Γράφει η Μαρία Ν. Αγγέλη
Το πάρκο
Η ιστορία του Παπαστράτειου Πάρκου Αγρινίου αρχίζει από το 1919. Τότε οι αδελφοί Παπαστράτου αγόρασαν μια έκταση 54 περίπου στρεμμάτων από τον Κωσταντίνο Χατζόπουλο, τον ποιητή και συγγραφέα, κληρονόμο των θετών γονιών του Σωτήρη και Ελένης Στάικου. Η ονομασία του χώρου ήταν «Λυκοράχια». Σκοπός των αδελφών Παπαστράτου ήταν να την διαμορφώσουν σε χώρο πρασίνου και αναψυχής για τους κατοίκους της πόλης Αγρινίου.
Το τεράστιο αυτό κτήμα το ζήτησαν το 1929 οι Σύλλογοι των προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μετά την Μικρασιατική καταστροφή, προκειμένου να οικοδομηθούν σπίτια για την στέγασή τους. Στο αίτημα αυτό όμως εναντιώθηκε ο Δήμος και οι Αγρινιώτες. Eκ του αποτελέσματος αποδείχτηκε ότι αντέδρασαν σωστά για το καλό της πόλης… Οι πρόσφυγες δέχτηκαν να αποσύρουν το αίτημά τους και το κτήμα να αξιοποιηθεί για ωφέλεια του Αγρινίου. Φαίνεται πως δεν ήθελαν να «ανοίξουν διαμάχη με τους γηγενείς, με τους οποίους έπρεπε να συμβιώσουν», σημειώνει ο Γερ. Παπατρέχας.
Ο Γεράσιμος Ηρ. Παπατρέχας στο βιβλίο του Ιστορία του Αγρινίου (έκδοση Δήμου Αγρινίου, 1991, σελ. 397-399) γράφει: «To 1926 παραδόθηκαν τα πρώτα προσφυγικά σπίτια, αλλά και μέχρι το 1930 υπήρχαν ακόμα άστεγες οικογένειες, που συνωστίζονταν σε τρεις μεγάλες παράγκες στον «Παλιό συνοικισμό».
Η οικοδόμηση σπιτιών για τη στέγαση των υπόλοιπων οικογενειών είχε αναγκαστικά σταματήσει, γιατί δεν υπήρχε οικοπεδική έκταση. Οι Σύλλογοι των προσφύγων ζήτησαν, και πέτυχαν τελικά, να παραχωρηθεί για το σκοπό αυτό το κτήμα Αδελφών Παπαστράτου έκτασης 54 στρεμμάτων. Και το κτήμα δεν ήταν άλλο από το σημερινό πάρκο, που οι Αδελφοί Παπαστράτου είχαν αγοράσει από τον Κώστα Χατζόπουλο, τον ποιητή και συγγραφέα, κληρονόμο των θετών του γονέων Σωτήρη και Ελένης Στάικου. Την εποχή εκείνη ήταν εγκαταλειμμένο σχεδόν με ελάχιστα στρέμματα καλλιεργούμενα από διάφορους ενοικιαστές. Η τότε κυβέρνηση προχώρησε στην απαλλοτρίωση του κτήματος, αλλά η απόφαση εκείνη προκάλεσε την καθολική αντίδραση δημοτικής αρχής και δημοτών.[…]
Και αποδείχτηκε πως ήταν ευτύχημα για την πόλη, εκείνη η αφύπνιση και η έντονη αντίδραση. Μέχρι τότε οι ιδιοκτήτες του κτήματος έδιναν προφορικές υποσχέσεις, ότι σχεδίαζαν να δημιουργήσουν εκεί έργο κοινής ωφέλειας και γινόταν λόγος για παιδικούς-σχολικούς κήπους, υπαίθρια σχολεία, σύμφωνα με ευρωπαϊκά πρότυπα, κ.α. […]Τελικά ρυθμίστηκε το θέμα, και οι πρόσφυγες ταχτοποιήθηκαν και η πόλη απόχτησε το πολύτιμο πάρκο της».
Ο Ευάγγελος Παπαστράτος είχε καλέσει στο Αγρίνιο τον Διευθυντή του Εθνικού Κήπου, τον Ηρακλή Παπαθεοδώρου, για να επιβλέψει τη φύτευση του χώρου με φυτά που προέρχονταν από τον Κήπο των Αθηνών!
Στην κύρια είσοδο του Πάρκου έχουν στηθεί οι προτομές της οικογένειας Παπαστράτου, των μεγάλων ευεργετών του Αγρινίου. Είναι η μάνα Χαρίκλεια και τα τέσσερα αγόρια της: Επαμεινώνδας, Ιωάννης, Σωτήρης και Ευάγγελος. Στέκονται εκεί για να καλωσορίζουν τους επισκέπτες του τόπου που αγάπησαν και στον οποίο πρόσφεραν πολλά… (Αναρωτιέμαι γιατί λείπει ο πατέρας της οικογένειας, ο Αναστάσιος Παπαστράτος;).
