Πολιτική συμφωνία για την ενίσχυση της προστασίας των τροφίμων και ποτών υψηλής ποιότητας.
Oι διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέληξαν σε μια προσωρινή συμφωνία με στόχο την ενίσχυση των γεωγραφικών ενδείξεων (ΓΕ) και άλλων συστημάτων ποιότητας για το κρασί, τα αλκοολούχα ποτά και τα γεωργικά προϊόντα και τη βελτίωση της απορρόφησής τους σε ολόκληρη την ΕΕ.
Η συμφωνία θα αποφέρει απτά οφέλη στην αγροτική οικονομία και θα προστατεύσει τη γαστρονομική κληρονομιά της ΕΕ σε όλο τον κόσμο.
Ο νέος κανονισμός θα αυξήσει την αποδοχή των ΓΕ σε ολόκληρη την Ένωση και θα παράσχει υψηλότερο επίπεδο προστασίας, ιδίως στο διαδίκτυο. Αυτό θα συμβάλει στην περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας των τροφίμων και στην ανάπτυξη προτύπων στην ΕΕ και θα διασφαλίσει ότι η πολιτιστική, γαστρονομική και τοπική κληρονομιά μας διατηρείται και πιστοποιείται ως αυθεντική τόσο εντός της ΕΕ όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο νέος κανονισμός σχετικά με τις γεωγραφικές ενδείξεις της ΕΕ για τον οίνο, τα αλκοολούχα ποτά και τα γεωργικά προϊόντα θα ενισχύσει και θα βελτιώσει το υφιστάμενο σύστημα ΓΕ με τους εξής τρόπους:
⇒ θα θεσπίσει ενιαίο νομικό πλαίσιο και συντομευμένη, απλουστευμένη διαδικασία καταχώρισης: συγχωνεύονται διαφορετικοί κανόνες σχετικά με τις διαδικασίες ΓΕ και την προστασία για τους τρεις τομείς (τρόφιμα, οίνος και αλκοολούχα ποτά), με αποτέλεσμα μια ενιαία απλουστευμένη διαδικασία καταχώρισης ΓΕ για αιτούντες εντός και εκτός ΕΕ. Αυτό το απλούστερο νομικό πλαίσιο, με συντομότερους χρόνους καταχώρισης, αναμένεται να αυξήσει την ελκυστικότητα των προγραμμάτων για τους παραγωγούς, ιδίως σε χώρες με λιγότερες ΓΕ·
⇒ θα αυξήσει την προστασία των ΓΕ ως συνιστωσών παραμέτρων, και στο διαδίκτυο: οι νέοι κανόνες θα αυξήσουν την προστασία των ΓΕ που χρησιμοποιούνται ως συνιστώσες παράμετροι σε μεταποιημένα προϊόντα, καθώς και των προϊόντων ΓΕ που πωλούνται στο διαδίκτυο. Ο νέος κανονισμός θα προστατεύει επίσης τις ονομασίες ΓΕ στο σύστημα ονομάτων τομέα, υποχρεώνοντας τα κράτη μέλη να αποκλείουν από την επικράτειά τους ονόματα τομέα που ενδέχεται να παραβιάζουν μια ονομασία ΓΕ·
⇒ θα αναγνωρίσει τις βιώσιμες πρακτικές: οι παραγωγοί θα είναι σε θέση να αναδεικνύουν τις δράσεις τους όσον αφορά την περιβαλλοντική, οικονομική ή κοινωνική βιωσιμότητα, συμπεριλαμβανομένης της καλής διαβίωσης των ζώων. Το κείμενο που συμφωνήθηκε από τους συννομοθέτες παραθέτει έναν μη εξαντλητικό κατάλογο των πρακτικών βιωσιμότητας ως κίνητρο για τους παραγωγούς. Αυτό θα συμβάλει στην καλύτερη προστασία των φυσικών πόρων και των αγροτικών οικονομιών, στην εξασφάλιση τοπικών φυτικών ποικιλιών και φυλών ζώων, στη διατήρηση του τοπίου της περιοχής παραγωγής, καθώς και στη βελτίωση της καλής διαβίωσης των ζώων. Μια ομάδα παραγωγών μπορεί να αποφασίσει να καταστήσει ορισμένες βιώσιμες πρακτικές υποχρεωτικές για τα προϊόντα τους. Στην περίπτωση αυτή, οι εν λόγω πρακτικές θα πρέπει να αναγράφονται στις προδιαγραφές του προϊόντος. Σε εθελοντική βάση, οι παραγωγοί μπορούν επίσης να συντάσσουν έκθεση βιωσιμότητας, η οποία θα δημοσιεύεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή·
⇒ θα ενδυναμώσει τις ομάδες παραγωγών: τα νέα μέτρα θα θεσπίσουν ένα εθελοντικό σύστημα αναγνωρισμένων ομάδων παραγωγών ΓΕ, το οποίο θα συσταθεί από τα κράτη μέλη. Προκειμένου να αυξηθεί η ελκυστικότητα του συστήματος, οι εν λόγω ομάδες θα έχουν την εξουσία να διαχειρίζονται, να επιβάλλουν και να αναπτύσσουν τις ΓΕ τους για να ενισχύσουν τη θέση τους στην αξιακή αλυσίδα.
