Η αγιότητα αφορά όλους μας

Του Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνού

Η σημερινή Κυριακή είναι αφιερωμένη στην μνήμη και την τιμή πάντων των αγίων. Όχι μόνον εκείνων, των οποίων τα ονόματα κατέγραψε η συνείδηση της Εκκλησίας μας, αλλά και ενός αμέτρητου πλήθους ανωνύμων αγίων, οι οποίοι, αν και για διάφορους λόγους, παρέμειναν αφανείς και άγνωστοι, βρίσκονται καταγεγραμμένοι ως πολίτες της Ουρανίου Βασιλείας. Δεν μένουν όμως μακριά μας. Ανώνυμοι και επώνυμοι άγιοι, παλαιοί και σύγχρονοι, σαν νέφος, όπως αναφέρει ο Απόστολος Παύλος (Εβρ. 12,1), μας σκεπάζουν διαρκώς με την Χάρη τους και ενισχύουν τον καθένα μας στον προσωπικό του αγώνα.

Κάθε φορά που βρισκόμαστε μέσα στους Ιερούς Ναούς μας, οι μορφές τους βρίσκονται γύρω μας, δίπλα μας, για να μας θυμίζουν πως η αγιότητα δεν αφορά κάποιους υπερανθρώπους ή κάποιους επίγειους αγγέλους, αλλά ανθρώπους σαν κι εμάς. Η παρουσία τους δεν αποτελεί μόνον ένδειξη της αγάπης και της χάρης τους, αλλά  πρόσκληση και ενθάρρυνση προς όλους μας, ώστε να ακολουθήσουμε το παράδειγμά τους και να βρεθούμε συμπολίτες τους στην Άνω Ιερουσαλήμ. Ιδιαίτερα εμείς οι Έλληνες, ανήκουμε σε έναν λαό που αισθάνεται βαθύτατο σεβασμό προς τους αγίους και τον εκφράζει με ποικίλους τρόπους. Εκατοντάδες τάματα είναι αφιερωμένα στην Χάρη τους και σε κάθε τόπο, πάμπολλες εκδηλώσεις, ήθη και έθιμα πραγματοποιούνται εξ αφορμής της μνήμης τους Όπως, όμως, αναφέρει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος,  αληθινή τιμή προς τους αγίους αποτελεί η μίμηση της ζωής τους. Πίσω από κάθε συναξάρι, πίσω από κάθε διδασκαλία, πίσω από κάθε θαύμα των αγίων μας  κρύβεται κάτι κοινό: Η πρόσκληση να τους μοιάσουμε και να διαμορφώσουμε την καθημερινότητά μας σύμφωνα με το δικό τους ήθος, την δική τους πίστη και την δική τους αγάπη.

Είναι άραγε αυτό κατορθωτό; Μήπως είναι δύσκολη και πέραν των ανθρωπίνων δυνάμεων η αγιότητα; Όχι, αδελφοί μου. Και επιτρέψτε μου, ως απόδειξη, να σας υπενθυμίσω μία θεμελιώδη αλήθεια της πίστεώς μας, η οποία αποδεικνύει περίτρανα πως η αγιότητα αφορά όλους μας:

Ο άνθρωπος πλάστηκε «κατ’ εικόνα και ομοίωση». Αυτό σημαίνει πως διαθέτει όλες τις προδιαγραφές που τον καθιστούν κατά χάριν συγγενή του Θεού και τον ωθούν διαρκώς να ενωθεί μαζί Του. Άγιος είναι ο ενωμένος με τον Θεό άνθρωπος. Η επιθυμία για αγιότητα βρίσκεται μέσα στην ανθρώπινη φύση.  Η αγιότητα είναι η φυσική κατάσταση όλων μας, αρκεί να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες, τις οποίες προκάλεσε στην ανθρώπινη ύπαρξη η πτώση των πρωτοπλάστων και οι οποίες τον εμποδίζουν να εκπληρώσει τον προορισμό του. 

Πώς μπορούμε να υπερβούμε αυτές τις δυσκολίες; Την απάντηση μάς δίνει ο τρόπος ζωής των αγίων, ο οποίος έχει τρία βασικά χαρακτηριστικά: 

Το πρώτο είναι πως, όλοι ανεξαιρέτως οι άγιοι εγκαθιστούν στον θρόνο της καρδιάς τους τον Χριστό. Προς Εκείνον κατευθύνουν όλη τους την αγάπη, όλη τους την αφοσίωση και όλη τους την εμπιστοσύνη. Η κάθε τους πράξη έχει έναν και μοναδικό στόχο: Να μην αποκλίνουν ούτε στο ελάχιστο από το θέλημά Του. Ζουν για τον Χριστό. Δεν προσκολλώνται στα υλικά αγαθά. Δεν θεοποιούν τον εαυτό τους. Δεν ενδιαφέρονται για τον έπαινο των ανθρώπων. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι ο έπαινος του Θεανθρώπου. 

Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό του τρόπου ζωής των αγίων είναι η επίγνωση πως, μέσα στον κάθε άνθρωπο ελλοχεύουν δυνάμεις που προσπαθούν να τον απομακρύνουν από τον Θεό. Πόσο ξεκάθαρα μας περιγράφει την κατάσταση αυτή ο Απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή του: «Εσωτερικά συμφωνώ και χαίρομαι με όσα λέει ο νόμος του Θεού. Διαπιστώνω όμως πως η πράξη μου ακολουθεί έναν άλλο νόμο, που αντιστρατεύεται τον νόμο με τον οποίο συμφωνεί η συνείδησή μου: Είναι ο νόμος της αμαρτίας που κυριαρχεί στην ύπαρξή μου και με κάνει αιχμάλωτό της» (7, 22-23). Ουσιαστικά, ο μέγας Απόστολος μιλά για τα πάθη του ανθρώπου, τα οποία οι άγιοι αντιμετωπίζουν καθημερινά με την προσευχή και την πνευματική άσκηση.

Υπάρχει όμως και ένα τρίτο πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό. Η αγιότητα δεν αποτελεί κατόρθωμα του ανθρώπου αλλά δωρεά του Θεού. Ο άγιος αγαπά τον Θεό και εφαρμόζει το θέλημά Του, γνωρίζει, όμως, πως η μόνη δύναμη που μπορεί να τον ελευθερώσει από την αμαρτία είναι η Χάρη του Παναγίου Πνεύματος. Για τον λόγο αυτό, δεν υπάρχει αγιότητα εκτός της Εκκλησίας. Μόνον με την μυστηριακή ζωή ο εγωπαθής άνθρωπος μεταμορφώνεται σταδιακά σε άνθρωπο αγάπης και επιτυγχάνει την ομοίωσή του με τον πανάγιο Θεό.  

Αυτά τα τρία, δηλαδή, η βαθιά πίστη στον Χριστό, ο καθημερινός αγώνας κατά των παθών και η διαρκής επαφή με τα μυστήρια της Εκκλησίας, συναποτελούν τον δρόμο της μιμήσεως των αγίων και απευθύνονται προς όλους μας. 

Είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε πως οι δρόμοι προς την αγιότητα είναι τόσοι, όσοι και οι άνθρωποι. Τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος επιμερίζονται προς όλους τους ανθρώπους και διαμορφώνουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητος του καθενός. Ενώπιον του Θεού είμαστε όλοι διαφορετικοί αλλά, εξίσου, πολύτιμοι. Όλους μας περιμένει ο Θεός και όλοι μπορούμε να Τον προσεγγίσουμε, αρκεί να το επιθυμήσουμε βαθιά και να ενισχύσουμε την σχέση μας με Εκείνον μέσω της Εκκλησίας Του.

Ο δρόμος της προσωπικής μας αγιότητας βρίσκεται κάθε στιγμή ανοικτός μπροστά μας. Κάθε φορά που απαρνιόμαστε το ατομικό μας θέλημα, προκειμένου να στηρίξουμε τον συνάνθρωπό μας, κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε τις αντιξοότητες της ζωής με εμπιστοσύνη προς τον Θεό, κάθε φορά που παραμένουμε σταθεροί στο θέλημά Του, έστω κι αν ο κόσμος θέλει να μας παρασύρει στο πνεύμα της πλάνης και της φιλαυτίας, κάθε φορά, που, μέσω της προσευχής,  στρέφουμε τον νου και την καρδιά μας προς τον ουράνιο Πατέρα μας, βαδίζουμε τον ίδιο δρόμο που βάδισαν και συνεχίζουν να βαδίζουν οι άγιοι Πάντες.

Και κάτι ακόμη: Σε μία εποχή, όπου τα πρότυπα των νέων ανθρώπων έχουν ταυτιστεί με την επιτυχία, την αναγνωρισιμότητα και τον καταναλωτισμό, μοναδικό πρότυπο που μπορεί να επηρεάσει τις νεανικές ψυχές είναι η ίδια η ζωή μας. Για την Εκκλησία, πέρα από την πειθώ των λόγων, την ισχυρότερη δύναμη είχε πάντα η πειθώ του ζωντανού παραδείγματος. Και όπως στην σημερινή ευαγγελική περικοπή, ο Χριστός αποστέλλει τους Μαθητές του να θεραπεύσουν και να εμπνεύσουν, ας γίνουμε και εμείς πηγή εμπνεύσεως για τα παιδιά μας, τα οποία αναζητούν ασφαλή δρόμο προς την χαρά και την ελπίδα.

Σε τέτοιον δρόμο ας μας αξιώνει η Χάρη του Θεού να βαδίζουμε για όλη μας την ζωή, ώστε να ενταχθούμε και εμείς στο υπέρλαμπρο  νέφος πάντων των Αγίων, που σήμερα τιμούμε.