Μοντέλο πρόβλεψης μεγάλων πυρκαγιών δημιούργησαν καθηγητές του Πανεπιστημίου Πατρών που διδάσκουν στο Αγρίνιο, όπως αναφέρει η Εφημερίδα «Συνείδηση», σύμφωνα με τα αποτελέσματα του οποίου, μια πυρκαγιά μεγέθους 36.000 στρεμμάτων καταγράφεται στην Ελλάδα κατά μέσο όρο κάθε 2 χρόνια. Τι λένε μιλώντας στην Εφημερίδα «Συνείδηση» οι δύο επιστήμονες, Φραγκίσκος Κουτελιέρης και Νίκος Κούτσιας.
Αναλυτικά το δημοσίευμα:
Νέα επιστημονική ανάλυση, βασισμένη σε 28.658 καταγεγραμμένα συμβάντα πυρκαγιών της Ελληνικής Δασικής Υπηρεσίας, αποκαλύπτει τη συχνότητα, με την οποία επανεμφανίζονται πυρκαγιές διαφορετικής κλίμακας στη χώρα μας.
Οι επιστήμονες που δημιούργησαν το μοντέλο αυτό είναι δύο καθηγητές του Πανεπιστημίου Πατρών που ζουν και διδάσκουν στο Αγρίνιο και στο Τμήμα Αειφορικής Γεωργίας, ο Φραγκίσκος Κουτελιέρης και ο Νίκος Κούτσιας. Οι δύο αυτοί επιστήμονες δημιούργησαν ένα μοντέλο, μέσω του οποίοι μπορούν να αποδείξουν κάθε πότε είναι δυνατόν να έχουμε μεγάλες πυρκαγιές στη χώρα μας! Η «βάση» του μοντέλου είναι τα μαθηματικά. Ειδικότερα, χρησιμοποίησαν τη θεωρία των ακραίων τιμών, μια στατιστική μέθοδο, που εφαρμόζεται για την πρόβλεψη σπάνιων και καταστροφικών φαινομένων.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μια πυρκαγιά μεγέθους 36.000 στρεμμάτων καταγράφεται στην Ελλάδα κατά μέσο όρο κάθε 2 χρόνια, πυρκαγιά της τάξης των 69.000 στρεμμάτων εμφανίζεται περίπου κάθε 5 χρόνια.
Ωστόσο, τα πρόσφατα ακραία γεγονότα ξεπερνούν κατά πολύ τις «τυπικές» προβλέψεις. Η πυρκαγιά της Εύβοιας το 2021, που κατέκαψε περίπου 450.000 στρέμματα, αντιστοιχεί σε ένα συμβάν με πιθανότητα εμφάνισης μία φορά στα 200 χρόνια.
Ακόμη πιο σπάνιο θεωρείται το μέγεθος της καταστροφής του δάσους της Δαδιάς το 2023,όπου οι φλόγες έκαιγαν για 16 συνεχόμενες ημέρες, αφήνοντας πίσω τους σχεδόν 950.000 στρέμματα καμένης γης. Σύμφωνα με τα στατιστικά μοντέλα, ένα τέτοιο γεγονός αναμένεται μόλις μία φορά κάθε 2.000 χρόνια.
Τα στοιχεία αυτά αναδεικνύουν την ολοένα και μεγαλύτερη απειλή, που συνιστούν οι πυρκαγιές μεγάλης κλίμακας για τα ελληνικά δάση και θέτουν στο επίκεντρο την ανάγκη καλύτερης πρόληψης και προσαρμογής στις νέες συνθήκες.
Μάλιστα, φαίνεται πως στο μέλλον, πιθανότατα, θα μας απασχολούν πυρκαγιές φυσικάπολύ μικρότερης κλίμακας, αλλά εξίσου σοβαρότατες, διότι θα είναι περιαστικές ή αστικές, κάτι που σημαίνει πως θα πρέπει να μπουν στην «ζυγαριά» όχι μόνο η καμένη έκταση, αλλά και οι συνέπειες στον άνθρωπο, στο αστικό περιβάλλον κλπ.
