Επιμέλεια Κώστας Ρίγκος 

Λίγα χιλιόμετρα έξω από το Αγρίνιο, στις όχθες της ομώνυμης λίμνης, στις πλαγιές του Αρακύνθου και ανάμεσα σε χιλιάδες στρέμματα, κατάφυτα με ελιές.

Από εκεί ξεκινά το οδοιπορικό του agrinionews.gr στα χωριά του Δήμου Αγρινίου, σε μία προσπάθεια να αναδειχθεί η ομορφιά των τόπων, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, τα «θέλω» και τα παράπονα των κατοίκων τους.

Βρισκόμαστε στη Λυσιμαχία, αγναντεύοντας την λίμνη που απλώνεται μπροστά της και απέναντι ακριβώς την πόλη.

Η παλιά ονομασία της, την περίοδο της τουρκοκρατίας, ήταν Μουρστιάνο ή Μούρστανο και σύμφωνα με την τοπική παράδοση οφειλόταν στον Τούρκο αγά της περιοχής που ονομαζόταν Μουρστιάν.

Πιθανολογείται ότι στην περιοχή υπήρξε η αρχαία Λυσιμάχεια εξ΄αιτίας μικρού κατάλοιπου Πελασγιακού τείχους, που βρέθηκε στην τοποθεσία «Άγιος Νικόλαος». Το 1927 ως έδρα της νεοϊδρυθείσας κοινότητας Μουρστιάνου μετονομάζεται σε Λυσιμαχία.

Οι πινακίδες στην είσοδο του χωριού αναγράφουν «Λυσιμαχεία». Η πινακίδα στο παλιό σχολείο «Λυσιμαχία». Οι ίδιοι οι κάτοικοι, μοιρασμένοι κι αυτοί… Άλλοι προτιμούν την μία γραφή, άλλοι την άλλη.

Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Πολιούχος. Επιβλητικός ναός, με το καμπαναριό του και περιποιημένο περιβάλλοντα χώρα.

Με ένα ηρώο να στέκεται δίπλα από την πόρτα του. Πάνω του αναγράφονται τα ονόματα των πεσόντων στο διάστημα μεταξύ 1912-1922. Από τους Βαλκανικούς Πολέμους μέχρι και την Μικρασιατική Εκστρατεία.

Ονόματα ανθρώπων άλλων γενεών και άλλων εποχών. Επίθετα που επιβιώνουν μέχρι και τις μέρες μας. Οι χωριανοί με αυτόν τον τρόπο τίμησαν τα δικά τους παιδιά που έφυγαν για τον πόλεμο και δεν γύρισαν ποτέ στα σπίτια τους.

Από την στιγμή που φθάνουμε στην «καρδιά» του χωριού, το πρώτο πράγμα που «κεντρίζει» την προσοχή είναι τα παλιά, αρχοντικά σπίτια που στέκουν έρημα. Πόρτες κλειστές, παράθυρα σπασμένα, σκεπές πεσμένες. Μαρτυρούν ότι κάποτε ο τόπος είχε πλούτο. Και πως έσφυζε από ζωή.

Δυστυχώς, η σημερινή εικόνα είναι αντιστρόφως ανάλογη, γεγονός που αν μη τι άλλο προξενεί θλίψη…

Το βροχερό του καιρού συνθέτει ένα ιδιαίτερα περίεργο σκηνικό. Το χωριό είναι ήσυχο, οι δρόμοι είναι άδειοι.

Γύρω από την πλατεία του και την εκκλησία μόνο μερικά συμπαθή τετράποδα κυκλοφορούν και ζητούν λίγη σημασία, ενόσω παίζουν μεταξύ τους.  1-2 χωριανοί μόνο ξεπόρτισαν για λίγο στις αυλές τους. Έκαναν βιαστικά μερικές δουλειές και επέστρεψαν στην ζεστασιά του σπιτιού τους.

Λίγα λεπτά αργότερα εμφανίζεται ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας, Νίκος Παστρωμάς. Γεννημένος και μεγαλωμένος στο χωριό, αγαπά τον τόπο του και μένει μόνιμα σε αυτόν.

Τα τελευταία χρόνια έχει αποφασίσει να ασχοληθεί ενεργά με τις ανάγκες των συγχωριανών του και να κάνει ότι καλύτερο μπορεί για να βελτιώσει την καθημερινότητά τους.

