του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού
Το 1893, η εταιρεία Edison Manufacturing Company, ιδιοκτησίας του μεγάλου Αμερικανού εφευρέτη Τόμας Έντισον, γύρισε τις πρώτες κινηματογραφικές ταινίες στον κόσμο με σκοπό να προβληθούν στο κοινό με εισιτήριο.
Ανάμεσα στις πρώτες ταινίες ήταν και μία με πρωταγωνιστή ένα Έλληνα κουρέα. Πρόκειται για το πρώτο “κινηματογραφικό αστέρι” από τη χώρα μας!
Το “κινητοσκόπιο”
Οι λήψεις της εταιρείας του Έντισον έγιναν με το «κινητοσκόπιο» που είχε εφεύρει ο ίδιος και ήταν ένα από τα πρώτα μηχανήματα που κατέγραφε κινούμενες εικόνες.
Το μειονέκτημα που είχε το «κινητοσκόπιο» ήταν ότι επέτρεπε μόνο σ’ ένα θεατή κάθε φορά να βλέπει μία ταινία.
Το 1895, με την ανώτερη τεχνολογικά κινηματογραφική κάμερα των αδελφών Λυμιέρ στάθηκε δυνατή η προβολή ταινιών ταυτόχρονα σε πολλούς θεατές.
Οι πρώτες εμπορικές ταινίες
Στις 14 Απριλίου 1894 σ’ ένα κατάστημα στη λεωφόρο του Μπρόντγουεϊ της Νέας Υόρκης, η Εταιρεία του Έντισον, παρουσίασε τα πρώτα δέκα «κινητοσκόπια» στα οποία είχε πρόσβαση το κοινό. Επρόκειτο για την πρώτη προβολή κινηματογραφικών ταινιών σε θεατές επί πληρωμή.
Στο καθένα από τα “κινητοσκόπια” παιζόταν μία διαφορετική ταινία διάρκειας γύρω στα 15 με 23 δευτερόλεπτα. Οποιοσδήποτε μπορούσε να παρακολουθήσει και τις δέκα ταινίες καταβάλλοντας αντίτιμο 25 σεντς.
Ήταν ένα σχετικά φθηνό εισιτήριο, για το νέο τεχνολογικό επίτευγμα στο χώρο της διασκέδασης, αφού το ποσό αντιστοιχούσε σε περίπου επτά δολάρια σήμερα. Οι ταινίες έδειχναν στιγμιότυπα από την εργασία διαφόρων τεχνίτων, χορευτές, αθλητές κ.ά.
Για τα επόμενα 2-3 χρόνια, το «κινητοσκόπιο» υπήρξε τεράστια εμπορική επιτυχία. Ξεπεράστηκε από τις ταινίες των Λυμιέρ με τις οποίες ξεκινά ο κινηματογράφος όπως το γνωρίζουμε σήμερα.
“Το Κουρείο”
Μία από τις ταινίες που παίχτηκαν τον Απρίλιο του 1894 στο «κινητοσκόπιο» του Έντισον έχει τον τίτλο «Το Κουρείο». Είναι διάρκειας 22 δευτερολέπτων και δείχνει ένα κουρέα να ξυρίζει και να κουρεύει ένα πελάτη. Πίσω από τον κουρέα πάνω από ένα ράφι του κουρείου υπάρχει μία πινακίδα που γράφει στα αγγλικά:
«Το τελευταίο θαύμα. Ξύρισμα και κόψιμο μαλλιών για 5 σεντς».
Εκτός από τον κουρέα που εργάζεται βλέπουμε και ένα δεύτερο πελάτη να μπαίνει στο κατάστημα. Αυτός βγάζει το σακάκι του και κάθεται σε μία καρέκλα περιμένοντας τη σειρά του στον κουρέα. Ο βοηθός του κουρέα που κάθεται απέναντι από τον νέο πελάτη γελάει με κάτι αστείο που διαβάζει σ’ ένα έντυπο.
Στο τέλος της ταινίας, ενώ ο κουρέας έχει τελειώσει το ξύρισμα του πελάτη του και ξεκινά να τον κουρεύει, ο βοηθός του δίνει το έντυπο στον άλλο πελάτη για να διαβάσει το αστείο.
Έτσι, η ταινία δεν δείχνει μόνο ένα κουρέα απλά να δουλεύει, αλλά υπάρχει και μία υποτυπώδης “δραματική πλοκή”!
Πρώτοι σκηνοθέτες και στούντιο
Σκηνοθέτες της ταινίας «Το Κουρείο» ήταν ο Ουίλιαμ Ντίκινσον και ο Ουίλιμα Χέιζ, συνεργάτες του Έντισον. Πρόκειται για τους πρώτους σκηνοθέτες στην ιστορία του κινηματογράφου.
Αν και η ταινία φαίνεται ότι γυρίστηκε σ’ ένα κουρείο, στην πραγματικότητα γυρίστηκε στο στούντιο «Μαύρη Μαρία» («Black Maria»), το πρώτο στην ιστορία, που ο Έντισον είχε φτιάξει στο Ουέστ Όραντζ της Νέας Υέρσης.
Ως έτος παραγωγής της ταινίας συνήθως καταγράφεται στη βιβλιογραφία το 1894. Πολλοί ερευνητές, όμως, θεωρούν ότι ήταν μία από τις πρώτες ταινίες που γυρίστηκαν με το «κινητοσκόπιο» του Έντισον και ότι θα πρέπει να χρονολογηθεί το 1893.
Ο Έλληνας κουρέας
Ο κουρέας είναι πραγματικός και όχι ηθοποιός. Η έρευνα ιστορικών του κινηματογράφου έχει αποκαλύψει ότι ο Έντισον είχε μάθει για κάποιον “εκπληκτικό Έλληνα κουρέα” που είχε έλθει πρόσφατα ως μετανάστης στη Νέα Υόρκη.
Αυτός για μόλις 5 σεντς -περίπου 1.5 δολάρια σήμερα- κούρευε και ξύριζε ένα πελάτη.
Επιπλέον, ήταν ταχύτατος αφού μέσα σε ελάχιστα λεπτά είχε τελειώσει ένα πελάτη και αναλάμβανε τον επόμενο. Δεν είναι γνωστό αν ο κουρέας είχε ως πελάτη του τον ίδιο τον Αμερικανό εφευρέτη ή κάποιο γνωστό του.
Πάντως, ο Έντισον κανόνισε να είναι ένα από τα πρώτα θέματα κινηματογραφικής ταινίας στην ιστορία με το “κινητοσκόπιό” του! Δυστυχώς, δεν γνωρίζουμε το όνομα του Έλληνα κουρέα που μετανάστευσε στις ΗΠΑ στα τέλη του 19ου αιώνα και είχε την τύχη να πρωταγωνιστήσει σε μία από τις πρώτες κινηματογραφικές ταινίες.
Δεν αποκλείεται όμως κάποτε η έρευνα να αποκαλύψει’ την ταυτότητα του πρώτου Έλληνα που έπαιξε στον κινηματογράφο!
Δείτε εδώ την ταινία