Σε περίοπτη θέση του χώρου βρίσκεται ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Δημιούργημα του έργου της ευποιίας της οικογένειας Παπαστράτου. Κτίστηκε στα θεμέλια μικρού ναού του Σωτήρος. Το έργο αποδίδεται στον αρχιτέκτονα Βασίλη Τσουλούφη και η ανέγερσή του αποπερατώθηκε το 1929. Ο ναός πανηγυρίζει στις 6 Αυγούστου, εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού.
Σε μια είσοδο του Πάρκου, προς την πλευρά της Παπαστρατείου βιβλιοθήκης, υπάρχει μια μαρμάρινη απλή στήλη για να θυμίζει τον αγώνα των καπνεργατών για καλύτερες συνθήκες εργασίας και καλύτερη αμοιβή. Συγκεκριμένα θυμίζει την αιματοβαμμένη απεργία του 1926 και τους δύο νεκρούς: Την προσφυγοπούλα νέα καπνεργάτρια Βασιλική Γεωργαντζέλη, μητέρα δύο παιδιών και έγκυο στο τρίτο παιδί της, και τον Θεμιστοκλή Καραμιχάλη, που κατά λάθος αναγράφεται ως Καρανικόλας.
Στο χώρο του Πάρκου υπάρχει και η βελανιδιά του μεγάλου λογοτέχνη Κωσταντίνου Χατζόπουλου. Είναι είδος Δρυς, με επιστημονική ονομασία Quercus sp. ΄Ηταν ο τόπος ή σωστότερα το δέντρο κάτω από το οποίο εμπνέονταν ο Αγρινιώτης συγγραφέας. Η αιωνόβια βελανιδιά χαρακτηρίστηκε από την δημοτική επιτροπή του Δήμου Αγρινίου «Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης», μετά από πρόταση της ομάδας ΔΡΩ – Κίνηση πολιτών για την Αιτωλοακαρνανία.
Στο Πάρκο επίσης, υπάρχει και ένα κηποθέατρο στο οποίο παρουσιάζονταν θεατρικές παραστάσεις τους καλοκαιρινούς μήνες. Περιμένει καρτερικά τη συντήρησή του για να απολαύσουν και πάλι οι πολίτες όμορφες παραστάσεις.
Στο Δημοτικό Πάρκο λειτουργούσε και Αναψυκτήριο. Ένα κτήριο με ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον… Εδώ γινόταν πολιτιστικές εκδηλώσεις, ημερίδες, χοροί και οι κάτοικοι της πόλης απολάμβαναν τον καφέ τους σε ένα εξαιρετικό περιβάλλον αναψυχής. Με τα χρόνια το κτίριο εγκαταλείφτηκε και περιμένει σύντομα την ανακατασκευή και επαναλειτουργία του… Ήδη έχουν δρομολογηθεί οι διαδικασίες…
Το Πάρκο του Αγρινίου είναι ένας ξεχωριστός χώρος που άφησε και αφήνει ίχνη, θύμησες και μνήμες. Οι Αγρινιώτες υπερήλικες, μεσήλικες και νεότεροι έχουν να θυμούνται. Ενδεικτικά παραθέτω ένα απόσπασμα από κείμενο αναμνήσεων της Αριστέας Παπαθανασίου: «Βλέποντας συστηματικά ταινίες εποχής με την αγγλική εξοχή να περιβάλλει καλλιεργημένους αριστοκράτες, συνειδητοποιώ ότι μεγαλώσαμε, κατά κάποιο τρόπο, πολύ αριστοκρατικά και εμείς, ζώντας στην καθημερινότητά μας μέσα κι έξω από το πάρκο του Αγρινίου, το Παπαστράτειο. Ήταν ο κήπος του σχολείου μας, επίσης Παπαστρατείου, ακριβώς δίπλα του. Το χαζεύαμε, το απολαμβάναμε, το είχαμε για καταφύγιο και στη φαντασία και στην πραγματικότητα. Εκεί θα τρέχαμε σε κάθε ευκαιρία, για λίγη βόλτα, για παρέα, χαλάρωση, για το όποιο σπάνιο και ακριβό φλερτ τολμούσαμε τότε και για χορό τις όμορφες βραδιές του καφενείου του…» (Αριστέας Δαμιανίδη - Παπαθανασίου, «Το Πάρκο που μας ξεμυάλιζε», Ρίζα Αγρινιωτών 90, σ. 9).
Το Παπαστράτειο Δημοτικό Πάρκο Αγρινίου αποτελεί ένα σημαντικό τοπόσημο του Αγρινίου. Είναι Τόπος Μνήμης, όπως γράφει ο Καθηγητής Κώστας Δ. Κονταξής. Ο Δήμος Αγρινίου αφουγκράστηκε την επιθυμία των πολιτών για αξιοποίηση του τεράστιου αυτού χώρου που συνδέεται με την τοπική ιστορία της πόλης. Μετά από ενέργειες χρόνων, στις 14 Σεπτεμβρίου 2023, το Πάρκο, ύστερα από την ήπια ανάπλασή του, παραδόθηκε στους Αγρινιώτες και στους επισκέπτες του Αγρινίου. Συνεχίζει να γράφει την πορεία του στο χρόνο και στις μνήμες των ανθρώπων που το επισκέπτονται και το χαίρονται…