Ο καθηγητής Μαθηματικής Προσομοίωσης Περιβαλλοντικών Συστημάτων Φραγκίσκος Κουτελιέρης μιλώντας στην Εφημερίδα «Συνείδηση» και εστιάζοντας στο μοντέλο επεσήμανε:
Ο Φραγκίσκος Κουτελιέρης
«Έχουμε περισσότερες από 28 χιλιάδες καταγραφές πυρκαγιών σε ολόκληρη τη χώρα. Από αυτά τα δεδομένα και μόνο σκεφτήκαμε αν μπορούμε να κάνουμε μια πρόγνωση πότε θα εμφανιστεί και πάλι φωτιά συγκεκριμένου μεγέθους. Αυτό ήταν το ερώτημα που θέσαμε.
Αυτό είναι σημαντικό, διότι μέχρι και σήμερα γενικά η αντίληψη που υπάρχει είναι ότι μετράμε την έκταση που κάηκε και η σημαντικότητα κάθε πυρκαγιάς καθορίζεται από το πόσο μεγάλη έκαστη κάηκε ή πόσο πολύ πράγμα κάηκε μέσα στην έκταση αυτή. Όμως αρχίζουν και μπαίνουν παράγοντες που ξεπερνούν την καμένη έκαστη. Για παράδειγμα, η πυρκαγιά της Πάτρας από άποψη έκτασης είναι μικρή, αλλά έγινε πάρα πολύ σημαντική διότι μπήκε αρχικά σε ένα περιαστικό και τελικά αστικό περιβάλλον. Άρα αρχίζουμε και συζητάμε για τις επιπτώσεις όχι με όρους καμένης έκτασης, αλλά με όρους επιπτώσεων στους ανθρώπους, με όρους αν η περιοχή είναι κατοικημένη ή όχι, πόσο ευπαθής μπορεί να είναι μια περιοχή κλπ.
Η ιδέα του μοντέλου είναι ότι διαθέτουμε μια σειρά καταγραφών και κάποιες από τις τιμές αυτές εμπειρικά τις χαρακτηρίζουμε ως ακραίες. Το ερώτημα είναι αν πραγματικά είναι ακραία μια τιμή, που εμείς την χαρακτηρίζουμε ως ακραία. Αν μπορούμε να απαντήσουμε με αριθμούς σε αυτό, τότε το επόμενο ερώτημα είναι πόσο ακραία μπορεί να είναι μια τέτοια τιμή. Και το τρίτο ερώτημα που προκύπτει είναι πόσο συχνά αναμένουμε να βλέπουμε τόσο ακραίες τιμές.
Πρέπει να φτιάξουμε συνεπώς ένα μηχανισμό που να μην βασίζεται στην εμπειρία, αλλά να μας δείχνει και να μας αποδεικνύει ότι πραγματικά ένα γεγονός είναι ακραίο. Πως όμως θα βρούμε τον μηχανισμό αυτό; Θα συγκρίνουμε τις τιμές που εμπειρικά θεωρούμε ως ακραίες με συγκεκριμένες στατιστικές μεθόδους, αλλά και άλλες τιμές που είναι ήδη καταγεγραμμένες και δεν τις θεωρούμε ως ακραίες και η σύγκρισή αυτή που γίνεται με πολύ συγκεκριμένο στατιστικό τρόπο θα μας δείξει με ακρίβεια πόσο ακραία είναι μια τιμή.
Αφού το εντοπίσεις αυτό, υπάρχει μια δεύτερη στατιστική ανάλυση που έχουμε και μας λέει πόσο συχνά περιμένουμε αυτές τις συγκεκριμένες τιμές. Αυτό απαντά και στο ερώτημα περί σημασίας, σημαντικότητας και περί του τρόπου πρόληψης και αντιμετώπισης τέτοιων φαινομένων.
Ποσοτικοποιούμε το πόσο ακραία είναι μια τιμή, αφού πρώτα επιβεβαιώσουμε ότι είναι όντως ακραία και στη συνέχεια προβλέπουμε πόσο συχνά αναμένεται να εμφανιστεί με βάση τα δεδομένα που έχουμε και μόνο.
Λαμβάνοντας υπόψη μόνο τα δεδομένα που διαθέτουμε, δίνει στη μέθοδο το δικαίωμα να χρησιμοποιηθεί σε κάθε τι λ.χ. σε σεισμικές ακολουθίες, πρόγνωση καιρικών φαινομένων κλπ. Αρκεί να έχει πάρα – πάρα πολλές τιμές καταγεγραμμένες. Οι πυρκαγιές που έχουμεκαταγεγραμμένες αφορούν κυριολεκτικά όλη την Ελλάδα, γιατί όσο περισσότερα είναι ταδεδομένα τόσο μειώνεις τις πιθανότητες για σφάλματα».
