Ένα περήφανο κομμάτι της ιστορίας μας συνέβη στις 10 Απριλίου του 1826, στην ηρωική πόλη του Μεσολογγίου, με την έξοδο των ηρώων μας.
Τρία χρόνια μετά την αποτυχημένη προσπάθεια κατάληψης του Μεσολογγίου, η Οθωμανική Αυτοκρατορία επανέρχεται με νέο σχέδιο: ο Κιουταχής, εμπειροπόλεμος στρατηγός, αναλαμβάνει ξανά την πολιορκία της πόλης, αυτή τη φορά σε συνδυασμό με τις κινήσεις του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο. Η πολιορκία ξεκινά επίσημα στις 15 Απριλίου 1825, με δύναμη 20.000 ανδρών που ξεκίνησε από τα Τρίκαλα.
Το Μεσολόγγι θα αντέξει έναν ολόκληρο χρόνο, με ελάχιστη εξωτερική υποστήριξη, καθώς ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των Ελλήνων έχει αφήσει την πόλη απομονωμένη.
Οχυρώσεις και αντίσταση σε δύο φάσεις
Η πόλη είχε ήδη ενισχυθεί μετά την πρώτη πολιορκία, χάρη στις προσπάθειες του Μαυροκορδάτου, του Βύρωνα και του μηχανικού Κοκκίνη. Πυροβόλα, πύργοι, προτειχίσματα και η οχύρωση της νησίδας Βασιλάδι ενίσχυαν την άμυνα.
Η πολιορκία χωρίζεται σε δύο φάσεις:
Α’ φάση (Απρίλιος – Δεκέμβριος 1825): Ο Κιουταχής πολιορκεί μόνος του, χωρίς αποτέλεσμα. Ο Μιαούλης σπάει συχνά τον θαλάσσιο αποκλεισμό, ενώ οι 1.000 πολεμιστές του Καραϊσκάκη αποδυναμώνουν την πίεση στην ξηρά.
Β’ φάση (Δεκέμβριος 1825 – Απρίλιος 1826): Ο Ιμπραήμ ενώνει δυνάμεις με τον Κιουταχή, ανεβάζοντας τον αριθμό των πολιορκητών σε 25.000. Με σύγχρονα όπλα και γάλλους αξιωματικούς, καταλαμβάνουν σταδιακά κρίσιμα σημεία όπως το Βασιλάδι και την Κλείσοβα.
Η πείνα, η απελπισία και η απόφαση για έξοδο
Μετά την κατάρρευση της άμυνας και την αδυναμία ανεφοδιασμού, η πείνα σαρώνει το Μεσολόγγι. Οι κάτοικοι τρέφονται με ό,τι βρίσκουν: φύκια, γάτες, ακόμη και ποντίκια. Στις 6 Απριλίου 1826, αποφασίζεται σε πολεμικό συμβούλιο η ηρωική έξοδος.
Τη νύχτα 9 προς 10 Απριλίου, τρεις φάλαγγες προσπαθούν να διαφύγουν υπό τους Μακρή, Μπότσαρη και Τζαβέλλα. Το σχέδιο όμως προδίδεται ή αποτυγχάνει στην εκτέλεση. Η σφαγή είναι ανελέητη.
Τελευταίες πράξεις ηρωισμού και η πτώση της πόλης
Ενώ η έξοδος εξελίσσεται σε σφαγή, δραματικές σκηνές εκτυλίσσονται εντός της πόλης: Ο Χρήστος Καψάλης ανατινάζει την πυριτιδαποθήκη μαζί με τους αμάχους, ενώ ο μητροπολίτης Ιωσήφ Ρωγών κάνει το ίδιο στον Ανεμόμυλο.
Το πρωί της 10ης Απριλίου 1826, οι σημαίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υψώνονται πάνω από τα ερείπια του Μεσολογγίου.
Θύματα, αιχμάλωτοι και ο αντίκτυπος της θυσίας
Οι απώλειες των Ελλήνων ήταν τεράστιες: από τους περίπου 3.000 που συμμετείχαν στην έξοδο, οι 1.700 σκοτώθηκαν. Ανάμεσά τους και μορφές όπως ο Παπαδιαμαντόπουλος, ο Κοκκίνης και ο φιλέλληνας Ιάκωβος Μάγιερ. Περίπου 6.000 γυναικόπαιδα κατέληξαν στα σκλαβοπάζαρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι εχθρικές απώλειες υπολογίζονται σε 5.000 άνδρες.
Η Επανάσταση έμοιαζε να σβήνει, όμως η θυσία του Μεσολογγίου αναζωπύρωσε το φιλελληνικό ρεύμα στην Ευρώπη και άλλαξε τη διεθνή στάση υπέρ του Αγώνα των Ελλήνων. Η τέχνη και η λογοτεχνία απαθανάτισαν το έπος, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Διονυσίου Σολωμού.
Το Μεσολόγγι απελευθερώθηκε το 1829 και το 1937 τιμήθηκε ως Ιερά Πόλις. Η Κυριακή των Βαΐων καθιερώθηκε ως επίσημη ημέρα μνήμης της Εξόδου, ενός γεγονότος που ενσάρκωσε την απόλυτη αυτοθυσία για την Ελευθερία.