Η επιβολή της νομοθεσίας για τις ΓΕ παραμένει αρμοδιότητα των κρατών μελών. Περιλαμβάνει τον έλεγχο της ορθής χρήσης των καταχωρισμένων όρων και την καταπολέμηση της δόλιας παραγωγής, πώλησης και χρήσης ΓΕ. Η Επιτροπή παραμένει υπεύθυνη για την καταχώριση, την τροποποίηση και την ακύρωση όλων των καταχωρίσεων. Η πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή υπόκειται πλέον σε επίσημη έγκριση από τους συννομοθέτες.
Ιστορικό
Οι γεωγραφικές ενδείξεις προστατεύουν τις ονομασίες προϊόντων που προέρχονται από συγκεκριμένες περιοχές και έχουν ειδικά χαρακτηριστικά, ιδιότητες ή φήμη, από την αντιγραφή ή την απάτη και πιστοποιούν ότι έχουν παραχθεί σύμφωνα με υψηλά πρότυπα στην περιοχή καταγωγής τους. Κατά την πιο πρόσφατη μελέτη για τις ΓΕ διαπιστώθηκε ότι η αξία πώλησης ενός προϊόντος με προστατευόμενη ονομασία είναι κατά μέσο όρο διπλάσια από την αξία πώλησης παρόμοιων προϊόντων χωρίς πιστοποίηση. Εκτός από την ανάδειξη της γαστρονομικής τεχνογνωσίας της ΕΕ, οι γεωγραφικές ενδείξεις αποφέρουν σαφή οφέλη στην αγροτική οικονομία.
Από αξιολόγηση που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2021 προέκυψε ότι το υφιστάμενο πλαίσιο είναι αποτελεσματικό και παρέχει σαφή ενωσιακή προστιθέμενη αξία. Ωστόσο, εντοπίστηκαν ορισμένοι περιορισμοί, όπως οι πολύπλοκες νομικές δομές και οι χρονοβόρες διαδικασίες καταχώρισης, η θέση των παραγωγών στην αξιακή αλυσίδα, καθώς και το χαμηλό επίπεδο επιβολής της νομοθεσίας. Επισημάνθηκε επίσης ότι η περιβαλλοντική βιωσιμότητα και η καλή διαβίωση των ζώων θα μπορούσαν να ενσωματωθούν περαιτέρω.
Η πρόταση κανονισμού της Επιτροπής σχετικά με τις γεωγραφικές ενδείξεις της ΕΕ για τον οίνο, τα αλκοολούχα ποτά και τα γεωργικά προϊόντα εγκρίθηκε στις 31 Μαρτίου 2022, μετά από ευρεία διαδικασία διαβούλευσης. Τον Οκτώβριο του 2020 δημοσιεύθηκε η αρχική εκτίμηση επιπτώσεων, την οποία ακολούθησε δημόσια διαβούλευση, καθώς και στοχευμένες διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη και τους σχετικούς οργανισμούς του τομέα.
Την 1η Οκτωβρίου 2023 καταχωρίστηκαν 3.552 ονομασίες: 1.656 ονομασίες οίνων, 1.634 ονομασίες τροφίμων και γεωργικών τροφίμων και 262 αλκοολούχα ποτά. Τον Φεβρουάριο του 2023 η Επιτροπή καταχώρισε την 3.500ή γεωγραφική ένδειξη. Διάσημες γεωγραφικές ενδείξεις είναι, για παράδειγμα, οι εξής: Bayerisches Bier, Champagne, Irish Whiskey, Kalamata olives (Ελιές Καλαμών), Parmigiano Reggiano, Polish Vodka, Queso Manchego, Roquefort. Οι ονομασίες των προϊόντων που έχουν καταχωριστεί ως ΓΕ προστατεύονται νομικά από την απομίμηση, την κατάχρηση και την επίκληση ΓΕ εντός της ΕΕ και σε τρίτες χώρες όπου έχει υπογραφεί ειδική συμφωνία προστασίας. Η νέα πράξη του διακανονισμού της Χάγης που αφορά τις γεωγραφικές ενδείξεις αντιπροσωπεύει ένα πρόσθετο, πολυμερές πλαίσιο για την προστασία τους.
