Κίνδυνος εγκατάλειψης αν λείψουν οι πληρωμές.
Η υποστήριξη της ΚΑΠ είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της γεωργίας σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς.
- Χωρίς πληρωμές από την Κοινή Αγροτική Πολιτική, μεγάλες περιοχές με φυσικούς περιορισμούς - όπως βουνά ή εδάφη σε ξηρές ή ψυχρές περιοχές - θα κινδύνευαν να εγκαταλειφθούν.
Οι άμεσες πληρωμές και οι επενδύσεις στο πλαίσιο των ταμείων αγροτικής ανάπτυξης συμβάλλουν στη διατήρηση της γεωργίας και της αγροτικής ζωής σε αυτές τις ειδικές περιοχές.
Η αναλυτική ενημέρωση που δημοσιεύτηκε σήμερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δείχνει επίσης ότι οι εκμεταλλεύσεις που βρίσκονται σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς είναι κατά μέσο όρο λιγότερο εντατικές, με περισσότερες χρήσεις γης ωφέλιμες για το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα, όπως λιβάδια, πρωτεϊνούχες καλλιέργειες και αγρανάπαυση.
Οι περιοχές που αντιμετωπίζουν φυσικούς ή άλλους ειδικούς περιορισμούς (ANC) είναι εκείνες όπου η καλλιέργεια είναι πιο δύσκολη λόγω δυσμενών συνθηκών όπως το υψόμετρο, η κλίση, η ξηρότητα, η χαμηλή θερμοκρασία, η δυσμενής υφή και η πέτρα.
Αυτές οι περιοχές μπορεί επίσης να επηρεαστούν από άλλους παράγοντες που τις θέτουν σε μεγαλύτερο κίνδυνο εγκατάλειψης γης.
Οι περιοχές με φυσικούς περιορισμούς καλύπτουν το 59% της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης της ΕΕ.
- Οι γεωργοί που ασκούν τη δραστηριότητά τους σε μια τέτοια καθορισμένη περιοχή μπορούν να λάβουν εισοδηματική στήριξη από την ΚΑΠ, επιπλέον της μέσης ετήσιας πληρωμής ανά εκτάριο, για να αντισταθμίσουν τα μειονεκτήματα που προκαλούν οι υφιστάμενοι περιορισμοί.
Την περίοδο 2023-27, η στήριξη του ANC παρέχεται από 23 Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ με προγραμματισμένη δημόσια δαπάνη 18,7 δισ. ευρώ, καλύπτοντας 47 εκατ. εκτάρια.
Το ποσό αυτό αντιπροσωπεύει το 17% της συνολικής δημόσιας χρηματοδότησης για την αγροτική ανάπτυξη και το 6% της συνολικής δημόσιας χρηματοδότησης της ΚΑΠ.
Συνολικά, οι πληρωμές ANC συμβάλλουν στη διατήρηση εκτατικών και χαμηλών εισροών γεωργικών συστημάτων τα οποία, αν και έχουν μικρότερη οικονομική απόδοση, παράγουν τρόφιμα και ζωοτροφές σε πιο μειονεκτικές περιοχές.
Αυτή είναι η πρώτη φορά που η Επιτροπή πραγματοποιεί μια τέτοια επισκόπηση των κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών των εμπορικών εκμεταλλεύσεων στο ANC σε σύγκριση με τις εκμεταλλεύσεις εκτός του ANC, με βάση δεδομένα από το Δίκτυο Γεωργικής Λογιστικής Δεδομένων της ΕΕ.
Από οικονομική άποψη, οι εκμεταλλεύσεις στο ANC έχουν κατά μέσο όρο χαμηλότερες επιδόσεις, με χαμηλότερο εισόδημα, χαμηλότερο οικονομικό μέγεθος και λαμβάνουν υψηλότερες επιδοτήσεις ανά εκτάριο σε σύγκριση με άλλες εκμεταλλεύσεις.
Παρά τη σημαντική στήριξη της ΚΑΠ, το εισοδηματικό χάσμα μεταξύ των εκμεταλλεύσεων που βρίσκονται σε ANC και μη ANC παραμένει μεγάλο, καθώς ανέρχεται σε 20,4% λιγότερο στις ορεινές περιοχές και 26,5% λιγότερο σε ANC εκτός από τα βουνά.
Χωρίς δημόσια στήριξη, σημαντικό μέρος αυτών των εκμεταλλεύσεων θα έπρεπε να σταματήσουν τη δραστηριότητά τους.
