« Πρέσινι», η βυζαντινή ... Σαρακοστή στην Παλαιομάνινα!

Γράφει ο Δημήτρης Στεργίου

Τη Σαρακοστή οι Ριμένοι της Ακαρνανίας τη λένε “Πρέσε(μ)νι” ή “Πρέσι(γ)νι” , που είναι σύνθετη από την ελληνική πρόθεση “προ” ή “πριν” και τη λατινική “signum”, που σημαίνει “σύμβολο» (Ανάσταση), σημαίνει ό,τι και η περίοδος αυτή στο Βυζάντιο, δηλαδή “προ-σύμβολο”, δηλαδή πριν από τη σημαντικότερη γιορτή - σύμβολο της χριστιανοσύνης, την Ανάσταση, ενώ τη νηστεία τη λένε «μάρτσινα» από τον Μάρτιο, που δεν λείπει από τη Σαρακοστή!!!

Από χθες, Καθαρά Δευτέρα, άρχισε η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή η Σαρακοστή, που είναι η σημαντικότατη περίοδος νηστείας στο εκκλησιαστικό ημερολόγιο των Ορθοδόξων Χριστιανών, είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, καθώς καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα.

Αρχικά διαρκούσε έξι εβδομάδες ενώ αργότερα, έγιναν επτά. Και θυμήθηκα ότι, όταν ήμουνα 
μικρό παιδί και πήγαινα στο Δημοτικό Σχολείο του χωριού μου, της Παλαιομάνινας Αιτωλοακαρνανίας, συνεχώς άκουγα ότι η περίοδος αυτή προετοιμάζει τους Χριστιανούς για τη μεγαλύτερη εορτή του εκκλησιαστικού ημερολογίου, το Πάσχα, την Ανάσταση. Ότι, δηλαδή, ο σκοπός της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι να προετοιμάσει τους πιστούς όχι μόνο να τιμήσουν,
αλλά και να εισέλθουν στα Άγια Πάθη και την Ανάσταση του Ιησού.

Ωστόσο, την ίδια στιγμή διαπίστωνα ότι οι γονείς μου, όλοι στο χωριό, δεν χρησιμοποιούσαν τις γνωστές λέξεις της ημέρας, δηλαδή «Σαρακοστή», «νηστεία», «καρναβάλι», αποκριά», «τυρινή», «κρεατινή». Τη «Σαρακοστή» την έλεγαν «Πρέσινι» και τη «νηστεία» την έλεγαν «Μάρτσινα»! Αυτή η απουσία λέξεων με προβλημάτισε στη συνέχεια ως μαθητή του Γυμνασίου της Παλαμαϊκής Σχολής Μεσολογγίου και ως φοιτητή στα δύο Πανεπιστήμιά μου και επεξέτεινα την έρευνά μου σε άλλους χώρους αναζητώντας τη σχετική βιβλιογραφία. Από την έρευνα αυτή διαπίστωσα ότι για τη “νηστεία” υπάρχει η λέξη “μάρτσινα”, η οποία παραπέμπει στον Μάρτιο. Σημειώνω ότι οι
Ριμένοι (Ρωμιοί δηλαδή) της Ακαρνανίας λένε τον Μάρτιο “Μάρτσου”, ο οποίος» δεν λείπει ποτέ από τη Σαρακοστή», όπως λέει η θυμόσοφη νεοελληνική ρήση, η οποία, βεβαίως, συνηθίζεται να λέγεται σκωπτικά για πρόσωπα τα οποία αρέσκονται να παρευρίσκονται παντού, αλλά οι Ριμένοι της Ακαρνανίας επιβεβαιώνουν πανηγυρικά τη δημώδη αυτή έκφραση με την ονομασία της νηστείας ως … μαρτιάτικης!

Η ετυμολογία της λέξης “πρέσι (γ)νι”

Η έρευνά μου ξεκίνησε από την επισήμανση του πρωτοπόρου νεοέλληνα «μεσαιωνολόγου» Κ. Σάθα ότι η λέξη “Απόκρεως ” απαντάται για πρώτη φορά στα χρόνια του Ιουστινιανού (6ος αιώνας), με τη σημασία ότι ήταν η τελευταία χωρίς κρέας (Σαρακοστή) προς το Πάσχα.