«Να αποκτήσει ξανά ζωή το σχολείο» 

«Εδώ πήγα σχολείο. Το 1980 το χωριό είχε 1.000 άτομα. Εξαθέσιο ήταν το σχολείο. Πολλά παιδιά φοίτησαν εδώ, πολλοί πρόκοψαν και έγιναν λαμπροί επιστήμονες. Είμαστε περήφανοι στο χωριό που έχουμε τόσους πολλούς. Οι περισσότεροι είναι στην Αθήνα πλέον», μας λέει κοιτώντας το μεγαλύτερο κτίριο της Λυσιμαχίας.

Στέκει ακόμα σε καλή σχετικά κατάσταση αλλά δεν εξυπηρετεί τον σκοπό για τον οποίο χτίστηκε. Πάνε πάνω από 10 χρόνια που έχει κλείσει, με τους λιγοστούς νεαρούς μαθητές του χωριού, νηπιαγωγείου, δημοτικού και γυμνασίου να μεταβαίνουν σε τριγύρω χωριά που ακόμα «βαστούν». Αγγελόκαστρο και Καλύβια ως επί το πλείστον. Μεταβαίνουν τα πρωινά και επιστρέφουν τα μεσημεριανά με ταξί που εκμισθώνονται ειδικά για αυτόν τον σκοπό από τους αρμόδιους φορείς.

Επισημαίνει ότι θα ήθελε να το δει να αποκτά ξανά ζωή. Ο ίδιος επιδιώκει να δραστηριοποιήσει και άλλους συγχωριανούς, να λειτουργήσουν ως ομάδα και να προσφέρουν.

«Προχωράμε σε εθελοντικούς καθαρισμούς, προσπαθούμε να καλύπτουμε τις ανάγκες που υπάρχουν. Το ζήτημα δεν είναι ότι είμαι εγώ πρόεδρος. Όλοι δουλεύουμε για το καλό του χωριού. Να ενεργοποιήσουμε και να αφυπνίσουμε. Να κάνουμε και αυτούς που είναι εδώ αλλά και όσους είναι μακριά να ενδιαφερθούν. Αυτή την στιγμή περίπου 200 είναι οι μόνιμοι κάτοικοι.

Τα Σαββατοκύριακα έρχονται και αρκετοί χωριανοί που κατοικούν μόνιμα στο Αγρίνιο. Θα ήταν αλλιώς αν το χωριό είχε 1-2 καταστήματα παραπάνω. Καμία ψησταριά, έναν χώρο να “τραβάει” κόσμο. Στις γιορτές, Πάσχα και Δεκαπενταύγουστο είναι άλλο χωριό. Πολύς κόσμος έρχεται, ανοίγουν σπίτια που είναι κλειστά καιρό», αναφέρει.

Το σχολείο θα ήθελε να το δει να γίνεται χώρος πολιτισμού. Ένα λαογραφικό μουσείο, ή εκθεσιακός χώρος. Κάτι που θα φέρει επισκέπτες, που θα αποτελεί σημείο ενδιαφέροντος για όλους.

Προτομή του εκπαιδευτικού Πάνου Παπαγεωργίου, που προσέφερε πολλά στην Λυσιμαχία, έξω από το παλιό σχολείο

«Μέχρι πριν μερικά χρόνια υπήρχαν 3-4 παντοπωλεία και φαρμακείο στο χωριό. Πλέον δεν υπάρχει τίποτα. Ιδίως το φαρμακείο είναι πρόβλημα, έχουμε αρκετούς ηλικιωμένους. Γιατρός έρχεται δύο φορές τον μήνα, θέλουμε να μας επισκέπτεται παραπάνω φορές. Καταλαβαίνουμε υπάρχουν ανάγκες αλλά δεν βγαίνει πέρα έτσι.

Η συγκοινωνία με το Αγρίνιο εξυπηρετείται από δύο δρομολόγια την ημέρα. Θα θέλαμε να ήταν τρία ή τέσσερα τα δρομολόγια. Θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε αυτά μας τα αιτήματα, καθημερινά δουλεύουμε για το καλύτερο δυνατό», προσθέτει.