Ο καθηγητής Περιβαλλοντικής Πληροφορικής, Τηλεπισκόπησης και Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών του Πανεπιστημίου Πατρών Νίκος Κούτσιας μιλώντας στην Εφημερίδα «Συνείδηση» τόνισε:
Ο Νίκος Κούτσιας
«Ουσιαστικά προσπαθήσαμε να βρούμε συγκεκριμένα μεγέθη πυρκαγιών και κάθε πότε αναμένεται να τα δούμε στην Ελλάδα. Όταν γίνεται μια ανακοίνωση ότι κάηκαν λ.χ. 20 χιλιάδες στέμματα, αυτό προσπαθήσαμε να το ποσοτικοποιήσουμε ώστε να το κάνουμε κατανοητό το μέγεθος και τη σημασία του. Πρόκειται δηλαδή για μικρή πυρκαγιά; για μεγάλη πυρκαγιά; Αναμένεις να την δεις κάθε χρόνo; κάθε 10 χρόνια; κάθε 50 χρόνια;
Για να ποσοτικοποιήσει μια πυρκαγιά κάποιος και να μπορέσει να δώσει ένα μέγεθος πρέπει να γνωρίζει το ιστορικό της πυρκαγιάς και να το συγκρίνει. Εμείς με τον τρόπο που το κάναμε επιχειρήσαμε να εντοπίσουμε κάθε πότε μπορούμε να βλέπουμε μια πυρκαγιά50 χιλιάδων στρεμμάτων, κάθε 2 χρόνια; ή κάθε 50 χρόνια; Συνεπώς όταν ποσοτικοποιούμε και μετασχηματίζουμε το μέγεθος μιας πυρκαγιάς σε χρόνο επανεμφάνισης γίνεται λίγο πιοκατανοητή η σημασία του γεγονότος.
Γι’ αυτό και είπαμε ότι η πυρκαγιά στη Δαδιά που ήταν όντως τεράστια, ήταν 950 χιλιάδων στρεμμάτων και αναμένει κανείς να την δει μια φορά στα 2.000 χρόνια. Φυσικά είδαμε ότι αν λάβουμε υπόψη τη φωτιά της Εύβοιας ότι αυτά τα γεγονότα ενώ είναι σπάνια πολύ, τα συναντάμε αρκετά συχνά στις μέρες μας.
Η Αιτωλοακαρνανία και η Αχαΐα δεν έχουν μεγάλες πυρκαγιές. Ξεκινήσαμε αυτό το μοντέλο, διότι οι φωτιές στην Αχαΐα για παράδειγμα ως μέγεθος δεν ήταν μεγάλες, αναμένουμε να δούμε τέτοιες φωτιές κάθε χρόνο, αλλά ήταν πολύ επικίνδυνες και προξένησαν μεγάλες καταστροφές, είχαν μεγάλες επιπτώσεις και γι’ αυτό λέμε ότι στο μέλλον ενδέχεται να συναντάμε περισσότερο μικρές πυρκαγιές σε μέγεθος, αλλά με πολύμεγάλες επιπτώσεις.
Αυτό έχει να κάνει διότι οι πυρκαγιές αυτές είναι στις ζώνες διασύνδεσης του αστικού περιβάλλοντος με το δασικό και οι περιοχές αυτές ενδεχομένως να μας απασχολήσουν και περισσότερο στο μέλλον και φυσικά λόγω της επικινδυνότητας τους ενδιαφέρουν περισσότερο.
Εμείς λέμε ότι η επικινδυνότητα μιας πυρκαγιάς έχει να κάνει με τον κίνδυνο ως γεγονός, αλλά και με τις εξής συνιστώσες που συνήθως δεν δίνουμε σημασία. Η μια συνιστώσα είναι η έκθεση που έχουμε σαν γεγονός, όταν για παράδειγμα μια αστική πυρκαγιά είναι κοντά σε μια δασική πυρκαγιά και η δεύτερη συνιστώσα είναι το πόσο ευάλωτοι είμαστε απέναντι στον κίνδυνο αυτόν».
Κωνσταντίνος Χονδρός - Εφημερίδα «Συνείδηση»
sinidisi.gr
