Λίγο πριν τις εκβολές του Αχελώου Ποταμού, στους τελευταίους χορευτικούς ελιγμούς της ροής του, ο Νικόλαος Πλακίδας αναπαράγει πιστά και χειροποίητα, παραδοσιακές φορεσιές και κοσμήματα, συγκεντρώνοντας την ενδυματολογική ιστορία του τόπου μας σε ένα μικρό ατελιέ στην Κατοχή Αιτωλοακαρνανίας.
Τον βρίσκω σε μια καφετέρια πάνω από τη ροή του Αχελώου ποταμού σε ένα τραπέζι με τρεις «πρωτοξαδερφάδες» του, όπως μου λέει, συγγενικά πρόσωπα, οι οποίες κατοικούν στο εξωτερικό και ξέκλεψε λίγο χρόνο από τη δουλειά στο εργαστήριό του για να τις δει.
Μου ζητά να τον ακολουθήσω, καθώς οδηγεί τη μεγάλου κυβισμού μηχανή του, μέσα στα στενά της Κατοχής, μέχρι λίγους δρόμους πιο πέρα από το ποτάμι.
Το ταπεινό, χωριάτικο εξωτερικά, κτίσμα κρύβει μέσα του όλη την ιστορία και την παράδοση της Ελλάδας μέσα από την ενδυμασία, το κόσμημα αλλά ακόμη και τον οπλισμό παλαιότερων γενεών. Η μυρωδιά του καινούριου υφάσματος, της βασικής πρώτης ύλης που χρησιμοποιεί ο Νίκος, είναι η πρώτη εντύπωση που αποτυπώνεται καθώς με κατευθύνει στο εσωτερικό του ατελιέ.
Το δυνατό φως της ηλιόλουστης και πολύ ζεστής ημέρας, μπαίνει από τα βιομηχανικού τύπου παράθυρα φανερώνοντας το περιεχόμενο του χώρου. Υφάσματα σε τόπια, γνώριμα σε αποχρώσεις και υφές σε όποιον έχει έστω και λίγη επαφή με την ελληνική παράδοση, έτοιμα κομμάτια σε κρεμάστρες στους τοίχους, γιλέκα και διακοσμητικά κυρίως, ζώνες, κουμπιά, καρφίτσες, κεφαλόδεσμοι, τζοβαΐρια αλλά και έτοιμες στολές σε ζελατίνες, κλωστές πολύχρωμες, επαγγελματικές ραπτομηχανές και ένας πάγκος με γνώμονα μιλιμετρέ, γεμίζουν κυριολεκτικά το μεγάλο δωμάτιο.
Στον πίσω χώρο, έχουν τοποθετηθεί εργονομικά τα υλικά και τα μηχανήματα για την κατασκευή κοσμημάτων αλλά και αντίγραφων οπλισμού της επανάστασης.
Ο «ελληνοράφτης» Νικόλαος Πλακίδας ξεκίνησε την ενασχόλησή του με την ελληνική παραδοσιακή φορεσιά και το κόσμημα από τα 17 του χρόνια. Μεγάλωσε σε ένα σπίτι όπου η γιαγιά του, γεννημένη το 1894, του εμφύσησε την αγάπη για την ιστορία και την παράδοση και η μητέρα του ύφαινε κατά παραγγελία ρούχα στον αργαλειό.
Ο τεχνίτης Γεώργιος Κώνστας, με καταγωγή από τη Βόρεια Ήπειρο, του έμαθε την τέχνη και τα μυστικά του κοσμήματος μετά από μια γνωριμία τυχαία και, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Νίκος, αποφασιστική για την ενασχόλησή του. Αντίθετα, για τις φορεσιές, είναι αυτοδίδακτος παίρνοντας όμως έμπνευση αλλά και βοήθεια από το θέατρο της «Δώρας Στράτου» με τον, πάνω από 2.500 φορεσιών πλούτο που διαθέτει.
Ό,τι ζητούσε ο Νίκος, του άνοιγαν το βεστιάριό τους προσφέροντάς του τις βασικές πληροφορίες και τις μικρές σημαντικές λεπτομέρειες κάθε φορεσιάς κάθε τόπου ξεχωριστά. Έχει ντύσει συγκροτήματα παραδοσιακής μουσικής και χορών σε όλον τον κόσμο, για τον ελληνισμό σε κάθε γωνιά της γης. Έχει ταξιδέψει και εξακολουθεί να το κάνει, σε 25 χώρες έχοντας πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις σε 11 από αυτές. Από τότε που ξεκίνησε την ενασχόλησή του με την κατασκευή φορεσιάς, κοσμήματος και αντίγραφων οπλισμού, ο Νικόλαος Πλακίδας έχει κατασκευάσει χιλιάδες κομμάτια για παραγγελίες.
Η πελατεία του είναι πλέον σταθερή και επαναλαμβανόμενη. Συγκροτήματα χορευτικά και σύλλογοι ζητούν 8+8 ή 10+10 κομμάτια με την προϋπόθεση να του δώσουν μερικούς μήνες χρόνο καθώς δουλεύει πια μόνος του, αφού, όπως παρατηρεί, δεν υπάρχει ενδιαφέρον από νεότερους να ασχοληθούν με την τέχνη αυτή. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η ανεύρεση των σωστών υφασμάτων.
Παλαιότερα έβρισκε και έφερνε πιστά υφάσματα ακόμη και από τη Συρία και ο ίδιος ύφαινε στον αργαλειό του. Τώρα έχει προμηθευτές από την Αθήνα. Ο ίδιος κατέχει περί τις 1200 φορεσιές και πολλά διακοσμητικά και κοσμήματα, γνήσιο οπλισμό από την επανάσταση του 1821 αλλά και δικές του ρέπλικες με στόχο, κάποια στιγμή στο μέλλον, να ανοίξει ένα χώρο έκθεσης όλου αυτού του πλούτου. Από τον Αύγουστο του 2023, ο Νίκος έχει ενταχθεί από το ΥΠ.ΠΟ. και την UNESCO στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά για την προσφορά του.
Η δουλειά του Νικόλαου Πλακίδα δε θα μπορούσε να γίνει χωρίς ένα αντίστοιχο εθνικό φρόνημα και μια αληθινή πατριωτική διάθεση. Τα αποτελέσματα του κόπου του δεν έχουν καμία σχέση με ένα προϊόν τουριστικό, ούτε κατά προσέγγιση. Το φρόνημά του είναι μοιρασμένο και φανερό σε κάθε γωνιά του εργαστηρίου του. Το μουστάκι του είναι μόνιμα χαμογελαστό και περήφανο κάτω από το λαμπερό του βλέμμα καθώς μου δείχνει κομμάτι-κομμάτι μερικά από τα δημιουργήματά του. Είναι ένας γνήσιος τερζής.
Καθώς, αψηφώντας τη δυνατή ζέστη, ντύνεται με μια φορεσιά του για την απαραίτητη φωτογραφία, μέσα στην ησυχία του χωριού με μοναδικό ήχο τα τζιτζίκια, μια αίσθηση τσάμικου και κλαρίνου σαν να ξεαπηδά, σαν οι νότες να είναι κρυμμένες ανάμεσα στις περίτεχνες στολές.
Νίκος Κόκκας