Επίσης, ο χρονογράφος Θεοφάνης μιλά για την «προ της νηστείας του Πάσχα Αποκρεώσιμον». Έτσι, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η ριμένικη ή αρμάνικη λέξη “Πρέσε(μ)νι” ή “Πρέσι(γ)νι” είναι σύνθετη από την ελληνική πρόθεση “προ” ή “πριν” και τη λατινική “signum”, που σημαίνει “σύμβολο”, σημείο, και αυτή τη σημασία είχε και η ρωμαϊκή σημαία και η σημαία του Βυζαντίου τα
πρώτα χρόνια, δηλαδή “σίγνο”.

Ίσως, η ρίζα να εντοπίζεται στην αρχαιοελληνική λέξη «σήμα» (δωρική «σάμα») που έχει την ίδια ερμηνεία. Σημειώνω ότι από την ίδια λέξη παράγεται και η ριμένικη λέξη “σέμνου”, που σημαίνει “σημείο”, “σύμβολο” και προήλθε από τη συνήθη μεταβολή του “γ” σε “μ”. Άλλωστε και η λέξη «σινιάλο», που σημαίνει κυρίως «σήμα οπτικό», όπως «έκανε σινιάλο με το χέρι ή με το μαντήλι», παράγεται από το λατινικό «σίγνο».

Έτσι, με βάση την παραδοχή αυτή η λέξη “πρέσε(μ)νι” (δηλαδή η Σαρακοστή των Ριμένων της Ακαρνανίας), σημαίνει ό,τι και η περίοδος αυτή στο Βυζάντιο, δηλαδή “προ-σύμβολο”, δηλαδή πριν από τη σημαντικότερη γιορτή - σύμβολο της χριστιανοσύνης, την Ανάσταση.

Και η εκδοχή αυτή αρχικά φαινόταν ασθενής. Όμως, στη συνέχεια η έρευνά μου αποκάλυψε ότι υπήρχαν ομώνυμα έθιμα σε μερικές περιοχές της χώρας (Καρδίτσα κλπ) για το Πάσχα!!!

Αποκαλύπτω, λοιπόν, ότι στην Καρδίτσα και, συγκεκριμένα, στην περιοχή του Δήμου Λίμνης Πλαστήρα, στη Φθιώτιδα (Παλαιόκαστρο) και αλλού, υπάρχει το έθιμο “Σίγνα” με το οποίο κλείνει και ο τριήμερος εορτασμός του Πάσχα με χορό που στηνόταν στον περίβολο του Ιερού Ναού.

Όπως προκύπτει και από το Νεοελληνικό Λεξικό Κουμανούδη, η λέξη “σίγνο” σημαίνει σημείο, σφράγισμα, σήμαντρο, σημαία, εικόνα. Πρόκειται για θρησκευτικό έθιμο με ένα τελετουργικό που περιλαμβάνει , μεταξύ άλλων, τη λιτάνευση εικόνων και λαβάρων (σημαιών)...

Και ύστερα απ΄όλα αυτά, δύο ντόπιοι «ιστορικοί» των οποίων οι διδακτορικές διατριβές τους που χαρακτηρίστηκαν ως «άριστες» από καθηγητές που τις λέξεις «πατρίδα-θρησκεία-οικογένεια» παρομοιάζουν με χιλομασημένες … τσίχλες, υποστηρίζουν ότι οι Ριμένοι και όλοι οι … βλάχοι της Ακαρνανίας είναι … «εξελληνισθέντες … Αλβανόβλαχοι, ληστές, μισέλληνες» κλπ και ότι είναι
… Ιλλυριοί !!!

Κι αυτά διδάσκουν τα παιδιά μας στα (κρατικά μόνο) πανεπιστήμιά μας και πληρώνονται από τους φορολογούμενους γονείς τους…

sinidisi.gr