τη συστηματική χρήση. Το απλό ξέπλυμα του βοτάνου πριν την χρήση του και η διερεύνηση της προέλευσης του βοτάνου είναι σημαντικά μέτρα πρόληψης του σοβαρού αυτού προβλήματος.