Από περιβαλλοντική άποψη, τα δεδομένα δείχνουν ότι οι εκμεταλλεύσεις στο ANC χρησιμοποιούν λιγότερες εισροές, όπως ορυκτά λιπάσματα και φυτοφάρμακα.
- Για παράδειγμα, οι εκμεταλλεύσεις που ειδικεύονται σε καλλιέργειες αγρού σε ορεινές και μη ορεινές ANC χρησιμοποιούν αντίστοιχα 55% και 26% λιγότερα ορυκτά λιπάσματα αζώτου σε σύγκριση με το ίδιο είδος αγροκτημάτων εκτός ANC.
- Ομοίως, μεταξύ των εκμεταλλεύσεων που ειδικεύονται σε μόνιμες καλλιέργειες, οι δαπάνες ανά εκτάριο για φυτοφάρμακα και άλλα φυτοπροστατευτικά προϊόντα σε ορεινές και μη ορεινές εκμεταλλεύσεις ANC είναι αντίστοιχα 56% και 49% χαμηλότερες από ό,τι στις εκμεταλλεύσεις εκτός ANC.
Εκτός από το ότι έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον σε περίπτωση ανεξέλεγκτης χρήσης και υπερβολικής χρήσης, αυτές οι εισροές αντιπροσωπεύουν επίσης σημαντικό οικονομικό κόστος για τους αγρότες.
Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι τα αγροκτήματα στο ANC έχουν μεγαλύτερα μερίδια πρωτεϊνούχων καλλιεργειών, λιβαδιών και αγρανάπαυσης, που είναι χρήσεις γης που αποδεδειγμένα είναι πιο ωφέλιμες για το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα. Οι πρωτεϊνούχες καλλιέργειες βελτιώνουν τη γονιμότητα του εδάφους και μειώνουν την ανάγκη για συνθετικά λιπάσματα. Η αγρανάπαυση και τα λιβάδια μειώνουν τον κίνδυνο διάβρωσης του εδάφους, υποστηρίζουν τη βιοποικιλότητα, βελτιώνουν τις βιοφυσικές ιδιότητες του εδάφους και συμβάλλουν στη διατήρηση των τοπίων.
Ομοίως, η διαφοροποίηση των καλλιεργειών είναι μια σημαντική αγρο-οικολογική πρακτική με θετικές επιπτώσεις σε διάφορες περιβαλλοντικές πτυχές, συμπεριλαμβανομένης της βιοποικιλότητας, της επικονίασης, του ελέγχου παρασίτων, του κύκλου των θρεπτικών ουσιών, της γονιμότητας του εδάφους και της ρύθμισης του νερού. Σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς που δεν είναι ορεινές, η διαφοροποίηση των καλλιεργειών είναι υψηλότερη από ό,τι σε άλλες εκμεταλλεύσεις. Στις ορεινές περιοχές επικρατούν λιβάδια.
Περισσότεροι από εξήντα τύποι οικοτόπων που προστατεύονται βάσει της Οδηγίας για τους οικοτόπους εξαρτώνται ή μπορούν να επωφεληθούν από γεωργικές δραστηριότητες και θα απειληθούν από εγκατάλειψη γης. Η ανάλυση δείχνει ότι υπάρχει σημαντική χωρική σύμπτωση μεταξύ γεωργικών περιοχών που φιλοξενούν τέτοιους οικοτόπους και περιοχών ANC.
Η παύση της γεωργίας σε τέτοιες περιπτώσεις θα οδηγούσε έτσι σε επιδείνωση της οικολογικής τους κατάστασης.
Αυτό όχι μόνο θα επηρέαζε αρνητικά τα οικοσυστήματα, αλλά θα οδηγούσε σε απώλεια πολύτιμων και αναγνωρισμένων παραδοσιακών τοπίων, καθώς και παραδοσιακών απτών και άυλων στοιχείων, όπως παραδοσιακά κτίρια, πρακτικές μετακίνησης και τυπικά ορεινά προϊόντα, όπως ορισμένα είδη τυριών.
Το να επιτραπεί στα αγροκτήματα στο ANC να βγουν από την παραγωγή θα είχε πιθανώς ως αποτέλεσμα συνολική μείωση της παραγωγής τροφίμων στην ΕΕ και επακόλουθη εντατικοποίηση σε ήδη εντατικά διαχειριζόμενες γεωργικές εκτάσεις.
Ως εκ τούτου, η εισοδηματική στήριξη της ΚΑΠ είναι ζωτικής σημασίας.
Δείτε τη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (επισκόπηση και κοινωνικοοικονομικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της γεωργίας σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς) στην αγγλική γλώσσα, σε μορφή pdf πιέζοντας ΕΔΩ.
