Μπορεί να ξεκίνησες με την πρόθεση να μην δώσεις ποτέ οθόνη στο παιδί πριν πάει νηπιαγωγείο. Μπορεί να είπες “όχι εγώ”, “όχι τόσο νωρίς”, “μόνο όταν είμαι άρρωστη”. Και κάπως έτσι, βρέθηκες να βλέπεις το παιδί σου να σκρολάρει στο YouTube πιο άνετα κι από εσένα.
Μην ανησυχείς, δεν είσαι μόνη. Οι αριθμοί λένε την αλήθεια: οι οθόνες είναι πια μέρος της καθημερινότητας των μικρών παιδιών, και όχι απλώς σε δόσεις ανάγκης. Το θέμα δεν είναι πια “αν”, αλλά “πώς” και “πόσο”.
Τα νούμερα που μιλούν
Το 40% των παιδιών 2 ετών έχει ήδη το δικό του tablet. Μέχρι τα 4, το ποσοστό φτάνει στο 58%. Κι αν νομίζεις ότι το κινητό είναι υπόθεση εφηβείας, σχεδόν 1 στα 4 παιδιά έχει κινητό πριν καν βγάλει τα πρώτα του καινούρια δόντια. Η μέση διάρκεια μπροστά από οθόνες για τα παιδιά 5-8 ετών αγγίζει τις 3,5 ώρες την ημέρα. Για τα νήπια, ξεπερνάει τις 2 ώρες. Αυτοί οι αριθμοί δεν έχουν στόχο να σε τρομάξουν, αλλά να σε προσγειώσουν. Να σου δείξουν πως δεν είναι μόνο το δικό σου παιδί. Είναι πια η νέα συνθήκη.
Γιατί στρεφόμαστε τόσο στις οθόνες
Η καθημερινότητα των γονιών σήμερα είναι ένας μαραθώνιος χωρίς τερματισμό. Ανάμεσα σε δουλειά, φροντίδα, μαγείρεμα, ελλείψεις υποστήριξης και μηδενικές άδειες, είναι αναμενόμενο να γλιστράει το χέρι προς το τάμπλετ. Δεν είναι τεμπελιά ούτε αδιαφορία, είναι ανάγκη επιβίωσης. Όταν δεν υπάρχει παππούς να κρατήσει το παιδί, όταν η τιμή του παιδικού σταθμού θυμίζει ενοίκιο, όταν έχεις πυρετό και deadline μαζί, το YouTube γίνεται το απρόσμενο “χέρι βοηθείας”. Και αυτό δε χρειάζεται ενοχές, αλλά ειλικρίνεια και μέτρο.
Τι κάνουν τα παιδιά μπροστά στην οθόνη
Δεν είναι όλες οι οθόνες ίδιες, ούτε όλες οι χρήσεις τους. Άλλο είναι να βλέπει καρτούν, άλλο να παίζει παιχνίδια και άλλο να παρακολουθεί σύντομα βίντεο τύπου TikTok ή YouTube Shorts. Κάθε δραστηριότητα έχει διαφορετική επίδραση στον εγκέφαλο του παιδιού και απαιτεί άλλη μορφή εστίασης ή αλληλεπίδρασης. Τα βίντεο παραμένουν η πιο συνηθισμένη χρήση, όμως τα short clips κερδίζουν έδαφος με ραγδαίο ρυθμό, αφού σχεδόν τα μισά παιδιά κάτω των 8 ετών τα έχουν ήδη παρακολουθήσει. Όσο μικρότερο είναι το παιδί, τόσο πιο παθητική η σχέση του με την οθόνη. Όσο μεγαλώνει, τόσο περισσότερο αρχίζει να αλληλεπιδρά – είτε μέσα από παιχνίδια, είτε μέσω εκπαιδευτικών εφαρμογών, είτε ακόμη και με εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι μόνο το τι βλέπει, αλλά και γιατί το βλέπει. Γιατί πίσω από κάθε οθόνη υπάρχει μια ανάγκη. Και όσο καλύτερα την καταλαβαίνεις, τόσο καλύτερα μπορείς να τη διαχειριστείς.
Πώς μπορείς να το ισορροπήσεις
Το ζητούμενο δεν είναι η απόλυτη απαγόρευση. Είναι το να φτιάξεις ένα πλαίσιο που ταιριάζει στη δική σου ζωή. Παρατήρησε πότε και γιατί καταφεύγετε στην οθόνη. Οριοθέτησε χώρους και ώρες χωρίς οθόνες, όπως το τραπέζι ή η ώρα ύπνου. Βρες εναλλακτικές που λειτουργούν: χρώματα, πλαστελίνες, μουσική, μια βόλτα στη γειτονιά. Και χρησιμοποίησε την τεχνολογία υπέρ σου: οι περισσότερες συσκευές έχουν πλέον γονικούς ελέγχους, χρονόμετρα, εφαρμογές με ποιοτικό περιεχόμενο. Δενχρειάζεται να είσαι τέλεια. Χρειάζεται να είσαι παρούσα.
Είσαι η πρώτη γενιά που μεγαλώνει παιδιά μέσα σε τέτοια ψηφιακή καταιγίδα, χωρίς προηγούμενο, χωρίς χάρτη. Δεν θα το κάνεις τέλεια, αλλά θα το κάνεις με αγάπη, και αυτό αρκεί. Οι οθόνες είναι κομμάτι της ζωής των παιδιών μας, αλλά δεν είναι όλη η ζωή. Αυτό που μετράει περισσότερο από το χρόνο μπροστά στην οθόνη είναι ο χρόνος δίπλα σου. Με ένα χάδι, μια κουβέντα, ένα βλέμμα που λέει “είμαι εδώ”.
Κεντρική εικόνα και εικόνα άρθρου: iStock