Χώρος αναψυχής που ολοκληρώθηκε πρόσφατα στην «καρδιά» του χωριού. Δυστυχώς, παιδιά τον χαίρονται μόνο στις γιορτές… Όταν δηλαδή επιστρέφουν στο χωριό

Μας εξηγεί ότι δεν αλλάζει την ηρεμία και την γαλήνη του χωριού με τίποτα. Ωστόσο οι εποχές είναι δύσκολες. Και για αυτό πιστεύει ακράδαντα ότι θα πρέπει όλοι να συνεργαστούν για το καλό του τόπου. Να καλλιεργήσουν συμπεριφορές που θα μελετούν ουσιαστικά ανάγκες, αρχές, κίνητρα, προσδοκίες ώστε η Λυσιμαχία να γίνει ξανά σημείο συνάντησης.

Είναι δε και το παράδοξο της υπόθεσης… Απέχει λίγα χιλιόμετρα και λεπτά από το Αγρίνιο. Δεν είναι σε δύσβατη περιοχή, δεν απαιτείται ιδιαίτερη ταλαιπωρία για να την φτάσεις. Κι όμως, παρουσιάζει μεγάλη δημογραφική πτώση…

Το καφενείο στην πλατεία του χωριού

«Από το 2000 και μετά ξεκίνησε η κατρακύλα πληθυσμιακά. Από την ώρα που σταμάτησε ο καπνός. Ήταν η βασική ασχολία των ανθρώπων εδώ. Πλέον όσοι απέμειναν κυρίως με τις ελιές και την κτηνοτροφία ασχολούνται. Θα πρέπει να κρατήσουμε τον τόπο ζωντανό. Για αυτό παλεύουμε. Έχουμε καλή συνεργασία με την δημοτική αρχή, μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα και να βελτιώσουμε τα πράγματα κι άλλο.

Η ελιά είναι η βασικότερη ασχολία των κατοίκων

Θέλουμε να ενεργοποιήσουμε ξανά τον πολιτιστικό σύλλογο, θέλουμε να αναλάβουμε πρωτοβουλίες. Ξέρουμε ότι δεν είναι εύκολο, αλλά θέλουμε οι εναπομείναντες συγχωριανοί μας να παραμείνουν στα σπίτια τους. Και να δημιουργήσουμε προοπτική να επιστρέψουν κι άλλοι. Να δούμε ξανά παιδιά στον τόπο.

Το χωριό έχει πράγματα να δείξει. Υπάρχουν και τα ιαματικά λουτρά. Πριν 30 χρόνια ερχόταν πολύς κόσμος. Έμεναν καιρό. Πλέον είναι έρημα. Ναι μεν ανήκουν σε ιδιώτες αλλά είναι κρίμα να σκέφτεσαι τι θα μπορούσαν να προσφέρουν στο χωριό», καταλήγει ο κ. Παστρωμάς.

Κάπως έτσι παίρνουμε τον δρόμο της επιστροφής για το Αγρίνιο. Κι όμως, οι μελαγχολικές – μα συνάμα τόσο όμορφες- εικόνες της Λυσιμαχίας είναι και άλλες.

Παντού τριγύρω ψήγματα της ζωντάνιας που έχει χαθεί. Φθάνοντας στο γήπεδο του χωριού εύκολα το καταλαβαίνει κανείς…

Παραδομένο στην φθορά του χρόνου, όπως συμβαίνει σε τόσα και τόσα χωριά. «Καθαρίζουμε 2-3 φορές το χρόνο αλλά τι να το κάνεις. Κανείς δεν υπάρχει για να πάει να παίξει. Η ομάδα είναι χρόνια ανενεργή», λέει ο κ. Παστρωμάς.

Το γήπεδο του χωριού με το όνομα της ομάδας «Λυσίμαχος Λυσιμαχείας» στα αποδυτήρια, στις όχθες της λίμνης. Το γήπεδο της Λυσιμαχίας, κάποτε έδρα του τοπικού Λυσίμαχου. Το σωματείο είναι χρόνια ανενεργό…

Εικόνες από την Λυσιμαχία

Η λίμνη Λυσιμαχία και στο βάθος το Αγρίνιο Το παλιό νεκροταφείο του χωριού 1938 λέει η επιγραφή στην εκκλησία- «Είναι σίγουρα παλαιότερη», μας εξήγησε ο πρόεδρος… Η θέα από την πλατεία της Λυσιμαχίας Η πινακίδα του σχολείου. Κάποτε εξαθέσιο… Παλιά κατοικία στο χωριό Παλιά κατοικία στο βάθος του πλάνου. Ακατοίκητη. Δίπλα ένα από τα σύγχρονα σπίτια του χωριού

agrinionews.gr